Witam! Moje pytanie odnosi się do słowa Nemezis. Ostatnio wdałem się w dyskusje z moim kolegą i chciałbym doprecyzować pewną rzecz. Według niego słowo to odnosi się do (weźmy za przykład chociażby filmy) arcywrogości pomiędzy osobą dobrą a złą, walki tych sił. Według mnie odnosi się to do zwyczajnego „najważniejszego z wrogów”, niezależnie od nastawienia postaci, chodzi tylko o rywalizacje z drugą stroną.

Szanowni Państwo,
czy wyrażenie nomen omen należy wydzielać przecinkami na początku lub w środku zdania?
Z poważaniem
Krzysztof Zubrzycki

Dzień dobry,

Czy w książce tłumaczonej wszystkie nazwy instytucji konsekwentnie powinny być tłumaczone, nawet jeśli nazwa nie figuruje w j. pol?

Pozdrawiam!

Szanowni Językoznawcy,

którego ze znaków typograficznych najlepiej użyć przy łączeniu słów, stanowiących wspólnie przełom jakiegoś czasu? Chodzi mi konkretnie o wyrażenia typu „kolekcja jesień–zima”, „informator 2021–2022”. W ww. połączeniach posłużyłem się półpauzą, ale to jedynie moja sugestia, bo np. w pierwszym przykładzie częściej spotykam się z brakiem znaku, a w drugim – z ukośnikiem (/).

Z poważaniem i pozdrowieniami

J.J.

Dzień dobry,

w związku z pełnioną funkcją sekretarza Gminy Wola Uhruska niejednokrotnie mam wątpliwości co do prawidłowej pisowni nazw jednostek samorządu terytorialnego oraz ich organów. Co prawda jest wiele porad w tym zakresie, ale nie zawsze odpowiadają one na konkretne konteksty używania tych nazw, a ponadto moim skromnym zdaniem czasami wręcz nie odpowiadają one stanowi faktycznemu.

Z własnego podwórka mam zawsze wątpliwość co do pisania małą literą Gmina Wola Uhruska w kontekście nie obszaru, ale podmiotu prawnego.

Posiada ona bowiem osobowość prawną z własnym NIP-em, REGON-em. Dlatego też moim skromnym zdaniem pisanie Gmina Wola Uhruska w konkretnym kontekście jako podmiotu występującego w obrocie prawnym należałoby używać wielkiej litery. Małą literą powinno się pisać o gminie Wola Uhruska w kontekście obszaru jak np. mieszkańcy gminy Wola Uhruska, na terenie gminy Wola Uhruska itp.

Podobne wątpliwości mam z pisownią słowa wójt, uważam bowiem, że pisząc o konkretnym wójcie, konkretnej gminy należałoby używać wielkich liter, tj. Wójt Gminy Wola Uhruska - jest to bowiem ustawowy organ wykonawczy w konkretnej gminie. Oczywiście w innych kontekstach, jak np. wójt Jan Łukasik, wójt gminy bez wskazywania jej nazwy, logiczne jest pisanie małą literą. Taką konstrukcję pisowni widzimy w przypadku nazw urzędów - jeśli bez nazwy konkretnej gminy to małą literą, jeśli zaś konkretny urząd z nazwą gminy to wielką.

Nie zagłębiałem się w sytuację prawną jednostek samorządu terytorialnego innego szczebla, tj. powiatów czy województw, ale przypuszczam, że może tu być podobna sytuacja jak z gminami, i że one również posiadają osobowość prawną. Pisanie więc o nich w kontekście konkretnego podmiotu prawnego, a nie w kontekście ich obszaru, powinno odbywać się wielką literą, tj. Powiat Włodawski czy Województwo Lubelskie.

Mając tego rodzaju wątpliwości chciałbym zaproponować zajęcie się tym zagadnieniem.

Z poważaniem

Mariusz Jachimczuk

Sekretarz Gminy Wola Uhruska

Problemy z dużą literą na stronę www. Jestem za formą dyrektor instytutu, natomiast moi współpracownicy uważają, że zawsze, jak mam na myśli konkretną placówkę, mam pisać wielką literą. Przeglądałam Państwa odpowiedzi i dostrzegam w pewną sprzeczność odpowiedzi. Więc jak: „W Szkole Podstawowej nr 1 w Stegnach na zebraniu dyrektor szkoły Jan Kowalski powiedział…” czy „dyrektor Szkoły Jan Kowalski powiedział…”? Czy „Dyrektor Szkoły Jan Kowalski powiedział…”?

Szanowni Państwo,
spotykam się czasem z pewnym zdziwieniem, że pomidor jest owocem, a nie warzywem. Formalnie rzecz biorąc, warzywa są chyba po prostu szerszą kategorią niż owoce i każdy owoc jest warzywem, ale nie na odwrót. Niemniej w języku potocznym zwykliśmy nazywać warzywami te warzywa, które nie są owocami. Poza tym chyba na ogół owoce są w naszym odbiorze słodkie, a warzywa nie i może stąd zdziwienie z powodu pomidora. Ciekaw jestem Państwa opinii.
Z wyrazami szacunku
Czytelnik

Czy słów predestynować oraz predysponować można używać zamiennie? Przykład: „Moje wykształcenie predestynuje (predysponuje?) mnie do wykonywania zawodu księgowej”.
Z góry dziękuję.

Szanowni Państwo,
Chcielibyśmy się dowiedzieć, czy istnieje hierarchia norm podawanych przez różne słowniki. Jako przykład niech posłuży wyraz satysfakcja.
Słownik języka polskiego pod red. Mieczysława Szymczaka (Warszawa 1999, t. 3, s. 171) podaje, że wyraz ten nie ma liczby mnogiej (blm). Nowy słownik ortograficzny oprac. przez Edwarda Polańskiego (Warszawa 2002, s. 698) nie odnotowuje liczby mnogiej. Z kolei Inny słownik języka polskiego pod red. Mirosława Bańko (Warszawa 2000, t. 2, s. 551) podaje wprost: lm: M -cje, D -cji. Wątpliwości nie rozwiewa Nowy słownik poprawnej polszczyzny pod red. Andrzeja Markowskiego (Warszawa 2002, s. 900), który pod hasłem satysfakcja zamieszcza skrót zwykle blm. Nadmienimy tylko, że wszystkie słownik zostały wydane przez PWN. Któremu więc słownikowi należy zaufać? I czy satysfakcja ma liczbę mnogą? Usatysfakcjonuje nas tylko pełna i jednoznaczna odpowiedź.
Pozdrawiamy.
Redakcja historii Gdańskiego Wydawnictwa Oświatowego

Czy rynkiem można nazwać duży plac przeznaczony do handlu różnymi towarami, na straganach i w drobnych sklepach, na nim się znajdujących?