-
Wyżyna Czesko-Morawska, której nie było
23.09.20222.11.2016Byłabym bardzo wdzięczna za wyjaśnienie pisowni wyżyny czesko-morawskiej, przedstawionej jako wzorcowa na tegorocznym dyktandzie w Katowicach: Z wyżyn, z czesko-morawskiej zwłaszcza… . W słowniku ortograficznym zaleca się pisownię tej nazwy dużymi literami.
Z góry bardzo dziękuję za wyjaśnienie.
Z poważaniem
Agnieszka Buczkowska
-
Zagadkowe zglądać18.09.201818.09.2018Chciałbym Państwa zapytać o poprawność słowa zglądać. Żona zwróciła mi uwagę, że ciągle używam tego słowa i że jest ono niepoprawne i nie występuje w słowniku. Przyznam, że używam go odkąd pamiętam – na określenie rozglądania się, myszkowania – i do tej pory byłem przekonany że to poprawna polszczyzna.
Pochodzę z Warszawy, więc może to jakieś lokalne określenie lub gwara z innego regionu Polski. Internet niestety milczy na ten temat.
pozdrawiam
Piotr
-
Z językowych archaizmów: dan (gdzie, kiedy)
6.02.20216.02.2021Co oznacza zwrot „dan w”? Czy to czasownik, imiesłów? Czy to forma współcześnie odnoszona do „dan(y)”, „(po)dan(y)”? Dlaczego tyczy się to też dokumentów rodzaju żeńskiego? Czy „umowa” może być „dan”? Nie znalazłem tego zwrotu w słownikach :(
Zwroty te widoczne są:
* na dokumentach całkiem niedawnych np. „UMOWA między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Czeskosłowacką w sprawie ochrony prawnej i pomocy prawnej w sprawach podatkowych. Dan w Warszawie, dnia 23 kwietnia 1925 r.”
* na nieco mniej starych dokumentach np. „Prawo wyborów dla zgromadzenia zwołać się mającego do ułożenia konstytucyi pruskiej. Dan w Poczdamie, dnia 8. Kwietnia 1848”
* a także na bardzo starych dokumentach np. w dokumencie Trojdena „Dan w Warszawie, roku Pańskiego tysiąc trzysta trzydziestego ósmego, dnia dwunastego grudnia”
Zwroty te sporadycznie pojawiają się też współcześnie na dyplomach lub tekstach stylizowanych na stare lub podkreślających patetyczność wydarzenia (np. akt Intronizacyjny Warszawskiego Króla Kurkowego. Dan w Warszawie Roku Pańskiego 2015 w niedzielę – 26. lipca”
-
zniewolić – zniewalać, zniewalający
4.02.20234.02.2023Dzień dobry, mam problem ze słowem „zniewalać” (od niewoli). Użyłam go w zdaniu, że pewne uczucie jest „zniewalajace” (chcąc uzyskać negatywny wydźwięk) i ktoś mi zwrócił uwagę, że o ile słowo „zniewalać” ma dwa znaczenia, o tyle „zniewalający” to już tylko „zachwycający”. Czy istnieje jakieś słowo oznaczające „tego, który zniewala”?
-
Żwirki - na Żwirkach?
24.12.202024.12.2020Dzień dobry,
chciałam zapytać, jak można opisać zjawisko językowe, które występuje w zwyczajowej odmianie nazw typu: rondo Antoniego Matecznego – (jadę) na Mateczne, (coś jest) na Matecznym; kładka Ojca Bernatka – (spotkajmy się) na Bernatce. Albo dlaczego wyrazy w takiej potocznej odmianie często przybierają liczbę mnogą: akademik przy Żwirki i Wigury – na Żwirkach.
Z pozdrowieniami,
Karolina
-
Aby…3.04.20203.04.2020Zastanawiam się, czy jeśli zdanie zaczyna się od spójnika aby (np. Aby wygrać rozgrywkę / musiał uciec się do podstępu), to czy w miejscu „/” powinien znaleźć się przecinek. Tak byłoby na pewno w przypadku, w którym człony byłyby odwrócone, tzn. Musiał uciec się do podstępu, aby wygrać rozgrywkę – tu obowiązuje zasada przecinka przed spójnikiem. Co jednak w przytoczonym przeze mnie przykładzie? Teoretycznie przecież orzeczenie jest jedno…
Pozdrawiam
-
...aby podróżować niezauważonym
16.03.202316.03.2023Dzień dobry,
czy w poniższym zdaniu forma „niezauważonym” jest poprawna? Czy nie powinno być „niezauważony”?
Przebierał się, aby podróżować po kraju niezauważonym przez władze.
Proszę też o informację, jaka reguła tym rządzi.
Bardzo dziękuję za odpowiedź.
-
Acheron(t)16.02.201816.02.2018Uważam, że nazwa własna z mitologii greckiej Acheron(t) powinna mieć dwa wzory deklinacyjne:
Pierwszy wzór odpowiada rzeczownikom męskorzeczowym – Acheron(t) jako rzeka w Hadesie. Drugi wzór natomiast odpowiada rzeczownikom męskoosobowym – Acheron(t) jako postać: syn Gai.
Tymczasem Wielki słownik ortograficzny PWN odnotowuje jedynie wersję męskorzeczową: Acheron, -nu, -nie. Czy zatem nie mamy tu do czynienia z pewnym brakiem leksykograficznym?
Z poważaniem
Stratos Vasdekis
-
A czy ale?
10.04.202110.04.2021Dzień dobry,
czy poprawne jest zdanie: To nie jest boisko godne mistrzów, a raczej wątpliwej jakości trawnik? Czy użycie a jest błędem, bo w takich konstrukcjach właściwe jest jedynie ale?
Pozdrawiam
Agnieszka
-
Adaptacja fleksyjna zapożyczeń
10.01.202429.12.2023Szanowni Państwo,
chciałbym dopytać w sprawie nieodmienności wyrażeń łacińskich typu modus operandi. W słowniku można odnaleźć sformułowanie, że wyrażenie w każdej formie jest takie samo. Dla osób znających jednak język łaciński zdania „analiza modus operandi sprawcy”, a tym bardziej „są różne przykłady modus operandi sprawców” wygląda co najmniej dziwacznie. Czy można jednak stosować odmianę takich zwrotów i budować zdania typu „analiza modi operandi”? Jaka jest też przyczyną tej nieodmienności? Z góry dziękuję za pomoc.
Z wyrazami szacunku
Daniel