etymologia

Jeśli nie wiesz, z jakiego języka pochodzi dane słowo, jakie było jego pierwotne znaczenie, czy lub jak zmieniło się jego znaczenie w naszym języku, dlaczego ma taką postać - tu dowiesz się wszystkiego o słowach, które pochodzą z innych języków, a zadomowiły się w polszczyźnie.

  • o niebie i ziemianach
    2.01.2012
    2.01.2012
    Szanowni Państwo!
    „Co poeta miał na myśli” w słowach kolędy Bóg się rodzi: „Cóż masz niebo nad ziemiany”. Co konkretnie oznacza ten werset w kontekście dalszego ciągu tej strofy. Czy ziemiany to narzędnik, czy biernik?
    Z poważaniem,
    Łukasz
  • kolory
    2.01.2012
    2.01.2012
    Chciałbym zapytać o nazwy kolorów. Na przykład beżowy: czy przed pojawieniem się zapożyczenia z francuskiego kolor ten miał jakąś polską nazwę, czy po prostu nazwy nie miał? Czy liczba nazywanych kolorów ulegała w historii polszczyzny gwałtownym zmianom?
    Pozdrawiam serdecznie
  • pręgi i prążki
    28.12.2011
    28.12.2011
    Czy prążki to zdrobnione pręgi? W liczbie pojedynczej zdrobnieniem od pręga powinna być prążka, a prążek mógłby być zdrobnieniem wyrazu pręg, jednak nie używamy i nie notujemy ani słowa prążka, ani słowa pręg, które mogłyby być brakującymi elementami tej układanki. Jak więc doszło do takiej sytuacji, że wszystko gra, ale tylko w liczbie mnogiej?
  • o uczciwości w ogóle i uczciwości małżeńskiej
    14.12.2011
    14.12.2011
    Czy to prawda, że uczciwość małżeńska w tekście przysięgi małżeńskiej w rozumieniu twórców jej tekstu oznaczała raczej cześć, szacunek niż to, co słowo to znaczy obecnie?
  • pytanie etymologiczne
    13.12.2011
    13.12.2011
    Interesuje mnie etymologia słów, które jak sądzę rodowód mają obcy: mistrz, park, technika (chodzi mi o ten przedrostek tech-, tak jak technologia itp.), machina, system, policja i media (jak np. multimedia). Chodzi mi o to, co słowa znaczą w swych ojczystych językach i jeżeli istnieją, jakie są polskie (słowiańskie) odpowiedniki tych słów?
  • biada
    13.12.2011
    13.12.2011
    Szanowni Państwo!
    Na jednej z kartek z życzeniami urodzinowymi przeczytałam tekst:
    Raz do roku z kalendarza wyjątkowa kartka spada.
    Kto o dacie tej zapomni, temu biada! Wielka biada!

    I właśnie do tej biady mam zastrzeżenia, czy nie powinno być Wielkie biada. Jakoś lepiej brzmi, mogę się jednak mylić i dlatego pytam ekspertów, czy wielka biada jest formą prawidłową. Z góry dziękuję za odpowiedź.
    Z poważaniem
    R. Gorońska
  • garniec
    7.12.2011
    7.12.2011
    Dlaczego garniec w przypadkach zależnych nie wymienia n na ń? Dlaczego gońca, tańca, czerńca i pocierńca, ale garnca?
  • stado i stadion
    7.12.2011
    7.12.2011
    Szanowni Państwo!
    Bardzo proszę o poinformowanie mnie, jaką etymologię ma słowo stado? Czy ma to coś, choćby odlegle, wspólnego ze stadniną, stadionem, czasownikiem stać oraz angielskimi stable 'stajnia' oraz stand 'stać', 'stojak'?
  • kapral
    19.11.2011
    19.11.2011
    Mam pytanie o pochodzenie słowa kapral. Skąd wzieło się to słowo?
  • ponownie zabór i rozbiór
    18.11.2011
    18.11.2011
    Dlaczego mamy zabÓr (od zabierać), ale rozbIÓr (od rozbierać) – skąd ta miękkość w jednym przypadku a jej brak w drugiej, do tego oba rzeczowniki historycznie stosowane w tym samym kontekście.
    Z góry dziękuję za odpowiedź
    Łukasz
  • znowu monidło
    17.11.2011
    17.11.2011
    Jakie jest pochodzenie słowa monidło?
  • śmierć
    9.11.2011
    9.11.2011
    Szanowni Państwo!
    Proszę mi powiedzieć, jaka jest etymologia słowa śmierć? Czy ma to jakiś związek z niemieckim Schmerz?
  • bardzo pojemne pytanie
    8.11.2011
    8.11.2011
    Szanowni Państwo
    Czy słowa: kalumnia, zakalec, kałuża, kał, kaleka, niepokalana, zakała i kilka innych mają coś ze sobą wspólnego? Czy z łacińskim powiedzeniem: dura lex, et lex mają związek słowa: durny, duraluminium, dur brzuszny?
    Serdecznie pozdrawiam
    Antoni Posiadała
    Radom
  • kolumbarium
    3.11.2011
    3.11.2011
    Witam.
    Interesuje mnie etymologia słowa kolumbarium.
    Z góry dziękuję za odpowiedź i pozdrawiam Redakcję.
    Grzegorz Mazur
  • Co płazom uchodzi płazem?
    11.10.2011
    11.10.2011
    Dzień dobry!
    Chciałem zapytać o płaza. Jak to się stało, że wyrażenia typu ujść płazem i płazować dały początek nazwie gromady zwierząt?
  • rozbójnik
    21.09.2011
    21.09.2011
    Dlaczego od rozbój jest rozbójnik, chociaż mamy rzeczownik odbojnik, od przewóz jest przewoźnik itp. Skąd to ó zamknięte?
    Pozdrawiam,
    ŁB
  • Hajtać czy chajtać (się)?
    10.07.2011
    10.07.2011
    Dzień dobry,
    jaką pisownię słowa (c)hajtać uznaliby Państwo za poprawną? USJP podaje tylko wersję przez ch, ale wg użytkowników witryny sjp.pl w Innym słowniku języka polskiego (2000) została podana wersja przez h. Ta druga jest też o wiele popularniejsza w Google'u (może przez podobieństwo do niemieckiego heiraten?).
    Dziękuję i pozdrawiam,
    Jarek Hirny
  • O spadkobiercach i nie tylko
    10.07.2011
    10.07.2011
    Witam serdecznie!
    Chciałbym zapytać, dlaczego w języku polskim posługujemy się słowem spadkobierca? Czy bardziej poprawnie nie brzmiałaby forma spadkobiorca (analogicznie do wyrazów odbiorca, podatkobiorca, usługobiorca i innych)?
    Dziękuję i pozdrawiam.
  • za pan brat
    28.06.2011
    28.06.2011
    Dzień dobry.
    Chciałbym zapytać o etymologię wyrażenia za pan brat. Nijak nie mogę logicznie ułożyć w całość tych trzech wyrazów.
    Z poważaniem,
    Jakub Łochowicz
  • ululać
    19.06.2011
    19.06.2011
    Dzień dobry,
    poznałem ostatnio łacińskie słowo ululare, które znaczy 'wyć/krzyczeć' (od niego angielskie ululate). Czy polskie ululać (w znaczeniu usypiania kogoś) jest spokrewnione z tymi słowami? Jeśli tak – skąd zmiana znaczenia o 180 stopni?
    pozdrawiam,
    Jarek Hirny
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego