pragmatyka

To skarbnica informacji o tym, których wyrazów i wyrażeń używać w określonych sytuacjach, jaki wpływ na znaczenie lub rozumienie tekstu ma sytuacja, kontekst, nadawca lub odbiorca. Dowiesz się tu: jak zwracać się do określonej osoby; kiedy stosować wielką literę w zwrotach grzecznościowych; jak pisać tytuły naukowe lub stanowiska w formach adresatywnych; czy można napisać „Witam” w e-mailu; kiedy zrozumiały jest zwrot „Jestem samochodem”.

  • padagog czy pedagożka?
    5.11.2007
    5.11.2007
    Witam!
    Ostatnimi czasy dość popularne (zwłaszcza w środowisku szkolnym) stało się używanie słowa pedagożka w odniesieniu do kobiety wykonującej zawód pedagoga. Zastanawiam się, czy jest to forma poprawna. Czy możemy powiedzieć pani pedegog i pani pedagożka wymiennie? Skąd się wzięła taka forma?
  • sygnatariuszka czy sygnatariusz?
    5.11.2007
    5.11.2007
    Dzień dobry.
    Chciałbym wiedzieć, czy można używać formy sygnatariuszka w odniesieniu do kobiety, czy lepiej użyć formy sygnatariusz.
    Dziękuję.
  • nauczyciel czy nauczycielka?
    29.10.2007
    29.10.2007
    Dzień dobry :)
    Robię staż na kolejny stopień awansu nauczycielskiego. Wiem, że już tyle jest „ulg”, jeżeli chodzi o nasz język (z czego tak do końca nie jestem wcale zadowolona), ale pewne słowa brzmią mi w dalszym ciągu jakoś dziwnie. Proszę o poradę. Napiszcie mi proszę, jak powinnam napisać: nauczyciel ubiegający się o… czy nauczycielka ubiegająca się o…? Chodzi – jak się domyślacie – oczywiście o kobietę. Ja jestem za nauczycielką.
    Pozdrawiam serdecznie i dziękuję :)
  • mój facet czy mój mężczyzna?
    29.10.2007
    29.10.2007
    Czy nie sądzą Państwo, że od dłuższego czasu następuje proces deprecjacji słowa mężczyzna na rzecz wszechobecnego faceta? Mój facet to, mój facet tamto, dla facetów, o facetach, faceci są… itd. Nawet tam, gdzie naturalne wydawałoby się użycie mężczyzny jako antonimu słowa kobieta, mowa jest o facecie. Np. wiele portali internetowych ma dział Kobieta, ale już nie Mężczyzna – jest tylko Facet. Skąd taka niechęć do używania słowa mężczyzna, i to wcale nie tylko w potocznej rozmowie?
  • lustro weneckie czy fenickie?
    22.10.2007
    22.10.2007
    Szanowni Państwo, ta kwestia była już poruszana w poradni, ale nie do końca wyjaśniona. Czy poprawna jest forma lustro weneckie, czy lustro fenickie?
    Dziękuję,
    Olga Kudanowska
  • pan Adam Mickiewicz?
    26.09.2007
    26.09.2007
    Czy właściwe jest mówienie pan/pani o osobie zmarłej? Ostatnio bardzo często słyszy się to w TV, głównie z ust polityków. Wydaje mi się, że jest to pewnego rodzaju „nadgorliwość”. Przecież nie mówimy pan Adam Mickiewicz ani – by nie ograniczać się do osób bardzo dawno zmarłych – pan Edward Gierek.
    Zbigniew C.
  • zajebiście
    24.09.2007
    24.09.2007
    Chciałbym się zapytać, czy słowo zajebiście to przekleństwo? Było już podobne pytanie i odpowiedź była twierdząca, co jest sprzeczne z tym, co widnieje w internetowym słowniku. Proszę o rozwianie moich wątpliwości.
    Pozdrawiam.
  • formy potoczne
    17.09.2007
    17.09.2007
    Dlaczego toleruje się tzw. formy potoczne? Spotyka się w internecie opinie, że „to nie błąd, bo tak można pisać potocznie”, ale co z tego, kiedy z poprawną formą wypowiedzi osoba tak pisząca czy mówiąca miałaby już kłopot. Dla wielu osób przyzwolenie na potoczność jest pewnego rodzaju furtką, dzięki której nie muszą czy też nie chcą starać się znać formy poprawnej. Wydaje mi się, że niektórzy nawet nie bardzo wiedzą, kiedy jakiej używać, więc dlaczego nie wymagać tylko tej właściwej?
  • Osobiście nie widzę w tym nic złego
    13.09.2007
    13.09.2007
    Słowniki poprawnej polszczyzny zalecają, aby raczej nie rozpoczynać zdania od osobiście. Jednakże eksperci niniejszej poradni sami często zaczynają tak zdania (zwłaszcza dr Bańko). Zatem: można pisać „Osobiście uważam, że…”, „Osobiście nie widzę…” – czy nie? I czy zaimek ja nie jest w zdaniu „Ja osobiście uważam…” zbędnym dodatkowym podkreśleniem własnej osoby? Wydaje mi się, że czasem trzeba w pewnym fragmencie wypowiedzi dać wyraźnie do zrozumienia, że chodzi o własną osobę.
  • Nie byłam (czy nie jestem) karana?
    26.06.2007
    26.06.2007
    Jak poprawnie napisać oświadczenie o niekaralności: „Nie byłam karana za przestępstwa…’’ czy „Nie jestem karna za przestępstwa…’’? Która forma – teraźniejsza czy przeszła – ma szerszy zakres? Która forma może zastąpić inną formę? Której bezpieczniej używać?
