etymologia

Jeśli nie wiesz, z jakiego języka pochodzi dane słowo, jakie było jego pierwotne znaczenie, czy lub jak zmieniło się jego znaczenie w naszym języku, dlaczego ma taką postać - tu dowiesz się wszystkiego o słowach, które pochodzą z innych języków, a zadomowiły się w polszczyźnie.

  • obłożnie chory
    20.05.2014
    20.05.2014
    Od czego pochodzi przysłówek obłożnie, np. w wyrażeniu obłożnie chory?
  • Skąd gumno?
    10.05.2014
    10.05.2014
    Jakie jest pochodzenie dawnego wyrazu gumno?
    Pozdrawiam
    Jerzy Kowalski
  • durszlak i druszlak
    5.05.2014
    5.05.2014
    W Słowniku etymologicznym… A. Brücknera jest hasło druszlak, skąd cytuję: „ogólniejszy (z odwrotną przestawką) niż dawne durszlak”. Dlaczego druszlak znikł ze słowników? Pytam przede wszystkim dlatego, że w dzieciństwie znałem tylko formę druszlak i wciąż nie mogę się przestawić na tę współczesnosłownikową.
  • (w) kilka dni później
    3.05.2014
    3.05.2014
    Czy jest jakaś różnica znaczeniowa między wyrażeniami w kilka dni później i kilka dni później? Które z nich jest starsze?
  • skon i zgon
    30.04.2014
    30.04.2014
    Dlaczego rzeczownik od czasownika skonać brzmi po polsku zgon, a nie skon, jak w języku czeskim?
  • coś nie ulega kwestii
    29.04.2014
    29.04.2014
    Szanowni Państwo,
    ostatnio zacząłem słyszeć zwrot nie ulega kwestii. Byłem przekonany, że to błąd, który pewnie wziął się z niedokładnego odtwarzania zasłyszanego zwrotu nie ulega wątpliwości, ale słownik języka polskiego PWN temu przeczy. Ten zwrot jest wg słownika poprawny, co więcej, ma to samo znaczenie, co nie ulega wątpliwości. Czy mogliby Państwo wyjaśnić skąd on się wziął?
    Z góry dziękuję za odpowiedź.
    Z poważaniem
    Marek Dopiera
  • wróżki i wrogowie
    9.04.2014
    9.04.2014
    Ostatnio znalazłam stronie internetowej ciekawostkę dotyczącą słowa wróżki. Według autora strony wyraz ten jest spokrewniony ze słowem wrogi. „Kiedyś bowiem wróżby miały znaczenie negatywne i zawsze chodziło o przewidywanie niesprzyjających okoliczności”. Czy to prawda? Jakie źródło naukowe można by przytoczyć na dowód? Do tej pory myślałam, że w wyrazie wróżka mamy do czynienia z ż i ó niewymiennym.
    Pozdrawiam serdecznie. Z niecierpliwością czekam na Państwa odpowiedź.
  • Nie tylko koty się kocą
    9.04.2014
    9.04.2014
    Panie Profesorze!
    Ostatnio moi uczniowie zadali mi pytanie, dlaczego wydawanie na świat potomstwa przez samicę królika określa się czasownikiem kocić się. Zauważyliśmy, że podobnie mówi się o owcach, kozach itp. Skąd związek z kotem?
    Prosimy o rozwiązanie naszego problemu.
  • nieustanny, nieustający i ustawiczny
    9.04.2014
    9.04.2014
    Szanowni Państwo,
    dlaczego w języku polskim słowa nieustanny i nieustający są synonimem wyrazu ustawiczny? Wszystkie trzy przykłady pochodzą od czasownika ustawać, ale dwa pierwsze posiadają człon przeczący, a ostatni – nie, pomimo że każdy z nich znaczy to samo. Jak wykształciła się ta nieregularność?
    Z góry dziękuję za wyjaśnienie tej kwestii.
  • dotrzeć
    31.03.2014
    31.03.2014
    Skąd wzięło się słowo dotrzeć, zastępujące dojechać, dopłynąć, dolecieć…? Przecież nie mówimy wytrzeć z znaczeniu 'wyjechać', przytrzeć w znaczeniu 'przylecieć' ani podetrzeć w znaczeniu 'podpłynąć'?
  • świergać
    27.03.2014
    27.03.2014
    Szanowni Państwo,
    zwracam się z prośbą o pomoc w ustaleniu znaczenia i pochodzenia słowa świerkać / świergolić. Czy jest to synonim ćwierkania? A może neologizm lub archaizm?
    Uprzejmie proszę o pomoc, z góry dziękuję za odpowiedź.
  • Jak dawniej nazywano kolor fioletowy?
    25.03.2014
    25.03.2014
    Czy było kiedyś rodzime określenie na kolor fioletowy? Czy nasi przodkowie „odróżniali” ten kolor, czy też włączali częściowo do czerwieni/różu, a częściowo do błękitu?
  • dźwienność wyrazów
    16.03.2014
    16.03.2014
    W przedmowie do swojego tłumaczenia Iliady z 1815 r. Stanisław Staszic pisał: „Uważałem […], iż dotąd pisarze nasi bądź w sworodnych dziełach, bądź w tłumaczeniu nie mieli jeszcze dosyć zamiaru stosowania dźwienności wyrazów do rzeczy”. Co dokładnie oznacza dźwienność i jaka jest etymologia tego słowa? Czy sworodny to wyraz notowany przez ówczesne słowniki?
  • ochłonąć i ochłodnąć
    7.03.2014
    7.03.2014
    Słowo ochłonąć to chłonąć wzbogacone o formant o- czy uproszczone ochłodnąć?
  • Azaż dyjabły
    7.03.2014
    7.03.2014
    Dzień dobry!
    Proszę określić, z jakim rodzajem archaizmu mamy do czynienia w przypadku wyrazów: dyjabły, fijołki oraz bodajż, azaż.
    Pozdrawiam
    R.K.

