frazeologia

W tym miejscu dowiesz się wszystkiego o polskich związkach frazeologicznych: skąd się wzięły, co znaczą, jaką mają postać, czy można je odmieniać lub w jakich kontekstach mogą być użyte.

  • wyprowadzić kogoś na róg soboty
    14.05.2012
    14.05.2012
    Moje pytanie dotyczy powiedzenia wyprowadzić kogoś na róg soboty. Usłyszałem to u rodziny w Łomży, natomiast w Warszawie wszyscy zrobili wielkie oczy, kiedy to powiedziałem. Skąd to się wzięło i co oznacza? Chodzi o dzień tygodnia czy o miasto? Proszę o pomoc.
    Pozdrawiam,
    Ł.K.
  • porywać się z motyką, ale na co?
    16.04.2012
    16.04.2012
    Witam,
    do niedawna znałam frazę porywać się z motyką na słońce, tymczasem okazało się, że równolegle z nią funkcjonuje porywać się z motyką na księżyc. Ciekawi mnie, która z wersji jest tą pierwotną i skąd się w ogóle wzięła?
    Pozdrawiam
  • Co się kołem toczy?
    5.04.2012
    5.04.2012
    Szanowni Państwo,
    czy w języku polskim istnieje powiedzenie Historia kołem się toczy, czy jest to tylko błędna forma powiedzenia Fortuna kołem się toczy?
  • pójść na całość
    4.03.2012
    4.03.2012
    Dzień dobry,
    w pewnym wywiadzie pani językoznawczyni z UW powiedziała, że nie używa zwrotu pójść na całość ze względu na jego pochodzenie i pierwotne znaczenie, które już zostało zapomniane. Przyznaję, że sam tego znaczenia nie znam. Mógłbym poprosić o wyjaśnienie etymologii tego powiedzenia?
    pozdrawiam,
    Jarek Hirny
  • szybki Bill
    25.11.2011
    25.11.2011
    Dzień dobry,
    szybkim Billem nazywamy kogoś, kto jest energiczny, a przy tym impulsywny i niecierpliwy. Skąd jednak wzięło się to określenie? O jakiego Billa chodzi?
    Dziękuję
    Marek Szopa
  • Ucz się, ucz…
    24.10.2011
    24.10.2011
    Dzień dobry!
    Chciałabym dowiedzieć się, jakie przysłowie odpowiada w języku polskim przysłowiu: „Repetitio est mater studiorum”. Bardzo dziękuję za odpowiedź!
    Serdeczne pozdrowienia z Węgier!
    Á. P. Éva
  • Jestem na tak
    20.10.2011
    20.10.2011
    Moją wątpliwość budzi używanie dwóch określeń, które wydają mi się niepoprawne. Zdaje się, że ich popularność zaczęła się wraz z emisją pewnego telewizyjnego programu muzyczno-rozrywkowego. Chodzi mi o „Jestem na tak’’ i „Jestem na nie’’, używane zamiast „Jestem za’’ i „Jestem przeciw’’. Bycie na tak/nie wygląda mi na nowomowę. Czy jednak jest akceptowalne?
    Z góry dziękuję za odpowiedź.
  • dzikie tłumy
    10.09.2011
    10.09.2011
    Witam,
    intryguje mnie pochodzenie wyrażenia dzikie tłumy. Dlaczego dzikie i jakie jest pochodzenie tej frazy?
    Pozdrawiam
    Krzysiek Helak
  • zapisać kredą w kominie
    1.07.2011
    1.07.2011
    Witam serdecznie,
    proszę o przybliżenie etymologii wyrażenia zapisać coś kredą w kominie.
    Pozdrawiam,
    Agata Radzikowska
  • Co ma wisieć, nie utonie
    23.06.2011
    23.06.2011
    Szukałem z kolegą genezy pewnego frazeologizmu, mianowicie: Co ma wisieć, nie utonie. Najstarsze źródło tegoż zwrotu odnaleźliśmy w Jovialitates, albo zarty y fraszki rozmaite… autorstwa Wacława Potockiego z 1747 roku. Podejrzewamy, że właśnie z zamieszonej tam fraszki pochodzi ten związek frazeologiczny. Prosiłbym jednak o potwierdzenie, czy jest to pierwsze wystąpienie tego związku w literaturze, czy jednak ktoś posłużył się nim wcześniej?
  • coś odbiło się rykoszetem
    15.06.2011
    15.06.2011
    Szanowni Państwo,
    moje pytanie dotyczy związku frazeologicznego odbijać się rykoszetem. Czy oznacza on wyłącznie negatywne konsekwencje czegoś? W jakich połączeniach składniowych się go używa? Zdanie: „Nieuwzględnienie przez nich odmowy odbije się rykoszetem negatywnie na skuteczności prawnej wydawanego wyroku” nie jest chyba poprawne?
    Dziękuję!
    Aleksandra
  • stety, stety…
    2.06.2011
    2.06.2011
    Szanowni Państwo,
    czy istnieje wyraz stety? Często słyszę: „Niestety albo stety”. Czy to jest poprawne?
  • Gdzie dwóch Polaków, tam trzy zdania
    15.03.2011
    15.03.2011
    Szanowni Państwo!
    Zastanawia mnie pochodzenie przysłowia „Gdzie dwóch Polaków, tam trzy zdania”. Zastanawia mnie fakt, że w języku angielskim funkcjonuje podobny twór językowy, jednak odnoszący się do Żydów, nie Polaków. Zatem: skąd wzięło się to powiedzenie i jakie było jego oryginalne brzmienie?
  • ostre koło
    4.02.2011
    4.02.2011
    Witam,
    Interesuję mnie geneza określenia ostre koło – czyli roweru bez wolnobiegu. W języku angielskim funkcjonuje nazwa fixed gear, co ma bezpośrednie uzasadnienie w zainstalowanym mechanizmie. Jak jest w polskim przypadku?
    Pozdrawiam,
    Szydłowski
  • mieć duszę na ramieniu
    7.12.2010
    7.12.2010
    Dzień dobry,
    bardzo proszę o wyjaśnienie, skąd w naszym języku wzięło się powiedzenie mieć duszę na ramieniu.
    Pozdrawiam
    Urszula Szuszkiewicz
  • swego czy swojego rodzaju?
    27.10.2010
    27.10.2010
    Odkąd pamiętam, zawsze używałem wyrażenia swego rodzaju i tak też je słyszałem, niedawno spotkałem się jednak z wariantami swojego rodzaju, a nawet swoistego rodzaju. Czy są one równie poprawne?
  • kij i marchewka
    5.10.2010
    5.10.2010
    Co oznacza zwiazek frazeologiczny metoda kija i marchewki? Nie jestem pewna, czy związek brzmi dokładnie tak, ale na pewno jest w nim kij i marchewka :)
    Serdecznie pozdrawiam i dziękuję.
    Z poważaniem,
    Agnieszka Zawadzka
  • Co znaczy przysłowie…?
    17.07.2010
    17.07.2010
    Co oznacza przysłowie „Bogatemu diabeł dzieci kołysze”?
  • nogi aż…
    12.04.2010
    12.04.2010
    Dzień dobry,
    mam pytanie dotyczące poprawnej formy związku frazeologicznego: nogi aż po samą szyję czy nogi aż do samej szyi? Większość słowników podaje tę pierwszą wersję, jednak spotyka się także tę drugą, szczególnie na różnych forach internetowych.
    Pozdrawiam serdecznie
    S.
  • gnida dworska
    31.03.2010
    31.03.2010
    Szanowni Państwo!
    Zastanawia mnie określenie, czy może raczej wyzwisko, gnida dworska. Gnidę jeszcze rozumiem, ale czemu ona ma być dworska?
    Z poważaniem – Karoń
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego