rzeczownikowy
-
dżdż i nienacek7.06.20057.06.2005Witam serdecznie!
Jest kilka słów, które, w moim wyczuciu, zachowują się zupełnie pozaregulaminowo w polszczyźnie. Pozwolę sobie poprosić o kilka słów na temat dwóch z nich.
1. dżdż. Zachowała się forma rzeczownikowa (w związku frazeologicznym jak kania dżdżu), ale tylko dopełniacza. Co się stało z mianownikiem i w jaki sposób doszło do przejścia z dżdż (o ile tak mianownik wyglądał) na deszcz?
2. znienacka. Kim/czym jest ów tajemniczy nienacek?
Dziękuję i pozdrawiam,
Jarek Hirny -
ekfrastyczny2.01.20132.01.2013Który przymiotnik od rzeczownika ekfraza został utworzony poprawnie: ekfrastyczny czy ekfrazowy?
-
elfy i elfowie4.02.20024.02.2002Moje pytanie dotyczy mianownika i biernika l. mn. rzeczownika elf. We wszelkich słownikach jako poprawna sugerowana jest końcówka -y (a więc elfy). Tymczasem Marek Gumkowski w jednym z wydań Władcy Pierścieni J. R. R. Tolkiena wprowadził formę elfowie, tak to motywując:
Wspomnieć także należy o modyfikacji innego rodzaju: rzeczownikowi elf w mianowniku i bierniku liczby mnogiej nadawana jest tu męskoosobowa forma elfowie, nie figurująca w słownikach języka polskiego. Odważono się na takie odstępstwo od językowych prawideł zarówno dlatego, że w odniesieniu do postaci określanych tym mianem są tu zawsze stosowane formy gramatyczne przynależne istotom ludzkim (a więc oni, nie one; zrobili, nie zrobiły), jak i z chęci naśladowania w tej mierze decyzji autora, używającego nieprawidłowej w angielszczyźnie formy liczby mnogiej elves (zamiast elfs) i toczącego o to zażarte boje ze skrupulatną korektą. Tolkien chciał w ten sposób odświeżyć sens słowa, które – jak pisał – „z biegiem czasu skarlało i dziś kojarzy się raczej z fantastycznymi duszkami”. W polskim przekładzie forma elfy została pozostawiona wyłącznie w kilku miejscach jako zbiorowe określenie ludu czy też szczepu (np. Elfy Szare, Elfy Leśne – ale już: Elfowie Wysokiego Rodu). Podobnie, choć w sposób nie tak konsekwentny, wprowadzone zostały, jako oboczne, formy krasnoludy i krasnoludowie.
Swego czasu temat ten wzbudził żywą wymianę zdań na „Forum dyskusyjnym miłośników twórczości J.R.R. Tolkiena”. Tu chciałbym spytać, co Państwo sądzą na temat takiej innowacji językowej, jej zasadności i poprawności. Czy da się tu w ogóle jednoznacznie rozstrzygnąć problem, czy też wybór jednej z form jest li tylko kwestią gustu użytkowników języka?
Z tolkienowskim pozdrowieniem,
Ruginwaldus
-
Eliminujemy tautologię
11.03.202411.03.2024Czy to jest poprawne zdanie: „Przenieśliśmy się do historii sprzed 250 milionów lat temu”?
-
Epitet23.01.201623.01.2016Szanowni Państwo,
znalazłam takie oto zdanie: Jesteś moja – najlepszy epitet, jaki można usłyszeć. Czy można traktować zaimek moja jako określenie zaimka osobowego rzeczownikowego (czyli w uproszczeniu rzeczownika)? Czy zatem jesteś moja jest epitetem?
Z poważaniem
-
Eugéne Savitzkaya17.12.200717.12.2007Szanowni Państwo!
Jak odmienić imię i nazwisko w następującym zdaniu: „Eugéne Savitzkaya fascynuje dzieciństwo, a raczej pradzieciństwo”? Dodam, że Eugéne Savitzkaya jest mężczyzną, nazwisko zaś przejął najprawdopodobniej od matki (ojciec był Polakiem). Pierwszy raz spotykam się z mężczyzną o żeńskim nazwisku i nie potrafię sobie wyobrazić odmiany takiej osobliwości.
Z poważaniem,
Daga Gorczyńska
-
Facylitacja, ale czy też facylitować?17.04.201917.04.2019Szanowni Państwo.
Według PWN termin facylitacja to proces, w którym osoba określana jako facylitator wpływa na członków grupy, powodując wzrost zachowań określonego rodzaju oraz zwiększenie efektywności pracy grupy w realizacji zamierzonych celów poprzez definiowanie problemów itp.
Zatem jaka będzie poprawna odmiana tego terminu jako czasownik? Czy można powiedzieć że ktoś facylituje, facylitowuje ?
Czy Państwa zdaniem najlepiej będzie nie odmieniać i powiedzieć że robi facylitację?
-
Farma Whittmore'ów10.12.201810.12.2018Jak odmieniać nazwiska angielskie w liczbie mnogiej zakończone na -y [-i], -e nieme itp.? Czy zgodnie z regułami, które stosujemy do liczby pojedynczej? Np. farma Whittmore’ów, wycieczka z Donne’ami, państwo Wallace’owie – zwykle widuję odmianę z pominięciem -e, więc i bez apostrofów. Mamy małżeństwo Kennedych/Kennedy’ch – a jak brzmi mianownik?
-
Farna po raz drugi6.07.20116.07.2011Witam,
chciałbym wrócić do kwestii poruszonej przez Państwa w niniejszej odpowiedzi. Według słownika ortograficznego PWN odmianę przymiotnikową mają tylko nazwiska żeńskie zakończone na -owa oraz te, które pochodzą od przymiotników. Czy fakt, że przymiotnik farny (od fary) w zasadzie wyszedł z użycia, nie jest wystarczającym powodem, by nazwisko Farna odmieniać zgodnie z wzorcem rzeczownikowym?
Z góry dziękuję za odpowiedź.
Pozdrawiam -
Felice i Salvatore2.06.20032.06.2003Nie wiem, jak odmienić dwa włoskie imiona: Felice i Salvatore. Praktyczny słownik poprawnej polszczyzny A. Markowskiego każe zostawiać je nieodmienione. Duży zielony słownik tego samego autora w ogóle o tym nie wspomina (albo nie umiałem znaleźć). Intuicja podpowiada mi, żeby odmieniać Salvatora, Salvatorowi…, ale Felicego, Felicemu… W książce, o którą chodzi, nieodmienianie prowadziłoby do wielkiej liczby niejasności: Ojciec Salvatore, Fiat 127 Felice itp. Być może chęć odmiany Salvatore według deklinacji rzeczownikowej bierze się stąd, że istnieje polska wersja tego imienia: Salvador.
Co mogliby Państwo poradzić (zarówno poparłszy to argumentami naukowymi, jak i na podstawie intuicji językowej)?
Wojciech Górnas