odmiana

Podajemy rozstrzygnięcia wszelkich problemów związanych z odmianą słów: czy dane słowo w ogóle się odmienia, jak je odmieniać, czy ma liczbę mnogą, czy dopełniacz ma końcówkę -u czy -a, jak brzmi w czasie przyszłym, jaki jest jego wołacz.

  • spaźniać się?
    4.10.2001
    4.10.2001
    Dzień Dobry!

    Czy poprawne jest powiedzenie spaźniłem się zamiast spóźniłem się? Przepraszam za wg mnie głupie pytanie, ale moja koleżanka z pracy twierdzi, iż należy mówić „Spaźniłam się do pracy”. Proszę o odpowiedź, gdyż tylko autorytet w tej materji jest w stanie przekonać moją znajomą.
  • patrzeć – patrzyć
    4.10.2001
    4.10.2001
    Która z form jest poprawniejsza: patrzyć czy też patrzeć? Serdecznie dziękuję za odpowiedź.
    Julian z Opola
  • Passiflora cærulea
    1.10.2001
    1.10.2001
    Poproszono mnie o napisanie tekstu na temat doniczkowych roślin ozdobnych. Omawiałam w nim między innymi męczennicę błękitną, której łacińska („kursywowana”) nazwa brzmi Passiflora cærulea. Dla potoczystości tekstu i uniknięcia powtórzeń musiałam w pewnym miejscu użyć formy łacińskiej i napisałam kwiaty Passiflora cærulea. Redaktor poprawił ten fragment na kwiaty Passiflory cærulea. Czy miał rację? Czy tego typu dwuwyrazowe nazwy łacińskie roślin w ogóle powinny być odmieniane, a jeśli tak – to w jaki sposób (pierwszy wyraz, drugi, czy obydwa)?
    Pozdrawiam serdecznie
    Elżbieta
  • chować i potknąć się
    27.09.2001
    27.09.2001
    Mam dwa pytania:
    Pierwsze dotyczy beznadziejnego, wydawałoby się, sporu, w którym pozostaję od pewnego czasu. Chodzi mianowicie o czasownik chować, a konkretnie jego formę dokonaną schować. Dla mnie naturalna odmiana tego czasownika to: ja schowam, ty schowasz, oni schowają…, co za tym idzie, prosząc kogoś o schowanie czegoś, pytam „Schowasz to?”. Tymczasem mój mąż, pochodzący z innego miasta, uparcie prosi mnie „Schowiesz?”. Mnie ta forma po prostu w głowie się nie mieści!!! Co gorsza, mam powody przypuszczać, iż mój mąż w stronach, z których pochodzi, nie jest jedyną osobą używającą tej formy. Tymczasem ja w Małopolsce z takim sformułowaniem nigdy się nie spotkałam. Czy to jakaś gwara, czy błąd? A jeśli tak, to czyj?…
    Drugie pytanie dotyczy również czasownika dokonanego – chodzi mianowicie o potknąć się: czy forma potkłam się jest dopuszczalna, czy też jedynym dopuszczalnym sformułowaniem jest tu potknęłam się?
    Bardzo dziękuje za rozwianie watpliwości.
    Z wyrazami szacunku,
    Maga
  • postać
    20.09.2001
    20.09.2001
    Jak brzmi poprawna forma mianownika liczby mnogiej od postać?
    Dziękuję za pomoc.
    W.M.
  • magnificencja
    20.09.2001
    20.09.2001
    Czy liczba mnoga rzeczownika magnificencja ma postać magnificencje? W żadnym z dostępnych mi słowników języka polskiego nie ma takiej informacji.
    Danuta
  • pan Czopek – pana Czopka
    6.09.2001
    6.09.2001
    Moja koleżanka ma na nazwisko Czopek. Bardzo proszę mi powiedzieć, czy to nazwisko się odmienia, a jeśli tak, to w jaki sposób? Które zdanie będzie poprawne:
    Rozmawiam z panem Czopkiem?
    Rozmawiam z panem Czopekiem?
    Rozmawiam z panem Czopek?
    Państwo Czopkowie czy państwo Czopek?
    Bardzo dziękuję za odpowiedź.
  • Tulce
    6.09.2001
    6.09.2001
    Pod Poznaniem jest miejscowość Tulce. Mam pytanie: jak będzie się odmieniał ten wyraz – czy do Tulec, czy do Tulców, czy do Tulc (…)? Dziękuję za pomoc,
    Pozdrawiam
  • Bruno i Brunon
    5.09.2001
    5.09.2001
    Czy imię Bruno jest tym samym imieniem, co Brunon? Czy imię Bruno się odmienia? Jeśli tak, to jak?
  • wiązać – wiążę, więzić – więżę
    3.08.2001
    3.08.2001
    Jak brzmi forma oznajmiająca od czasownika więzić? Uwiężę? Uwiążę? Brzmi to trochę dziwnie.
  • miligram – miligramów
    20.07.2001
    20.07.2001
    Serdecznie pozdrawiam. Chciałabym zapytać czy można powiedzieć, że w próbce wody znajduje się 10 miligramów [czegoś] w litrze substancji, czy też 10 miligram w litrze. Dziękuję serdecznie za odpowiedź.
  • odmiana imion i nazwisk francuskich
    16.07.2001
    16.07.2001
    Uprzejmie proszę o odpowiedź, czy odmiana i pisownia następujących imion oraz nazwisk francuskich są poprawne?
    1) André Gsponer – André'a Gsponera
    2) Jean-Pierre Hunri – Jeana-Pierra Hurniego
    Z góry dziękuję za odpowiedź.
    Z poważaniem,
    Jerzy Kubowski
  • shake
    16.07.2001
    16.07.2001
    Interesuje mnie odmiana wyrazu shake. Co z nim robimy?
  • procent
    12.07.2001
    12.07.2001
    W reklamie słyszałam sformułowanie: rabat w wysokości 1 procenta. Czy forma słowa procent przy tym liczebniku jest poprawna? O ile pamiętam w Słowniku poprawnej polszczyzny Doroszewskiego dopełniacz od procent to procentu.
  • pójść
    6.07.2001
    6.07.2001
    Witam,
    Proszę o pomoc w następującej sprawie: sprawia mi trudność odmiana czasownika iść w czasie przeszłym. Czy prawidłowa jest forma „Ty poszedłeś”, czy „Ty poszłeś"? Z góry dziękuję za odpowiedź.
    Edyta Dudek
  • Wielkanoc
    27.06.2001
    27.06.2001
    Szanowny Panie Profesorze,
    Proszę o zajęcie stanowiska w sprawie Wielkanocy. Dyskutujemy właśnie, czy można życzyc komuś Miłych Świąt Wielkiej Nocy, czy raczej Miłych Świat Wielkiejnocy. A może i tak, i tak? Jak lepiej i dlaczego?
    Z poważaniem,
    Krystyna Urbańska
  • napój – napojów, ale napoić – napoi
    25.06.2001
    25.06.2001
    Dzień Dobry!
    Chciałabym się zapytać, która forma odmiany rzeczownika napoje w dopełniaczu jest poprawna napoi czy napojów. Bardzo byłabym wdzięczna za odpowiedź.
    Monika Brysiak
  • kompania
    18.06.2001
    18.06.2001
    Szanowne Panie i Szanowni Panowie z PWN!
    Postanowiłem skorzystać z tej nowoczesnej formy łączności z Wydawnictwem, aby wyjaśnić nurtujący mnie problem. Chodzi mi o odmianę rzeczownika kompania (w znaczeniu 'pododdział wojskowy'). Jaka będzie forma tego rzeczownika w dopełniaczu liczby mnogiej?
    1. „Słownik ortograficzny języka polskiego wraz z zasadami interpunkcji”, PWN 1986, na stronie 408 podaje „tych kompanii” (przez dwa i).
    2. „Mały słownik języka polskiego”, wydanie X, 1993 r., na stronie 330 podaje „kompania ż, I, DCMs. – nii” ( przez dwa i).
    Z wyjaśnień na stronie XIII pkt. II/5 wynika, że -nii jest stosowane tylko dla liczby pojedynczej (brak dopisku „lm” ). Wobec tego forma tych kompanii jest zła.
    Jak rzeczywiście powinna wyglądać odmiana rzeczownika kompania w dopełniaczu liczby mnogiej?
    Życzę dalszych sukcesów w nowych uwarunkowaniach ekonomicznych.
    Kazimierz Garsztkowiak
  • protokół
    15.06.2001
    15.06.2001
    Jaka jest liczba mnoga od słowa protokół – protokoły czy protokóły?
  • bronie
    15.06.2001
    15.06.2001
    Czy wyrazu broń można używać w liczbie mnogiej? Jak będzie brzmiał wyraz broń w liczbie mnogiej w narzędniku: brońmi czy broniami?
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego