etymologia

Jeśli nie wiesz, z jakiego języka pochodzi dane słowo, jakie było jego pierwotne znaczenie, czy lub jak zmieniło się jego znaczenie w naszym języku, dlaczego ma taką postać - tu dowiesz się wszystkiego o słowach, które pochodzą z innych języków, a zadomowiły się w polszczyźnie.

  • franca
    15.06.2011
    15.06.2011
    Witam serdecznie,
    proszę o przybliżenie etymologii potocznego słowa franca. Zastanawia mnie, czy słowo to rzeczywiście pochodzi z czasów, gdy armia napoleońska wędrując na wschód, rozprzestrzeniła kiłę na terenach Polski? Czy to z powodu skojarzenia z narodem francuskim przyjęło się takie określenie tej choroby? Czy też pierwotnie oznaczało ono naprzykrzającą się osobę?
    Pozdrawiam,
    Agata Radzikowska
  • kserokopia
    14.06.2011
    14.06.2011
    Szanowni Państwo!
    Czy poprawne jest użycie słowa kserokopia? Dosłownie jest to kopia zrobiona za pomocą fotokopiarki firmy Xerox. Jest to więc reklama tej firmy. Jednak słowo weszło już do powszechnego użycia i – gdy używam słowa fotokopia – adresat prosi o wyjaśnienie, o jaką kopię chodzi.
    Pozdrawiam serdecznie
    Barbara Wilimowska
  • rozgardiasz
    13.06.2011
    13.06.2011
    Witam serdecznie,
    poszukuję informacji o pochodzeniu słowa rozgardiasz – z jakiego języka i od jakiego słowa dokładnie ono pochodzi.
    Będę wdzięczna za odpowiedź.
    Pozdrawiam,
    Sylwia Rudnik
  • położyć się i lec
    6.06.2011
    6.06.2011
    Szanowni Państwo,
    w zadaniu szkolnym (3 klasa szk. podst.) dzieci miały zakwalifikować m.in. słowo położyć do kategorii ż wymiennego lub niewymiennego. Moim zdaniem wymienia się na g w słowach typu legnie (od lec), ale może się mylę albo pokrewieństwo etymologiczne jest zbyt dalekie? Proszę o opinię.
  • gościec i reumatyzm
    29.05.2011
    29.05.2011
    Szanowni!
    Co etymologicznie znaczy słowo gościec, a co reumatyzm? Czy słów tych można używać wymiennie?
    Artur
  • pomarańczowy
    29.05.2011
    29.05.2011
    Intryguje mnie wyraz pomarańczowy. Pochodzi od pomarańczy? Jeśli tak, to dlaczego nie od czegoś bardziej rodzimego? Czy np. za Mieszka I pomarańcze były u nas już tak popularne, czy przeciwnie – ten kolor nie miał jeszcze nazwy?
  • antymon
    22.05.2011
    22.05.2011
    Szanowni Państwo,
    zastanawiałem się ostatnio nad nazwami pierwiastków chemicznych. Ich nazwy w większości mogę sobie jakoś wyjaśnić. Prócz jednego: antymonu. W większości języków nazwa pierwiastka 51 brzmi podobnie, ale już po łacinie to stibium, a po rosyjsku surma. Co oznacza nazwa antymon i czy ma coś wspólnego znaczeniowo z surmą i stibium?
    Pozostaję z poważaniem
    K. Pawłowski
  • Wartałoby coś zrobić
    20.05.2011
    20.05.2011
    Niektórzy mawiają: wartałoby (coś zrobić). Czy to jest zniekształcone w wymowie sformułowanie warto by, czy też istnieje/istniał w języku polskim czasownik wartać? Skądinąd do jakiej kategorii gramatycznej należy wyrażenie warto by?
  • relacja
    10.05.2011
    10.05.2011
    Szanowni Państwo!
    Interesuje mnie etymologia wyrazu relacje. Wyraz relacje przetłumaczyłam jako stosunki w znaczeniu: 'odniesienie, stosunek jednego podmiotu do drugiego'. Kojarzy mi się również ze stosowaniem miary, z używaniem (np. zastosowanie jakiegoś sprzętu), ze stosownością (w jakiejś sytuacji), no i oczywiście jako stosunek np. pracy. Wyraz ten ma wyjątkowo duże zastosowanie ( :-) ).
    Jaka jest etymologia tego wyrazu ?
    Z poważaniem
    Bożena Lech
  • o związku latania z muchą
    4.05.2011
    4.05.2011
    Witam!
