Czy właściwe jest mówienie pan/pani o osobie zmarłej? Ostatnio bardzo często słyszy się to w TV, głównie z ust polityków. Wydaje mi się, że jest to pewnego rodzaju „nadgorliwość”. Przecież nie mówimy pan Adam Mickiewicz ani – by nie ograniczać się do osób bardzo dawno zmarłych – pan Edward Gierek.
Zbigniew C.

Wielce Szanowna Pani Profesor,
tzw. znawcy mowy polskiej krytykują dawnego polskiego poetę za zwrot choć naszą przyszłość cofnęli wstecz, jednocześnie pisząc dalej kontynuować. Zastanawiam się. gdzie tu logika? Uczmy się dalej, ale nie na błędach.

Pozdrawiam serdecznie
MM

Czy istnieją jakiekolwiek przesłanki mogące rzucić światło na etymologię polskiego słowa „guziec”? Skąd w naszym języku taka nazwa tego afrykańskiego zwierza? Pozdrawiam ze Śląska.

Spotkałem się z nazwą Prodnia , jest to nazwa ulicy w miejscowości Jarużyn koło Bydgoszczy. Prócz tego jest też określenie w przewodniku turystycznym „Spójrz w Oczy Jarużyna, poznaj tajemnice uroczyska Prodnia”. Mam pytanie, co właściwie określa ten wyraz.

Z wyrazami szacunku

Stefan Kantorski

Czy poprawne są formy: w początkach XX wieku, w początkach renesansu itp.? Chodzi mi o użycie rzeczownika początek w l.mn., wydaje się bowiem, że dany okres może mieć jeden początek, skąd więc nagminne stosowanie formy mnogiej?

Dzień dobry. Bardzo proszę o wyjaśnienie, w jakim miejscu w spisach alfabetycznych należy umieszczać wyrazy (nazwiska) rozpoczynające się od liter, których nie ma w polskim alfabecie. Chodzi mi tutaj o takie litery, jak C lub S z różnymi „daszkami”, niemieckie „umlauty”, szwedzkie literki z małymi kółeczkami u góry itp. Czy je traktować, jakby nie miały tych dodatków, i umieszczać między innymi wyrazami na S, C itp., czy raczej – po zakończeniu spisu – dajmy na to, na S – sporządzić spis na Ś (to jeszcze polski alfabet) i dopiero spis na S z daszkiem? To drugie wydaje mi się bardziej sensowne, ale spotykam często tę pierwszą wersję.
Z pozdrowieniami

W artykule pt. „Problematyka muzyczna w najstarszych redakcjach benedyktynek w języku polskim” (S. Dąbek, Barok: historia, literatura, sztuka, Tom 4, Numer 2 (8) (1997) s. 67-74) cytuje XVII-wieczny starodruk, w którym pojawia się następujący zwrot dotyczący rytmu w śpiewie psalmów przez siostry zakonne: [śpiewać] „słów nieprzewalczaiąc”. Moja wątpliwość dotyczy znaczenia tego zwrotu. Współcześnie przewalczać, za SJP PWN, oznacza «walcząc, przezwyciężyć coś». Zatem w tym kontekście interpretowałbym to jako „nie zniekształcając [słów]”. Jednak autor cytowanego artykułu interpretuje to jako „nie przedłużając”. Kto z nas ma rację? Czy słowo to zmieniło znaczenie?ły>

Chciałbym zapytać, w jaki sposób pisze się przydomki władców, które pochodzą od nazw geograficznych – wielką czy może małą literą? Przykład: Kazimierz I Kujawski czy Kazimierz I kujawski? Niektórzy sądzą (w Wikipedii), że w literaturze historycznej określenia tego typu pisze się z małej litery, ponieważ nie są to przydomki, tylko przymiotniki określające ziemie nad których panowali władcy. Chciałbym rozwiązać ten problem, aby poziom poprawności językowej Wikipedii był jak najwyższy.

Szanowni Państwo,

skąd się wzięła niekonsekwencja w tworzeniu przymiotników „dzierżawczych” na bazie zmiękczającego „j” od słów z ostatnią spółgłoską „g”? Regularnie jest boży od Bóg czyli wymiana g—ż zgodnie z regułą pierwszej palatalizacji. Podobnie buldoży od buldog, innych przykładów nie kojarzę. Jednak od wróg mamy wrogi - skąd tu miękkie g, czyżby analogia do przymiotników zwykłych, niedzierżawczych takich jak błogi? W każdym razie regularny przymiotnik wraży (choć z rusycyzmem cerkiewnym) wyszedł z użycia. Znowuż od papuga jest papuzi, całkiem nieregularnie — a może wg wzorca takiego jak w ptak—ptasi?

Proszę o naświetlenie tego problemu.

Łukasz

Szanowny Panie Profesorze,
pracuję w instytucji państwowej i interesuje mnie Pana zdanie na temat odręcznych „dopisków” w korespondencji oficjalnej. Listy urzędowe pomiędzy dyrektorami, ministrami itp. pisane są bowiem w całości na komputerze, natomiast odręcznie dodawany jest zwrot Szanowny Panie Ministrze oraz zwrot z poważaniem. Wygląda to co najmniej dziwnie. Co Pan o tym sądzi?
Z poważaniem
Robert K.