    Pytam, bo instytucje różnie interpretują „Oświadczenie": jedne życzą sobie nie byłam, inne nie jestem.
    Dziekuje za pomoc
  • mąż czy Mąż?
    18.06.2007
    18.06.2007
    W ostatnim czasie wywiązała się spora dyskusja na forum internetowym dotycząca pisowni wyrazu mąż z dużej litery. Pisząc więc Mąż, nie tylko kieruję się względami emocjonalnymi, lecz także bardziej traktuję tę formę jako pseudonim (przezwisko, przydomek). Posłużę się przykładem felietonów Leszka Talko i Moniki Piątkowskiej, w których żona jest po prostu określana jako Najlepsza z Żon. Moja forma jest krótsza, po protu Mąż.
    Czy w takiej sytuacji pisownia ta jest poprawna? Dziękuję.
  • wielkie litery w korespondencji
    18.06.2007
    18.06.2007
    Zaimki osobowe w korespondencji piszemy, rozpoczynając je wielką literą. Czy zasada ta powinna być stosowana także w Internecie, jeśli w tekście umieszczonym na forum dyskusyjnym lub czacie zwracamy się bezpośrednio do konkretnej osoby lub grupy osób?
  • tu i teraz
    8.06.2007
    8.06.2007
    Przyznam, że irytować mnie zaczyna stosowanie bez umiaru konstrukcji tu i teraz albo na tu i teraz. Znajduję to coś już nawet w nowych książkach, np. „Na tu i teraz uważam, że masz rację”. Wystarczyłoby przecież obecnie, w tej chwili czy coś podobnego. Czy te tu i teraz są poprawne?
  • z wyrazami miłości
    8.06.2007
    8.06.2007
    Szanowni Państwo!
    Czy poprawny jest zwrot z wyrazami miłości? Spotykałam się wcześniej jedynie z formą z wyrazami szacunku.
    Z góry dziękuję za odpowiedź!
    Aleksandra
  • Ty downie!
    28.05.2007
    28.05.2007
    Witam!
    Moje pytanie dotyczy potocznego, choć niegrzecznego zwrotu: Ty Downie!. Niejednokrotnie słyszy się, jak tak właśnie ludzie do siebie mówią. Chciałem zapytać, bo tak mi się wydaje, czy taki zwrot oznacza tak naprawdę, że wyzywamy kogoś od osoby chorującej na tę chorobę, czyli od głupka. Czy też świadczyć to może o inteligencjii takiej osoby, bo przeciez p. Down był naukowcem. Ludzie używają tego zwrotu w pierwszym znaczeniu, ale jak to wygląda ze słownikowego punktu widzenia??
    Dziękuję.
  • stylizacja
    10.05.2007
    10.05.2007
    Na é ścieśnione można trafić w poezji i dzięki Poradni wiadomo, jak to czytać. Problem jest w drugą stronę: wierszoklecie pasuje użyć do rymu dajmy na to umiéra albo miéści. Gdyby to było nabłędniéj czy podrzędnéj – odgapia z poradni PWN. Ale umiéra? miéści? owiéczka? dyskiétce? Czy można sobie tak zawsze „zastylizować’’, czy przeciwnie – są jakieś granice przyzwoitości? Jeśli są, to skąd brać o nich wiedzę?
  • Jak Państwo widzą…
    8.05.2007
    8.05.2007
    Witam.
    Chciałbym zapytać o formę czasownika w przypadku zwrotu do grupy ludzi. Słyszałem już różne formy, m.in. „Państwo ogląda”, „Państwo oglądają”, „Państwo oglądacie” (przykład pochodzi z telewizji). Bardzo mnie ciekawi, które zastosowanie jest poprawne, zwłaszcza że różne znane osobistości używają innej formy – i dlatego zastanawiam się, kto ma rację. Bardzo dziękuję.
  • homofobia
    23.04.2007
    23.04.2007
    Homofobiczne (heteroseksistowskie) okrzyki. Takie okrzyki wznosili – wg kilku serwisów internetowych – uczestnicy Marszu Tradycji i Kultury w Krakowie 21 kwietnia 2007. Czy jest to dobra (jeśli chodzi o użycie języka) charakterystyka dla okrzyków skierowanych przeciwko demonstracji gejów? Czy istnieją lepsze alternatywy?
    Dziękuję
  • podwójna negacja
    13.04.2007
    13.04.2007
    Chciałbym się dowiedzieć, jakie są w języku polskim możliwości poprawnej odpowiedzi na pytanie przeczące „Nie poszedłeś dzisiaj nad rzekę?” – czy odpowiedzieć „Tak, nie poszedłem”, czy „Nie, nie poszedłem”? Który wariant odpowiedzi jest poprawny? Jeśli oba, to być może któryś z nich jest „bardziej poprawny” – dlaczego?
    Gdzie (w jakiego rodzaju podręcznikach) mógłbym samodzielnie wyszukać odpowiedzi na to pytanie?
    Dziękuję, pozdrawiam,
    Grzesiek Korusiewicz
  • Prawda? – Prawda.
    12.04.2007
    12.04.2007
    Jeśli rozmawiają lub piszą do siebie osoby A i B i jeśli A powie lub napisze coś, co jest oczywiste, kończąc swoją wypowiedź słowem prawda?, to czy odpowiedź jednym słowem Prawda jest w takiej sytuacji prawidłowa? Na przykład:
    A: — Hak nie piszę się przez ch, prawda?
    B: — Prawda
    Czy odpowiedź jednym słowem Prawda jest wystarczająca, żeby było poprawnie?
    Pozdrawiam
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego