książę
  • Imię Kazimiera w języku polskim i tradycji nazewniczej

    29.12.2021

    Dzień dobry. Chciałam zapytać o historię imienia Kazimiera. Kiedy dokładnie pojawiło się w Polsce? Słyszałam teorię, że na popularności zyskało, gdy Maria Kazimiera Sobieska została królową Polski, ale nie wiem czy to prawda. 

    Pozdrawiam serdecznie i życzę wszystkiego dobrego :)

  • Izasławowicze?
    1.12.2008
    1.12.2008
    Mówiąc o książętach ruskich, określamy ich po ojcu, iż byli to Światosławowicze, Wsiewołodowicze, Igorowicze itd. Ale w przypadku synów Iziasława w literaturze przedmiotu mamy formę Iziasławicze, nie zaś Izasławowicze. Czy obie formy (Iziasławicz i Izasławowicz) są poprawne?
    Pozdrawiam
  • koniądz

    23.09.2023
    23.09.2023

    Chciałabym dowiedzieć się, jakie jest pochodzenie wyrazu „koniądz”, obecnego w co starszych słownikach (i tekstach) i oznaczającego bodajże skandynawskiego wodza. Czytałam w niektórych miejscach, że ma to być jakieś starodawne zapożyczenie z języków germańskich, skąd pochodzić ma słowo ksiądz, ale np. "Poradnik Językowy" 2/1950 sugeruje, że jest to wytwór Stefana Żeromskiego. I faktycznie najstarszy utwór, gdzie ten wyraz udało mi się znaleźć, to „Powieść o udałym Walgierzu” Żeromskiego. Czy jest to faktycznie jego twór, a w tym czy innym przypadku na jaki wyraz możemy wskazać jako źródłosłów? Szwedzkie „konung”?

  • Konrad mazowiecki czy Konrad Mazowiecki
    11.02.2020
    11.02.2020
    Dzień dobry. Studentka znanej uczelni donosi o wiedzy zyskanej w czasie wykładów. Oto poprawna jest pisownia: Konrad mazowiecki, a nie: Konrad Mazowiecki. Podobnie ma być z innymi przydomkami książąt. Czy to prawda?
    Dziękuję
  • Kowalski i inni
    23.02.2010
    23.02.2010
    Kowalski jest jednym z najpopularniejszych polskich nazwisk, Ciesielski czy Kołodziejski średnio, natomiast prawie nie spotyka się Szewskich czy Krawieckich. Wszystkie te nazwiska pochodzą od nazw popularnych zajęć, szewc i krawiec nie są egzotyczniejsi od kowala (podobnie nazwiska Szewczyk i Krawczyk nie odstają aż tak od Kowalczyka). Czy istnieje jakaś językowa teoria, skąd te dysproporcje w przypadku końcówki -ski?
  • krzyżak czy Krzyżak?
    17.10.2012
    17.10.2012
    Nazwy członków zgromadzeń zakonnych piszemy małymi literami. W Wielkim słowniku ortograficznym podano jako wyjątek nazwę Krzyżak, jednak z wyjaśnieniem, że chodzi tu o członka zakonu i jednocześnie obywatela państwa. Państwo krzyżackie powstało jednak dopiero ok. 1226 r. Czy zatem pisząc o wydarzeniach z historii tego zakonu, do których doszło przed wymienioną datą, nie należałoby w nazwie jego członków (niebędących wówczas obywatelami państwa) użyć małej litery?
    Monika Krzywoszyńska
  • ksiądz
    26.11.2004
    26.11.2004
    Witam serdecznie!
    Niedawno znajomy poinformował mnie, że współczesny wyraz ksiądz pochodzi od dawnego książ, co oznaczało ponoć diabła, demona, ucieleśnienie zła. Czy rzeczywiście mamy do czynienia z aż taką ironią?
    Pozdrawiam.
  • Księstwo Słupskie, Hospodarstwo Mołdawskie, Chanat Krymski
    4.06.2019
    4.06.2019
    Szanowni Państwo,
    proszę o podanie poprawnego zapisu poniższego typu nazw (z nadzieją, że te rozstrzygnięcia pojawią się w SJP): księstwo słupskie, hospodarstwo mołdawskie, chanat krymski czy Księstwo Słupskie (z pewnością zapis dużymi literami jako byt państwowy: Księstwo Warszawskie, Księstwo Kijowskie), Hospodarstwo Mołdawskie, Chanat Krymski. Czy pisownia dużą lub małą literą zależy od stopnia niezależności danego terytorium? Dziękuję bardzo i pozdrawiam, A.B.
  • ktoś wziął i zrobił coś

    13.04.2023
    13.04.2023

    Chciałabym uzyskać informację na temat konstrukcji „wziąć i ...“. W mowie potocznej często słyszy się wypowiedzi ją zawierające, a mimo tego trudno znaleźć więcej wiadomości na ten temat. Chyba najczęściej można się spotkać z przykładem: „wziął i umarł“, ale także „wzięłam i zrobiłam“ czy „wziął i kupił“. Jednak czy jest ona poprawna? Oraz czy mogliby Państwo określić jaki to rodzaj konstrukcji?

    Pozdrawiam serdecznie, Anna

  • Litera x w polszczyźnie

    2.02.2023
    2.02.2023

    Szczęść Boże!

    Pragnąłbym zapytać o literę „x” w języku polskim. Mianowicie, coraz częściej spotykam się z zapisem wyrazów, np. „ksiądz” czy „książka”, właśnie przez literę „x” („xiądz”, „xiążka"). Czy taki zapis jest poprawny?

    Słyszałem, że dawniej litera ta występowała w języku polskim w tych właśnie wyrazach, czego pozostałością mają być skróty „x.” (Ksiądz) oraz „WXL” (Wielkie Księstwo Litewskie).

    Z wyrazami szacunku

    Bartosz K.

Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego