Niedawno zwrócono mi uwagę na niewłaściwe użycie terminu rozród w odniesieniu do rozmnażania roślin. Definicja zawarta w Słowniku języka polskiego PWN nie ogranicza jednak stosowania tego terminu do świata zwierząt, mimo, że w świecie roślin trudno mówić np. o parze rodzicielskiej przystępującej do rozrodu, czy o rodzeniu. Stąd moje pytanie: czy termin rozród dotyczy także zjawisk związanych z powiększaniem liczby osobników w świecie roślin?
Wojciech Ejankowski, Lublin

Drukowane słowniki PWN (w tym WSO) nie zawierają haseł rozszczelnić i rozszczelniać. Czasowniki te nie występują także w udostępnionej części Korpusu, co jest dziwne, skoro są dość powszechne w internecie i w mowie.

Nowsze okna pozwalają zwykle na 4 pozycje: otwarte, zamknięte, uchylone i rozszczelnione. Czy tę ostatnią pozycję można nazwać jakoś inaczej?

Szanowni Państwo,
Moje pytanie dotyczy składni, a mianowicie miejsca określeń rzeczownika w zdaniu. Spotkałam się z opinią, że rozbudowane określenia rzeczownika powinny występować po nim. Czy w takim razie wszystkie sformułowania typu:

• spalona słońcem skóra
• Traktowanie go jako godnego zaufania polityka jest nieporozumieniem
• Wprowadzone przez ministra zmiany na listach refundacyjnych doprowadziłyby do ograniczenia dostępności do leków
• Powietrze było przesycone jego działającym na zmysły zapachem

są błędne, czy też należy unikać takich konstrukcji tylko wówczas, gdy sformułowania są dwuznaczne – zob. drugi przykład, gdzie nie wiadomo, czy chodzi o kogoś godnego zaufania danego polityka, czy też o samego polityka, który jest godny zaufania.

Dziekuje za odpowiedz,
Krystyna Klejn

Szanowna Redakcjo,
1. Mam kłopot z wyrażeniem w międzyczasie. Wydaje się, że już na dobre zadomowiło się w języku, i to nie tylko potocznym. Czy nadal jest ono niepoprawne, czy też jest już dopuszczalne w języku literackim i można go użyć w książce? Trudno je czymś zastąpić.
2. Jaka jest poprawna forma wyrażeń typu 14,5 tony bomb / 14 ton bomb oraz spadło 1054 bomb / spadły 1054 bomby?
3. Uchodźctwo czy uchodźstwo? Mam dwa słowniki i każdy podaje co innego (PWN versus Ossolineum).
4. Jaka powinna być forma czasownika w wyrażeniu „Bell P-39Q Airacobra został przydzielony…” / „Bell P-39Q Airacobra została przydzielona…”. Bell to nazwa producenta, P-39Q – oznaczenie fabryczne, a Airacobra to nazwa własna tego samolotu.

Pozdrawiam serdecznie.

1.Czy w poniższym wersie poprawnie odmieniono czasownik upomnieć? Wg jakiego schematu odmienia się ten czasownik?

Kiedy dni są łudząco podobne,
trudniej spojrzeć beztrosko przed siebie,
zamyślenie się czasem upomnie,
trafne zdanie z przeszłości odgrzebie.

2.Jak się nazywa w terminologii lingwistycznej taki sposób zapisu słów: po(d)woje, nie(do)wiara, pozwalający na nadanie wyodrębnionej części słowa innego znaczenia, niż [ma] jego oryginał?

Szanowni Państwo,
jak bardzo „rozbiegane” może być się w zdaniu? Zazwyczaj powinno stać przy czasowniku, za lub przed, ale są przypadki, w których nie da się oddzielić tego zaimka od jego czasownika. Czy mogę prosić o przykłady sytuacji (lub teorii), w których jest to dozwolone (i jak daleko od czasownika), a w których nie?

Witam,
w przewodnikach po Słowacji nazwa miasta Rużomberk jest różnie odmieniana. Jak powinien brzmieć dopełniacz: Rużomberku czy Rużomberka? Z góry dziękuję za odpowiedź.
Iwona

Szanowni Państwo,
czy wyrażenie ryba stawkowa jest poprawne? Nie odnalazłam go w NKJP, a kwerenda internetowa pokazuje zaledwie kilka użyć na forach akwarystycznych i w prasie branżowej. Zdecydowanie więcej wyników ma sformułowanie ryba stawowa (to jednak także ryba hodowana w celach konsumpcyjnych). Czy producent karm dla ryb ozdobnych, chcąc odróżnić swoje produkty od pokarmów dla ryb przeznaczonych do konsumpcji, może użyć sloganu: „Pokarmy dla ryb stawkowych”?
Z poważaniem
Marta Migas

Chciałabym zaprosić koleżankę, tylko nie wiem, jak mam odmienić. Koleżanka nazywa się Karolina Orzęska. Mam zaprosić Karolinę Orzęską, czy Karolinę Orzęskę?

Czy wyrażenie rzeka Wisła jest poprawne? Spotkałam się z opinią, że to pleonazm.