    Ciekawi mnie taka kwestia: w językach germańskich słowa mucha i latać są do siebie bardzo podobne pod względem pisowni i wymowy, np. ang. a fly – to fly, niem. eine Fliege – fliegen, hol. een vlieg – vliegen, szw. en fluga – flyga. Skąd się wzięło to podobieństwo w budowie słowotwórczej rzeczownika mucha i czasownika latać? Dlaczego dotyczy ono akurat muchy? I czemu podobne zjawisko nie występuje w innych językach, m.in. romańskich i słowiańskich?
  • dom publiczny
    2.05.2011
    2.05.2011
    Szanowni Państwo,
    jaka jest etymologia wyrażenia dom publiczny? Początkowo byłem przekonany, że to kalka z języka angielskiego, tam jednak wyrażenie to ma inne znaczenie ('tawerna', 'zajazd'), lecz w takim znaczeniu – ze znanych mi publikacji – odnotowuje je tylko Słownik warszawski, a i w nim znaczenie to zostało potraktowane jako drugorzędne i oznaczone kwalifikatorem „mało używane”. Zatem w jaki sposób powstało współczesne rozumienie tego wyrażenia?
  • pięć deka
    22.04.2011
    22.04.2011
    Dobry wieczór!
    Czy forma 5 deko (np. sera) jest dopuszczalna, czy koniecznie należy mówić (tym bardziej pisać) 5 deka sera?
    Pozdrawiam
    Marek
  • Hindus
    22.04.2011
    22.04.2011
    Witam!
    Piszę pracę magisterską i poszukuję etymologii słowa Hindus. Wszystkie informacje na ten temat, które do tej pory zebrałam, są zdawkowe i nie zaspokajają mojej ciekawości w tym temacie. Proszę o pomoc.
  • utracjusz
    12.04.2011
    12.04.2011
    Dzień dobry,
    jaka jest etymologia słowa utracjusz? Czy ma ono związek ze słowami tracić/utrata?
    Pozdrawiam
    Jarek Hirny
  • obuwie, onuca i zzuwać
    20.03.2011
    20.03.2011
    Jakie znaczenie można przypisać morfemowi -u-, będącemu rdzeniem takich wyrazów, jak obuwie, onuca i zzuwać?
  • chwalipięta
    18.03.2011
    18.03.2011
    Witam!
    Prosiłabym o wyjaśnienie etymologii słowa chwalipięta.
    Pozdrawiam serdecznie
  • Dlaczego nie wziąść?
    6.03.2011
    6.03.2011
    Dzień dobry.
    Sam używam poprawnej formy słowa wziąć i razi mnie, gdy ktoś wypowiada wziąść. Jednak starając się być obiektywnym, nie potrafię znaleźć powodu, dla którego ta druga forma uznawana jest za niepoprawną. Wydaje się bardzo powszechnie stosowana, końcówka -ść występuje także w innych czasownikach, a do tego wziąść można spotkać u takich uznanych pisarzy jak Mickiewicz, Krasiński czy Asnyk. Czemu zatem językoznawcy odmawiają uznania tego słowa jako normy użytkowej?
  • niejasne słowa kolędy i Ewangelii
    27.02.2011
    27.02.2011
    Proszę o wyjaśnienie, dlaczego w jednej z kolęd są słowa „Oddajmy za złoto wiarę”. Na lekcjach religii uczą, że jeśli już coś za coś oddawać, to najlepiej życie za wiarę, a przehandlowanie wiary, do tego jeszcze za dobra materialne, to coś nie do pomyślenia.
    Podobną konsternację wywołują słowa Ewangelii: „Błogosławieni ubodzy w duchu, albowiem do nich należy królestwo niebieskie”. Zawsze była mowa raczej o ubóstwie materialnym, a bogactwie duchowym.
  • piorun i Perun
    22.01.2011
    22.01.2011
    Witam.
    Jaka jest etymologia pospolitego wyrazu piorun? Czy możliwe jest jego pochodzenie, jak to twierdził Bruckner, od imienia słowiańskiego boga Peruna?
  • Dziś Andrzeja i andrzejki
    30.12.2010
    30.12.2010
    Szanowni Państwo!
    Tradycyjnie dzień imienin danej osoby określa się imieniem w dopełniaczu: Barbary, (zimnej) Zośki, Jana… Dlaczego zatem mówimy Andrzejki oraz Sylwester? Pierwsza forma nie budzi moich wątpliwości, ciekaw jestem jej pochodzenia. Druga zaś — być może niesłusznie — mnie razi.
    Z serdecznymi podziękowaniami za odpowiedź i najlepszymi życzeniami radosnych świąt i hucznej nocy sylwestrowej
    – Mateusz
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego