panować
  • Jak to w rodzinie…
    9.07.2003
    9.07.2003
    Panie Profesorze,
    jest Pan moją ostatnią deską ratunku, ponieważ w dostępnych mi źródłach nie znalazłam odpowiedzi na nurtujące mnie pytanie. Chodzi o to, że moja teściowa wymaga od swoich dzieci (i mnie) oraz od wnuczek zwracania się do siebie w formie 3. os. l.p.: „Niech mamusia (mama, babcia) powie (da, pokaże itp.)…” lub „Proszę powiedzieć (dać, pokazać itp.)…” zamiast „Mamusiu (mamo, babciu), powiedz (daj, pokaż itp.), proszę”. Teściowa pochodzi z Wilna, ukończyła filologię rosyjską i twierdzi, że takich form zwracania się do osób starszych od siebie nauczona została w rodzinnym domu, w związku z tym wymaga tego od nas. Ja, co prawda, nie jestem filologiem, ale ekonomistką, jednak zwracam uwagę na to, JAK mówię, i chcę, aby moje dziecko również wypowiadało się poprawnie. Formy podane wyżej drażnią mnie, wydają mi się nieco archaiczne i dlatego pytam: czy moja teściowa MA PRAWO (z punktu widzenia poprawności językowej) wymagać od nas używania wspomnianych form?
    Z niecierpliwością będę oczekiwać odpowiedzi od Pana.
    Załączam wyrazy szacunku,
    Marta Piaskowska z Łodzi
  • koniądz

    23.09.2023
    23.09.2023

    Chciałabym dowiedzieć się, jakie jest pochodzenie wyrazu „koniądz”, obecnego w co starszych słownikach (i tekstach) i oznaczającego bodajże skandynawskiego wodza. Czytałam w niektórych miejscach, że ma to być jakieś starodawne zapożyczenie z języków germańskich, skąd pochodzić ma słowo ksiądz, ale np. "Poradnik Językowy" 2/1950 sugeruje, że jest to wytwór Stefana Żeromskiego. I faktycznie najstarszy utwór, gdzie ten wyraz udało mi się znaleźć, to „Powieść o udałym Walgierzu” Żeromskiego. Czy jest to faktycznie jego twór, a w tym czy innym przypadku na jaki wyraz możemy wskazać jako źródłosłów? Szwedzkie „konung”?

  • niż ten, który

    29.12.2020
    29.12.2020

    „Klimat grenlandzko-skandynawskiej części północnej Pangei był o wiele cieplejszy niż ten, który dzisiaj panuje na Grenlandii czy w Szwecji” – nie jest dla mnie jasne, czemu od kilkunastu lat (pod ewidentnym wpływem języka angielskiego, w którym istnieje bliźniacza konstrukcja, wymuszona znacznie mniejszą swobodą kształtowania szyku wyrazów w zdaniu niż w języku polskim) stosuje się w takich sytuacjach dodatkowe słowa „ten, który”, zamiast po prostu napisać „był o wiele cieplejszy niż panujący d

  • O wyrazach książę, księżna, księżniczka, księstwo
    16.12.2017
    16.12.2017
    Czy w pisowni księżniczka ma zastosowanie zasada wymiany głoskowej: ż – s (księżniczkaksięstwo), czy też w tym wyrazie piszemy ż, bo jest to ż niewymienne?
  • anti-love story
    13.10.2011
    13.10.2011
    Witam,
    jak prawidłowo zapisać anty love storyantylove story czy wyjątkowo w tym zestawieniu można użyć dywizu: anty-love story? Proszę o pomoc, pozdrawiam,
    Grażyna K.
  • augustyński, augustiański

    19.01.2023
    19.01.2023

    Dzień dobry!

    Mam takie pytanie: jak będzie brzmiał przymiotnik od Augustyn (św. Augustyn z Hippony)? Od Augusta brzmi augustyński, czy więc tak samo, czy może augustiański (jak od augustianina)? Np. w zdaniu: „ Jan Kalwin był częścią długiej linii myślicieli, którzy oparli swoją doktrynę predestynacji na augustiańskiej interpretacji św. Pawła”.

    Dziękuję i pozdrawiam całą Redakcję

  • beta-test
    2.10.2011
    2.10.2011
    Witam Szanownych Językoznawców.
    Jak powinno się pisać słowo beta-test, oznaczające wstępną wersję gry komputerowej, nieprzeznaczoną jeszcze do sprzedaży, ale udostępnianą już graczom do testów. Betatest, beta test czy beta-test? Na bazie skojarzenia z beta-karotenem jakoś najbardziej pasuje mi wersja z łącznikiem, ale możliwe, że jestem w błędzie.
    Pozdrawiam serdecznie i dziękuję.
    Anna
  • biuro
    30.09.2002
    30.09.2002
    Proszę o wyjaśnienie etymologii słowa biuro, a także, a może przede wszystkim, o rozstrzygnięcie, czy mówiąc biuro, przywołujemy obraz instytucji jako całości, czy jednostki organizacyjnej tej instytucji. Jest to dla mnie ważne, ponieważ pragnę poprawnie ułozyć schemat instytucji, w której jest wykonywana praca zbiorowa, zorganizowana, i w skład tej instytucji wchodzą różne jednostki organizacyjne. Czy lepiej użyć słów dział, sekcja, zespół? Bardzo proszę o odpowiedź.
  • Cały a całkowity
    8.10.2018
    8.10.2018
    Szanowni Państwo,
    czy całkowity i cały to synonimy, które stosować można zawsze wymiennie? W tekście, który czytałem, znalazłem frazę: dodać całkowitą zawartość butelki. Czy nie powinna ona brzmieć dodać całą zawartość butelki?

    Z poważaniem,
    BR
  • ciebie czy Ciebie?
    28.08.2002
    28.08.2002
    Z powodów grzecznościowych piszemy Pan, Pani, Ty, Ciebie dużą literą, kiedy zwracamy się do kogoś w liście czy formularzu ankiety. Czy taka duża litera obowiązuje również np. w opowiadaniu, gdzie słowa są cytowane – jeden bohater kieruje je w dialogu do innego?
    I druga sytuacja: czasem używa się drugiej osoby, nie mając na myśli bezpośrednio tego, do kogo się zwracamy, lecz „kogoś, kogokolwiek”. Na przykład o atmosferze panującej w jakiejś restauracji możemy pisać tak: „Wchodzisz, a tam nikt się do Ciebie nie odezwie, nikt na Ciebie nie zwróci uwagi, nawet menu Ci nie podadzą”. Mimo użycia drugiej osoby piszę w takim wypadku bardziej o sobie samym niż o adresacie słów (bo to ja tego doświadczyłem i o swoich, a nie jego doświadczeniach piszę). Jeśli więc zdecyduję się (w liście) na taki styl, to czy stosować wielką literę do każdego wystąpienia słowa ty niezależnie od tego, czy w danym wypadku oznacza ono adresata słów czy „mnie, kogoś, kogokolwiek”?
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego