W tym miejscu dowiesz się wszystkiego o polskich związkach frazeologicznych: skąd się wzięły, co znaczą, jaką mają postać, czy można je odmieniać lub w jakich kontekstach mogą być użyte.
frazeologia
-
Głowę w piasek czy do mysiej dziury?26.09.200326.09.2003Dzień dobry!
Mam problem z pewnym typem frazeologizmów, zwłaszcza z powiedzeniem schować głowę w piasek (czy mozna ukryć głowę w piasek?) schować się w najgłębszą dziurę (schować się do mysiej dziury?), zapaść się pod ziemię (czy dopuszczalne jest zakopać się pod ziemię?) oraz z nieprawidłowym, moim zdaniem, schować się w największy zakamarek. Jak powinno brzmieć to wyrażenie? Podobne błędy słyszę przy okazji zadzierania głowy do góry (zamiast nosa), noszenia głowy w chmurach (czy to kontaminacja?)
Będę wdzięczna za pomoc, jest to dla mnie sprawa „zawodowa”. Z góry dziękuję.
Joanna -
duże litery i wielkie litery4.07.20034.07.2003Czy poprawne jest użycie sformułowania duża litera? Byłem uczony, że powinno się używać wielka litera, ale zauważyłem, że nawet w niektórych uchwałach ortograficznych RJP (nr 5, br 9) stosuje zwrot duża litera.
-
urabiać sobie ręce15.04.200315.04.2003Szanowni Państwo,
czy poprawny jest związek frazeologiczny: urabiać sobie ręce w znaczeniu: 'ciężko pracować'? Jeśli nie, to jak brzmi najbliższy odpowiednik? Z góry dziękuję za odpowiedź.
-
nie zasypiać gruszek w popiele14.03.200314.03.2003Szanowni Państwo,
od długiego czasu nurtuje mnie pochodzenie powiedzenia nie zasypiać gruszek w popiele. Jakkolwiek jego znaczenie jest powszechnie znane, to jednak skąd w nim słowo zasypiać? Od spania? Czy zasypiać można uważać za jakąś wcześniejszą formę usypiać? A może od zasypywania, co sugeruje moja znajoma, uważając, że w wersji współczesnej powiedzenie to brzmi nie zasypywać gruszek w popiele.
Serdecznie pozdrawiam,
Anna -
udawać Greka6.12.20026.12.2002Interesuje mnie pochodzenie związku frazeologicznego udawac Greka.
-
przyprawić rogi6.12.20026.12.2002Skąd wzięło się powiedzenie przyprawić komuś rogi?
-
na przeczekanie13.11.200213.11.2002Niektórzy biorą albo dają sobie czasem na wstrzymanie. A czy można wziąć (kogoś) na przeczekanie? Słownik frazeologiczny nie podaje takiego zwrotu. Czy jest więc on (zwrot, nie słownik rzecz jasna) niepoprawny?
-
Tu jest pies pogrzebany30.10.200230.10.2002Proszę o pomoc w ustaleniu pochodzenia frazeologizmu Tu jest pies pogrzebany. Czy wersja Tu leży pies pogrzebany może być uznana za poprawną?
Z góry dziękuję.
-
koperczaki21.10.200221.10.2002Witam.
Bardzo interesuje mnie geneza związku frazeologicznego uderzać w koperczaki. Skąd wziął się w języku polskim?
Pozdrawiam, Daniel. -
szary człowiek8.10.20028.10.2002Frazeologia szary człowiek.
-
pierwsze koty… i pogoda pod psem8.10.20028.10.2002Skąd wzięło się powiedzenie pierwsze koty za płoty i pogoda pod psem?
Z poważaniem
Ryszard -
po linii najmniejszego oporu22.07.200222.07.2002Szanowni Państwo,
Od pewnego czasu coraz częściej stykam się z frazą (iść) po najmniejszej linii oporu zamiast po linii najmniejszego oporu. Według mnie jest to bezsensowne przekręcenie, będące błędem, lecz czy rozpowszechnienie tej formy nie stanowiłoby argumentu za dopuszczeniem jej jako potocznej? -
kawał z brodą3.06.20023.06.2002Panie Profesorze,
Mam już 25 lat, a tak naprawdę nie wiem, co to znaczy, że kawał ma brodę. Prosze mi to wyjaśnić, odpowiadając dodatkowo na pytanie, skąd ta nazwa? -
noga się komuś powinęła8.05.20028.05.2002Jaka forma popularnego powiedzenia jest poprawna: „Powinęła mi się noga” czy „Podwinęła mi się noga"?
-
lec/legnąć w gruzach26.04.200226.04.2002Witam! Mam wątpliwości odnośnie związku lec w gruzach. Które z poniższych zdań jest poprawne: „Plan wycieczki w góry musiał lec w gruzach” czy „Plan wycieczki w góry musiał legnąć w gruzach"? Na stronach internetowych spotkałem się z obydwoma formami.
-
padać z nóg10.04.200210.04.2002Czy poprawny jest zwrot padać z nóg? Słowniki frazeologiczne podają jedynie lecieć z nóg.
-
iść ręka w rękę9.04.20029.04.2002Co Państwo sądzą o takim frazeologizmie? Oto całe zdanie:
Dokumenty te są dokumentami prawnymi i powinny być przygotowane przy pomocy specjalnie powołanej do tego rady, w porozumieniu z prawnikami. Przygotowanie dokumentów wymaga dużo pracy. Powinny „iść one ręka w rękę” z twoim biznesplanem.
Chodzi mi o to iść ręka w rękę. -
Bogiem a prawdą11.02.200211.02.2002Szanowni Państwo,
Proszę o wyjaśnienie pochodzenia powiedzenia Bogiem a prawdą. Nie potrafię wyjaśnić znajomym, że użycie słowa między w tym powiedzeniu jest niewłaściwe. Słowniki, którymi dysponuję, podają jedynie w przykładach to powiedzenie bez dodatkowych wyjaśnień.
Z wyrazami szacunku i podziękowaniem,
Lesław Skwarski -
krokodyle łzy4.02.20024.02.2002Chciałabym wiedzieć, jak brzmi poprawna wersja związku frazeologicznego o łzach krokodyla. Oto, co na ten temat mówią słowniki:
1. „Słownik frazeologiczny współczesnej polszczyzny” PWN, wyd. 2002, podaje 3 wersje jako poprawne:
- krokodyle łzy, rzad. łzy krokodyle;
- wylewać, ronić krokodyle łzy;
- wylewać, ronić krokodylowe łzy.
2. „Nowy słownik poprawnej polszcyzny” PWN, wyd. 1999, dopuszcza tylko krokodyle łzy, zaznaczając, że istnieje przymiotnik krokodylowy, ale nie używa się go w tym związku frazeologicznym.
3. „Słownik mitów i tradycji kultury” – W. Kopalińskiego, Wiedza Powszechna, wyd.2001, podaje tylko łzy krokodylowe.
Więc jak powinnam powiedzieć: łzy krokodyle czy krokodylowe? Będę wdzięczna za wyjaśnienie tej łzawej kwestii.
Z poważaniem
Anna Szczepańska -
w każdym bądź razie31.12.200131.12.2001Czy w każdym bądź razie jest poprawne, czy raczej powinno być w każdym razie?
