Podajemy rozstrzygnięcia wszelkich problemów związanych z odmianą słów: czy dane słowo w ogóle się odmienia, jak je odmieniać, czy ma liczbę mnogą, czy dopełniacz ma końcówkę -u czy -a, jak brzmi w czasie przyszłym, jaki jest jego wołacz.
odmiana
-
kreatorzy aplikacji i asystenci systemowi14.02.200214.02.2002Szanowni Państwo,
Jak powinno odmieniać się po polsku słowa z terminologii informatycznej: klient, agent, asystent? Nie chodzi tu oczywiście o osoby, ale o programy. Denerwuje mnie, kiedy często słyszę tu odmianę: klienci, agenci, asystenci, uzasadnianą terminologią Microsoftu. Czyżbyśmy mieli nową wyrocznię w dziedzinie języka polskiego?
Pozdrawiam,
Monika -
czas zaprzeszły12.02.200212.02.2002W dawnych tekstach można spotkać się z takim czasem: on zrobił był, poszedl był itp. Jak to wyglądało w innych osobach? Np. w pierwszej l.poj. bedzie ja zrobił byłem, zrobiłem był czy jeszcze jakoś inaczej? Jak się taki czas nazywa?
Serdecznie pozdrawiam,
Jerzy Buczek -
cywil8.02.20028.02.2002Dzień dobry.
Jaka jest poprawna forma dopełniacza l. mn. słowa cywil? W „Słowniku ortograficznym” pod red. E. Polańskiego jest forma cywili, w „Słowniku języka polskiego” pod red. M. Szymczaka – cywilów, z kolei w „Słowniku poprawnej polszczyzny” A. Markowskiego są obie formy, z tym że forma cywili uznana jest za środowiskową. Kto ma rację?
-
w Zachodniopomorskiem – raz jeszcze5.02.20025.02.2002Odpowiedział Pan jednemu z internautów, że jest rzeczownik Zachodniopomorskie i przymiotnik zachodniopomorski. Ten pierwszy miałby oznaczać nazwę regionu. I tu mam wątpliwość: czy tego typu nazw regionów (odmienianych tak jak Zakopane) nie tworzy się jedynie od nazw miast: Krakowskie (w zn. 'Kraków i okolice'), Poznańskie etc.? Tutaj zaś nazwa regionu to Pomorze Zachodnie. Podobnie: mazowieckie // Mazowsze, wielkopolskie // Wielkopolska. Nie powiedziałabym więc: „W Mazowieckiem będzie jutro padać”, tylko „Na Mazowszu…” albo „W województwie mazowieckim…”.
Ale być może się czepiam ;-)
Serdecznie dziękuję za wyjaśnienie tej kwestii. -
kilka ryzyk4.02.20024.02.2002Czy słowo ryzyko występuje w liczbie mnogiej, np. ryzyka?
-
elfy i elfowie4.02.20024.02.2002Moje pytanie dotyczy mianownika i biernika l. mn. rzeczownika elf. We wszelkich słownikach jako poprawna sugerowana jest końcówka -y (a więc elfy). Tymczasem Marek Gumkowski w jednym z wydań Władcy Pierścieni J. R. R. Tolkiena wprowadził formę elfowie, tak to motywując:
Wspomnieć także należy o modyfikacji innego rodzaju: rzeczownikowi elf w mianowniku i bierniku liczby mnogiej nadawana jest tu męskoosobowa forma elfowie, nie figurująca w słownikach języka polskiego. Odważono się na takie odstępstwo od językowych prawideł zarówno dlatego, że w odniesieniu do postaci określanych tym mianem są tu zawsze stosowane formy gramatyczne przynależne istotom ludzkim (a więc oni, nie one; zrobili, nie zrobiły), jak i z chęci naśladowania w tej mierze decyzji autora, używającego nieprawidłowej w angielszczyźnie formy liczby mnogiej elves (zamiast elfs) i toczącego o to zażarte boje ze skrupulatną korektą. Tolkien chciał w ten sposób odświeżyć sens słowa, które – jak pisał – „z biegiem czasu skarlało i dziś kojarzy się raczej z fantastycznymi duszkami”. W polskim przekładzie forma elfy została pozostawiona wyłącznie w kilku miejscach jako zbiorowe określenie ludu czy też szczepu (np. Elfy Szare, Elfy Leśne – ale już: Elfowie Wysokiego Rodu). Podobnie, choć w sposób nie tak konsekwentny, wprowadzone zostały, jako oboczne, formy krasnoludy i krasnoludowie.
Swego czasu temat ten wzbudził żywą wymianę zdań na „Forum dyskusyjnym miłośników twórczości J.R.R. Tolkiena”. Tu chciałbym spytać, co Państwo sądzą na temat takiej innowacji językowej, jej zasadności i poprawności. Czy da się tu w ogóle jednoznacznie rozstrzygnąć problem, czy też wybór jednej z form jest li tylko kwestią gustu użytkowników języka?
Z tolkienowskim pozdrowieniem,
Ruginwaldus
-
krosta28.01.200228.01.2002Jaka jest poprawna forma rzeczownika krosta w dopełniaczu: krost czy króst?
-
różności fleksyjne25.01.200225.01.2002Chciałbym się dowiedzieć, jak mówimy i piszemy: patrzyć czy patrzeć, przypatrzyć się czy przypatrzeć się?
Drugie pytanie dotyczy słowa kupować: czy piszemy wkupować się w czyjeś łaski, czy wkupywać?
I ostatnie: w cudzysłowie czy w cudzysłowiu? -
w reku – w ręce25.01.200225.01.2002Chciałem wyrazić wielkie zadowolenie z Pańskiego powrotu do TVP. Dzień, w którym Pan ogłosił swoje z niej odejście, był dla mnie dniem bardzo smutnym. Teraz pytanie. Zawsze mnie uczono, że mieć coś w ręku znaczy trzymać jednocześnie w dwóch rękach i dodatkowo muszą to być ręce należące do jednej osoby. Z wielkim smutkiem stwierdzam, że teraz zgodnie telewizją, prasą i radiem nosi się zegarek na lewym reku albo skrzypce trzyma się w lewym, a smyczek w prawym ręku. Z trzech słowników, które mam, jeden przy haśle ręka pisze Ms l.p. ręce lub ręku. Dwa inne wyraz ręku przypisują liczbie mnogiej.
Składam Panu wyrazy szacunku –
Józef Krygowski -
Linux i Cox21.01.200221.01.2002Witam.
Chciałbym się dowiedzieć, jak wygląda poprawna deklinacja rzeczowników zakończonych na x, np. Linux (nazwa systemu operacyjnego), Cox (angielskie nazwisko).
Pozdrawiam. -
Cezex, Hortex i PAX21.01.200221.01.2002Szanowni Państwo,
Będę wdzięczny za pomoc w określeniu prawidłowej odmiany nazwy mojej macierzystej firmy. Czy wyraz Cezex można odmieniać Cezex – Cezexu bądź Cezex – Cezex-u (a może Cezex'u), czy poprawna jest wyłącznie odmiana Cezex – Cezeksu. Gdzie znajdę reguły określające odmianę nazw własnych o obcym brzmieniu?
Z góry dziekuję za wszelkie wskazówki.
Z poważaniem,
Tomasz Górecki -
Oprah16.01.200216.01.2002Jak odmieniać imię Oprah?
-
lew14.01.200214.01.2002Nauczycielka j. polskiego zakomunikowała dzieciom z szóstej klasy SP, że odmiana słowa lew w celowniku brzmi: lwowi. Słownik Poprawnej Polszczyzny (wyd. PWN, 1976) podaje jako formę prawidłową w celowniku: lwu. Może mam nieaktualny słownik? Proszę o podanie prawidłowej formy.
Z poważaniem,
Dariusz Herdzik -
moi właśni przyjaciele14.01.200214.01.2002Szukam formy przymiotnika własny w liczbie mnogiej w mianowniku, tak jak w wypowiedzeniu „moje własne przyjaciółki"; we frazie „moi ____ przyjaciele” jak będzie wyglądać?
Dziękuję bardzo
Joanna Włodarczak -
Noica – Noiki10.01.200210.01.2002Szanowni Państwo!
Ostatnio próbowałam ustalić odmianę nazwiska pewnego filozofa rumuńskiego (Noica) – nie byłam pewna, czy odmienić je jak np. Sica – Siki czy raczej jak Kosturica – Kosturicy. Nie znalazłam w słownikach wskazówek o odmianie nazwisk rumuńskich. Może Państwo mi coś podpowiedzą? -
Levi’s9.01.20029.01.2002Szanowni Państwo,
Jaka jest poprawna forma: Levi’sa czy Levisa?
Serdecznie dziękuję za odpowiedź. -
Kwidzyn4.01.20024.01.2002Mówimy w Kwidzynie czy w Kwidzyniu?
-
Pisz – Pisza21.12.200121.12.2001W województwie warmińsko-mazurskim istnieje miasto powiatowe o nazwie Pisz. Bardzo wiele ludzi mówi w dopełniaczu (…) Piszu. Uważam, że poprawną formą jest (…) Pisza. Która forma jest poprawna? A może dwie są dopusczalne?
-
mi – mnie20.12.200120.12.2001Czy można powiedzieć „Mnie się to podoba”, czy wyłącznie „Mi się to podoba"?
-
performance19.12.200119.12.2001Szanowni Państwo,
Mam problem ze słowem performance (terminem pochodzącym z angielskiego oznaczajacym akcję artystyczną). Czy słowo to należy odmieniać? W tekstach raz jest odmieniane, raz nie. W liczbie mnogiej często spotyka się formę performances (czyli zgodnie z l.m. języka angielskiego, która pozostaje nieodmienna).
Pozdrawiam i dziękuję za odpowiedź.
Edyta Tomczyk
