-
ż i rz w imionach26.09.201426.09.2014Szanowni Państwo,
proszę o wyjaśnienie, dlaczego piszę się ż lub rz w imionach: Elżbieta, Katarzyna, Małgorzata.
Dziękuję za odpowiedź. -
rz i ż, u i ó w wymowie8.01.20108.01.2010Szanowni Państwo!
Chciałbym wiedzieć, czy w dawnej polszczyźnie pary rz i ż oraz u i ó różniły się wymową.
Z góry dziękuję za odpowiedź. -
podwójne oblicze Ż27.12.200427.12.2004Witam!
Czy poprawne jest pisanie litery ż jako poziomo przekreślonego z? Skąd pochodzi taka forma?
Dziękuję i pozdrawiam.
-
pod-Ż-egać22.05.200122.05.2001Czy można „podrzegać do czegoś”, czy „podrzegać coś"?
Dziękuję za odpowiedź. -
zwycię-Z-ca, ale zwycię-Ż-czyni16.07.200116.07.2001Szanowni Państwo!
Proszę o odpowiedź w następującej kwestii: zwyciężczyni czy zwycięzczyni? -
drzwi a drzewo11.01.201011.01.2010Interesuje mnie wymowa słowa drzwi. Dla większości słów z nagłosową grupą drz słowniki poprawnościowe podają wymowę wzorcową [d-ż] i potoczną [dż-ż], uznając za błędny wariant [dż]. Ku mojemu zdziwieniu WSPP podaje zupełnie odwrotny wzorzec ortofoniczny dla słowa drzwi: [dżwi], pot. [dż-żwi], nie: [d-żwi]. Z czego wynika ta nieregularność i czy aby na pewno wymowę regularną [d-żwi] należy uznać za hiperpoprawną? Dodam, że prof. Bańko w poradzie nr 5684 opowiedział się właśnie za wymową regularną.
-
mazurzenie1.03.20071.03.2007Co precyzyjnie oznacza termin mazurzenie? Spotkałem się z dwiema rozbieżnymi opiniami (obydwie z dość poważnych publikacji) na temat gwary górali podhalańskich – że mazurzą (bo sz, cz, ż wymawiają [s], [c], [z], z wyjątkiem rz wymawianego [ż]) oraz że nie mazurzą (właśnie dlatego, że rz wymawiają [ż]).
-
rżnąć a dorznąć10.11.201510.11.2015W poradni pojawiło się już pytanie: Dlaczego rżnąć (np. drewno) ale podrzynać (gałąź, na której się siedzi)?, na którą odpowiedź dr Długosz-Kurczabowej brzmiała: „Do dawnych form rznąć, dorznąć, zarznąć, wyrznąć… utworzono wtórne odpowiedniki częstotliwe rzynać, dorzynać, zarzynać, wyrzynać… (analogicznie do umotywowanych par typu zacząć – zaczynać)”.
W związku z tym zastanowiło mnie jednak, jak brzmiała wymowa. Wynika to z tego, że czytając podrzynać jako [pod-żynać], mielibyśmy oboczność ż-rz, biorąc pod uwagę rżnąć. Wydaje mi się zatem, że pierwotne odczytanie podrzynać brzmiałoby [podr-zynać], i rznąc [r-znąć], tak jak marznąć.
W czasach szkolnych miałem podobny problem, gdy czytaliśmy Reja, gdzie znajdujemy słowo barzo, które w oczywisty sposób jest naszym współczesnym bardzo, a więc odczytanie powinno brzmieć raczej [bar-zo] niż [bażo], które to strasznie mnie wówczas raziło.
Czy takie rozumowanie jest prawidłowe? Czy jest to powiązane z czeskim ř, które ponoć wymawia się podobnie? Odchodząc trochę od powyższego – czy czasowniki rżnąć i żąć są pokrewne, czy to przypadkowa zbieżność?
Z poważaniem
Marek Kielar -
Dlaczego Petrozawodzk, a nie Pietrozawodsk jak Pietropawłowsk?18.10.201718.10.2017Szanowni Państwo,
w Wielkim słowniku ortograficznym mamy notowaną formę Petrozawodzk
https://sjp.pwn.pl/so/Petrozawodzk;4485841.html, ale i Pietropawłowsk https://sjp.pwn.pl/so/Pietropawlowsk;4486461.html. Czy nie wymagałoby to ujednolicenia – Petropawłowsk, Petrozawodzk lub Pietropawłowsk, Pietrozawodsk? Która forma jest poprawna? Dodatkowo: czy poprawne jest oddanie (transliterowane lub transkrybowane) rosyjskiego -дск- jako -dzk- w nazwie Petrozawodzk?
Pozdrawiam
Dariusz Lewandowski
-
przymiotniki typu boży – wysoki
19.12.202319.12.2023Szanowni Państwo,
skąd się wzięła niekonsekwencja w tworzeniu przymiotników „dzierżawczych” na bazie zmiękczającego „j” od słów z ostatnią spółgłoską „g”? Regularnie jest boży od Bóg czyli wymiana g—ż zgodnie z regułą pierwszej palatalizacji. Podobnie buldoży od buldog, innych przykładów nie kojarzę. Jednak od wróg mamy wrogi - skąd tu miękkie g, czyżby analogia do przymiotników zwykłych, niedzierżawczych takich jak błogi? W każdym razie regularny przymiotnik wraży (choć z rusycyzmem cerkiewnym) wyszedł z użycia. Znowuż od papuga jest papuzi, całkiem nieregularnie — a może wg wzorca takiego jak w ptak—ptasi?
Proszę o naświetlenie tego problemu.
Łukasz