  • Cała prawda o Murzynowie

    5.03.2014
    5.03.2014

    Szanowni Państwo!

    Przejeżdżałam ostatnio przez Wielkopolskę i zaintrygowały mnie nazwy kilku, niezbyt od siebie oddalonych miejscowości: Murzynowo Kościelne, Murzynowo Leśne, Murzynówko, Murzynowiec Leśny. Jeśli to możliwe, proszę o wyjaśnienie ich pochodzenia. Kiedy powstały? Czy właściwe jest tu skojarzenie ze słowem murzyn? Szczególnie w tak zaskakującym połączeniu z przymiotnikami kościelne i leśne? Z góry dziękuję za odpowiedź!

    Anna

  • hulajnoga
    3.03.2014
    3.03.2014
    Czy da się powiedzieć coś pewnego na temat etymologii, czasu powstania ewentualnie autorstwa słowa hulajnoga? Czy mamy w języku polskim inne słowo o podobnej budowie?
  • morowy
    1.03.2014
    1.03.2014
    Szanowni Państwo,
    zastanawia mnie, w jaki sposób słowo morowy z nacechowanego negatywnie zyskało dzisiejsze pozytywne znaczenie. Niestety nie udało mi się nigdzie znaleźć informacji na ten temat, być może mogliby Państwo pomóc?
    Z wyrazami szacunku
  • panika bożka Pana
    9.02.2014
    9.02.2014
    Dzień dobry!
    Proszę podać przykłady wyrazów o źródłosłowie mitologicznym, takich jak: panika, satyryczny, letarg, prometeizm, hermetyczny itp.
    Pozdrawiam
    R.K.
  • seks z Ameryki
    18.01.2014
    18.01.2014
    Witam … mamy problem nurtujący mnie jak i moich znajomych. Jak zapytać się kogoś w polskim języku, czy ma ochotę na seks? Czy prawdą jest, że samo słowo seks jest zapozyczone z Ameryki? Pozdrawiam. Czekamy na odpowiedź.
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego