Jeśli nie wiesz, z jakiego języka pochodzi dane słowo, jakie było jego pierwotne znaczenie, czy lub jak zmieniło się jego znaczenie w naszym języku, dlaczego ma taką postać - tu dowiesz się wszystkiego o słowach, które pochodzą z innych języków, a zadomowiły się w polszczyźnie.
etymologia
-
akcent a historia liczebników30.04.201030.04.2010Dzień dobry!
Jak należy akcentować polskie liczebniki 400, 700, 800, 900? Czy np. czteRYsta czy CZTErysta? A przy odmianie? I dlaczego?
Proszę o odpowiedź na mejl.
Pozdrawiam -
rościć23.04.201023.04.2010Dzień dobry,
obecnie słowo rościć występuje najczęściej ze słowami sobie prawo do albo pretensje do. Czy kiedykolwiek ten czasownik występował bez żadnych innych wyrazów? Chodzi mi konkretnie o połączenie rościć + dopełniacz, nawet bez przyimka, np. „Nie rość robie tego, co do Ciebie nie należy”. Jeśli tak, to byłabym wdzięczna również za informację, kiedy (wiek).
Pozdrawiam serdecznie,
Joanna Repeć -
samogłoski ścieśnione23.04.201023.04.2010Witam.
Próbowałem ustalić, w jakich pozycjach samogłoski pochylone (á, é, ó) pojawiały się w j. staropolskim. Dalej jednak nie rozumiem, skąd á, é w takich wyrazach jak biéda, mléko, świéca, tráwa (spotkałem się z takimi formami). Czy jest jakaś zasada, która tłumaczyłaby obecność á i é w tematach tych rzeczowników?
Michał
-
gwoli8.04.20108.04.2010Jak należy wymawiać staropolskie wyrażenie k woli, obecne np. w pieśni „Czego chcesz od nas, Panie” Jana Kochanowskiego: [kwoli], [kfoli] czy raczej [gwoli]?
-
zmartwychpowstać8.04.20108.04.2010Szanowni Eksperci!
W pieśni wielkanocnej śpiewa się: „Chrystus zmartwychwstan jest, nam na przykład dan jest, iż mamy zmartwychpowstać, z Panem Bogiem królować, alleluja!”. Taką pisownię spotkałam: „zmartwychpowstać”. Czy rzeczywiście w dawnej polszczyźnie było takie słowo, czy należałoby raczej napisać: „z martwych powstać”?
Z poważaniem
Aleksandra Kowal -
emfatyczne -ć8.04.20108.04.2010Czym jest i co oznacza cząstka -ć (wolnoć, Tomku albo giezłeczkoć w Trenach Kochanowskiego)? Jak i kiedy się jej używa? Czy można ją dodawać do dowolnego słowa? Czy jej postać zależy od tego, do jakiej głoski jest doklejona (tak jak np. -ż/-że, które zależy od tego, czy wyraz kończy się samogłoską)?
-
nicpoń26.03.201026.03.2010Jaka jest etymologia słów nicpoń i nicpotem?
-
ani (nie)26.03.201026.03.2010Dzień dobry,
obecnie po ani (też) używa się czasownika z formie przeczącej. Czy kiedykolwiek w historii języka polskiego stosowano ten spójnik z czasownikiem w formie twierdzącej? Na przykład: „Nie trap się brakiem sukcesu ani zawierzaj pieniądzom” czy „Nie dotrą nigdy do bram raju ani też wejdą”. Może jest też jakaś różnica pomiędzy ani i ani też, jeśli chodzi o użytą formę czasownika.
Pozdrawiam serdecznie,
Joanna Repec -
bylica głupich12.03.201012.03.2010Inna nazwa estragonu to bylica głupich. Wygląda na to, że albo jest to alternatywna nazwa gatunkowa / ludowa i drugi człon jest rzeczownikiem (z http://www.kamis.pl/index.php/content/view/9/12/: „estragon zwano niekiedy głupichem”), albo też jest to peryfraza z formą dzierżawczą przymiotnika (tak wynikałoby z http://diety.pozmu.net/artykuly-o-sposobach-na-./zdrowie-i-uroda-z-ziolami.html). Czy bylica głupich ma potwierdzenie w słownikach? A może to tylko wymysł internautów?
-
przełożony4.03.20104.03.2010Witam,
bardzo interesuje mnie pochodzenie słowa przełożony w rozumieniu 'ktoś, kto jest nad nami, kto jest naszym przełożonym'. Dlaczego akurat przełożony? Próbowałem znaleźć w tym jakiś sens, ale jedyne, co przyszło mi do głowy, to przekształcenie z formy przedłożony, gdzie łożony znaczy 'usytuowany przed nami'. Proszę o pomoc. -
kineta19.02.201019.02.2010Szanowna Poradnio!
W żargonie wodociągowo-kanalizacyjnym istnieje powszechnie używane słowo kineta, oznaczające wyprofilowane, kształtujące strugę ścieków dno studni kanalizacyjnej. Jaka jest jego etymologia? Słowo nie występuje w korpusie.
Piotr, Gliwice -
baczmagi17.02.201017.02.2010Jaką postać ma liczba pojedyncza słowa baczmagi? Baczmag pojawił się w Wielkim słowniku wyrazów obcych PWN, tak jest u Lindego, ale np. Brückner podaje formę baczmaga. Z http://books.google.com/ wynika, że obie formy się pojawiają w różnych źródłach, ale nie potrafię dobrze interpretować tych starych słowników (zwłaszcza gdy dostępny jest tylko mały wycinek), stąd prośba do Państwa o rozstrzygnięcie.
-
Skąd wziął się chart?15.02.201015.02.2010Szanowni Państwo,
jaka jest etymologia słowa chart? Czemu ch?
Minąłem dziś na ulicy takie zwierzę, nie znałem rasy, instynktownie wpisałem w wyszukiwarce hart. Pasowało mi tu h, nigdy ch. Nie zwykłem robić błędów ortograficznych.
W języku angielskim rasa nazywa się sighthound (wg wiki). Skąd wziął się chart?
Pozdrawiam,
Marek Grabowski -
pudle, beduiny, czerkiesy28.01.201028.01.2010Bohaterowie opowiadań Stefana Wiecheckiego mówią o Żydach: pudle, beduiny, czerkiesy. Czy są to przezwiska specyficzne dla twórczości Wiecha, czy może znajdują też poświadczenie w innych źródłach?
-
Skąd odpady?28.01.201028.01.2010Witam,
chciałabym się dowiedzieć o znaczenie etymologiczne słowa odpad.
Patrycja -
geneza składni liczebników12.01.201012.01.2010Witam,
dlaczego mówimy: „Jest 1 milion” (to jasne, bo l.p.), ale „Są 2 miliony”, „Są 3 miliony”, „Są 4 miliony”, a potem: „Jest 5 milionów”, „Jest 6 milionów”, „Jest 7 milionów” itd.? Z czego to wynika?
Pozdrawiam -
rok i lato8.01.20108.01.2010Dzień Dobry Państwu!
Czy pomiędzy liczbą mnogą od słowa rok a nazwą pory roku lato istnieje jakiś związek etymologiczny? Bo takie skojarzenie powstało w mojej głowie po przeczytaniu Winnetou Karola Maya: tam Indianie używali konstrukcji „Coś się wydarzyło pięć zim temu”. Czy w naszym, polskim języku przypadkiem nie używamy identycznej konstrukcji, tyle że z inną porą roku, zamiast zimy – lato?
Pozdrawiam serdecznie. -
wielkopolskie nazwy miejscowe7.01.20107.01.2010Dzień dobry!
W jaki sposób określić, skąd pochodzą nazwy miejscowości: Glesno, Klawek, Komorowo, Rzęskowo i Żelazno? Znajdują się one w województwie wielkopolskim, powiecie pilskim, w gm. Wyrzysk. Szukałam odpowiedzi w różnych słownikach etymologicznych (także nazw miejscowych), jednak bez skutku. Może Państwo pomogą mi znaleźć właściwy trop? Byłabym bardzo wdzięczna.
Życzę spokojnych świąt Bożego Narodzenia i szczęścia w nadchodzącym 2010 roku. Anna P. -
głębiej w przeszłość18.12.200918.12.2009Niejedokrotnie można zauważyć pewne podobieństwo w pisowni wyrazów określających np. podstawowe związki pokrewieństwa czy też pierwsze liczebniki w obrębie całej grupy języków indoeuropejskich. Czy istnieją jednak wyrazy, których początki sięgają jeszcze głębiej w przeszłość, stanowiąc pomost między językiem polskim a językami starszymi niż praindoeuropejski bądź też innymi prajęzykami?
-
Prawie wszystko, ale nie nazwiska14.12.200914.12.2009Witam, proszę podać etymologię nazwiska Łyczkowska.