Podajemy rozstrzygnięcia wszelkich problemów związanych z odmianą słów: czy dane słowo w ogóle się odmienia, jak je odmieniać, czy ma liczbę mnogą, czy dopełniacz ma końcówkę -u czy -a, jak brzmi w czasie przyszłym, jaki jest jego wołacz.
odmiana
-
uprawa ziemniaka?22.04.200422.04.2004Szanowni Państwo,
Prowadzę zajęcia ze studentami z przedmiotu Szczegółowa Uprawa Roślin i często mam dylemat, czy używać określenia wymagania glebowe buraka cukrowego czy buraków cukrowych, plony ziemniaka w Polsce czy plony ziemniaków w Polsce itd. przy określeniach dotyczących innych gatunków roślin.
Bardzo byłbym wdzięczny za pomoc.
Pozdrawiam
Stanisław Samborski -
wraz z(e) wstąpieniem17.03.200417.03.2004Która wyrażenie jest poprawne: wraz ze wstapieniem do UE czy wraz z wstapieniem do UE?
-
Będzie zrywać czy będzie zrywała?2.03.20042.03.2004Witam serdecznie!
Czy można używać wyrazu w formie bezokolicznika, zadając komuś pytanie typu: „Kochanie, czy będziesz jeść ten gulasz?”, czy może lepiej zapytać „Kochanie, czy będziesz jadł ten gulasz?”. I jeszcze dwa zdania: „Czy ona będzie zrywać te zielone jabłka?”, a może „Czy ona będzie zrywała te zielone jabłka?”.
Będę wdzięczny za odpowiedź.
Pozdrawiam,
Mariusz Więckowski
-
SMS czy SMS-a?2.03.20042.03.2004Szanowni Państwo,
zwracam się do Państwa z pytaniem banalnym i całkowicie podkopującym moją wiarę we własne umiejętności posługiwania się językiem polskim. Otóż niedawno wdałam się w zagorzały spór z osobą, która trzydzieści lat temu wyjechała z Polski, na temat odmiany rzeczowników. Ona utrzymuje, że nie „wysyłam ci SMS-a”, tylko SMS. Ja nie jestem pewna. Ona twierdzi, że nie „Kupiłem ci storczyka”, tylko storczyk. Jak to jest z tym biernikiem?
Pozdrawiam,
Anna -
posiąść19.02.200419.02.2004Jak powinien brzmieć rzeczownik utworzony od czasownika posiąść? W trakcie rozmowy z koleżanką chciałem zażartować, że – przekazując sens – zdobycie jej byłoby wartością bezdyskusyjną. Ale zdanie „Wartość posiąścia ciebie…” nie przeszło mi przez usta. To „posiąście” jakoś zgrzyta, a nie udało mi się znaleźć tego rzeczownika w żadnym z dostępnych słowników.
-
liczba pojedyncza w użyciu zbiorowym18.02.200418.02.2004Szanowni Państwo!
Jakiś czas temu głośno było o „przetargu na samolot wielozadaniowy”. Wojskowość to dziedzina najdoskonalej mi obca, dlatego długo zastanawiałem się, po co tyle hałasu, skoro kupuje sie jeden samolot…? Dopiero później dowiedziałem się, że „tego samolotu” kupujemy więcej… Czy wyrażenie „przetarg na samolot” jest poprawne? Tzn. czy można w tym wypadku używać słowa samolot w znaczeniu zbiorowym?
Michał Meisnerowski
-
oczęta i rączęta10.12.200310.12.2003Dzień dobry!
Interesują mnie formy deminutywno-pluralne oczęta, nożęta, nóżęta, rączęta. Wiem, że są używane co najmniej od czasu A. Mickiewicza, ale w Gramatyce współczesnego języka polskiego (1984) nie ma o nich ani słowa. Czy dobrze rozumiem, że:
(1) o innych częściach ciała, oprócz tych trzech, może się mówić w ten sposób (np. uszęta) tylko żartem lub żargonowo?
(2) te trzy też nie mają ani liczby pojedynczej (*oczę, *rączę), ani syngulatywu-deminutywu (*rączątko), znowu pomimo jakiejś samowoli (oczątko?, l.mn. oczątka?, które spotkałem kilka raz w Sieci)?
Ostatnie pytanie: czy są używane te formy jedynie, gdy mówimy z dziećmi lub o dzieciach albo również np. o kobietach?
Dziękuję!
Ivan A. Derzhanski
Bułgarska Akademia nauk -
Już koniami czy jeszcze końmi14.10.200314.10.2003Wiadomo, że końcówka narzędnika liczby mnogiej -ami robi furrorę. Pewnie w końcu wyruguje końcówkę -mi. Wciąż jeszcze mówimy liśćmi, gośćmi, końmi. Chociaż już gałęziami i gałęźmi, gwoździami i gwoźdźmi. Wiemy, że tylko słoniami, świniami, śledziami.
Mam zapytanie o konie właśnie. Mój przyjaciel w specjalistycznej literaturze spotkał się z koniami trojańskimi. Zaniepokoiliśmy sie oboje, ale przypuszczam, że wymyślono taką końcówkę dla odróżnienia tego wirusa (bodajże) od zwierzęcia. Słowniki milczą, ale tez jest to nowy twór (konie trojańskie w sensie informatycznym). Czy można by pobawić się w probabilistykę i założyć, że w tym kontekście wygra końcówka -ami?
Z poważaniem -
szafęś i jeżam10.10.200310.10.2003Witam!
Wiem, że w języku polskim w pewnych formach czasownikowych występuje aglutynacja. Czyli poprawne jest zarówno zdanie „Szafę umyłeś?”, jak i „Szafęś umył?”, czy „Jeża wygoniłem” i „Jeżam wygonił”… Niestety, mój znajomy uważa, że nie mam racji. Jak jest faktycznie?
Pozdrawiam. -
teatr Bolszoj4.09.20034.09.2003Witam!
Zauważyłam, że w Polsce na określenie Teatru Wielkiego (Bolszoj tieatr) z Moskwy używa się określenia w teatrze Bolszoj. Sądzę, że to niepoprawna forma. Jak w takim razie brzmi właściwa – w Teatrze Wielkim, w Teatrze Bolszoj, w teatrze Bolszoj, w Bolszom Teatrze, a może inaczej?
Z góry dziękuję,
Renata Modzelewska -
w cudzysłowie2.09.20032.09.2003Witam!
Moje pytanie dotyczy odmiany słowa cudzysłów. Czy poprawnie jest w cudzysłowie, czy też w cudzysłowiu? Ja jestem za pierwszą opcją.
Pozdrawiam serdecznie,
Dawid Koaczewski -
stopniowanie26.08.200326.08.2003Mnie w szkole uczono (a nie było to wcale aż tak strasznie dawno), że np. przymiotnik bezpieczny stopniuje się następująco: bezpieczniejszy, najbezpieczniejszy. Od dłuższego czasu jednak słyszę i czytam, że zmieniło się to w bardziej bezpieczne. Czy to jakaś moda, żeby stopniować wszystkie przymiotniki przez bardziej i najbardziej? Jak tak dalej pójdzie, to będziemy mieli: zły, bardziej zły, najbardziej zły…
Pozdrawiam -
wszcząć25.08.200325.08.2003Witam!
Wszcząć postępowanie sądowe. Co zrobią ONI? Wszczną? Weszczną? -
radio18.07.200318.07.2003Dzień dobry!
Mam pytanie w kwestii czysto formalnej. Otóż znowu to nieszczęsne słowo, które kiedyś było nieodmienne i był przynajmniej z nim porządek, a teraz od pewnego czasu jest, zgodnie z obowiązującym kanonem języka polskiego, odmieniane – chodzi mianowicie o wyraz radio. W związku z tym mam pewną drażniącą kwestię do rozpatrzenia: czy wyraz ten odmienia się przez wszystkie przypadki, tzn. konkretnie czy narzędnik l. poj. brzmi z radiem? I jednocześnie do tego jeszcze drugie podpytanie: czy również poprawną formą narzędnika l. poj. będzie: z radio?
Z góry dziękuję.
Pozdrawiam!
Z poważaniem,
Jarosław Dykrzak -
kłopotliwy wołacz18.07.200318.07.2003Jaka jest poprawna forma wołacza rzeczownika nić? Podczas ostatniej gry w scrabble zostało ułożone słowo nicio (jako wołacz od nić – o nicio słaba). Zgodnie z odmianą rzeczowników rodzaju żeńskiego grupy V powinno być W – nici, zaś w definicji wyrazu jest: „nić ż V, DCMs. nici; lm MD. nici, N. nićmi, co może sugerować, że wołacz na postać nić. W każdym razie nicio nie jest chyba poprawną formą (a może w innym kontekście?).
Przepraszam, że piszę w tak błahej sprawie, ale pewna osoba upiera się, że nicio jest poprawne. -
Widź i słysz!14.07.200314.07.2003Proszę mi powiedzieć, jak brzmi tryb rozkazujący czasownika widzieć. Czy forma widź jest dopuszczalna?
-
w czy we?14.07.200314.07.2003Dlaczego we Lwowie, ale w Lwówku Śląskim?
-
czas przyszły złożony11.07.200311.07.2003Która forma jest poprawna:
1. W lecie na plaży będzie się dziać dużo ciekawych rzeczy.
2. W lecie na plaży będzie się działo dużo ciekawych rzeczy.
W TVP powszechna jest forma pierwsza, a mnie bardziej poprawna wydaje się ta druga. -
Krynica Zdrój2.07.20032.07.2003Proszę o wyjaśnienie moich wątpliwości: miejscowość Krynica-Zdrój, ale mieszkaniec Krynicy-Zdroju czy Krynicy-Zdrój? A jeśli Krynicy-Zdroju, to czy z myślnikiem między Krynica a Zdrój, czy bez niego?
Pozdrawiam
Ewa Mrózek -
prospekt30.06.200330.06.2003Witam!
Mam pytanie dotyczące odmiany słowa prospekt. W tradycyjnym rozumieniu znaczenia tego słowa prospekt 'publikacja reklamowa (np. katalog firmy)' ma odmianę: prospekt, prospektu. Dziś słowo prospekt, zwłaszcza w działaniach marketingowych firm, nabrało innego znaczenia. Rozumiane jest jako 'konkretna firma' bądź jako 'temat aktualnie prowadzonych działań'. Stosowana odmiana tego słowa to zazwyczaj: prospekt, prospekta (również w mediach). Proszę o wyjaśnienie, czy jest to prawidłowe (bo „razi”, to oczywiste) oraz gdzie można znaleźć zasadę takiej odmiany?
Dziękuję!
