nazwy własne

W tym miejscu znajdziesz wszystko, co chcesz lub powinieneś wiedzieć o nazwach własnych. Dowiesz się, które z nich piszemy małą literą, od których powstały przymiotniki a od których nie, czy od nazwy każdej miejscowości można utworzyć nazwę jej mieszkańca. Poznasz rozstrzygnięcia problemów związanych z nazwiskami i ich odmianą. A jeśli jakiejś odpowiedzi nie znajdziesz, możesz zadać pytanie naszym ekspertom.

  • Rumi, ale Warmii
    16.04.2002
    16.04.2002
    Zastanawiamy się z kolegą, jaka właściwie jest poprawna forma nazwy miejscowości Rumia w dopełniaczu: Rumi czy Rumii? Podobna nazwa – Warmia – otrzymuje końcówkę -ii, natomiast trójmiejskie dzienniki piszą Rumi. Proszę o wyjaśnienie, jaką zasadą należy się kierować w podobnych przypadkach. Z góry dziękuję za pomoc.
  • Compaq
    16.04.2002
    16.04.2002
    Jak odmieniać nazwę firmy Compaq? Chodzi mi głównie o narzędnik: Compaqiem czy Compakiem? Dziękuję za odpowiedź.
  • średzki
    16.04.2002
    16.04.2002
    1. Dlaczego przymiotnikiem od Środy Śląskiej jest średzki?
    2. Czy istnieje różnica w powstawaniu nazw miejscowych wsi i miast?
  • Michaił czy Michał Bułhakow
    12.03.2002
    12.03.2002
    "Słownik nazw własnych” J. Grzeni oraz „Nowy słownik ortograficzny PWN” pod red. E. Polańskiego podają, kiedy polszczymy imię osoby narodowości innej niż polska. Zgodnie z tymi zasadami w obydwu wymienionych źródłach w części słownikowej można znaleźć Michaiła Bułhakowa. Tymczasem Bułhakow pojawił się jako Michał (spolszczony) w książkach wydanych przez: Czytelnika, Ossolineum, PIW, Znak, Wydawnictwo Dolnośląskie, Luk, MUZĘ SA i jeszcze kilka innych, mniej znanych. Nie są to oczywiście wszystkie przypadki, a i wydawnictwa nie muszą być jakoś szczególnie przywiązane do danej formy. To samo Wydawnictwo Dolnośląskie, które wydało „Mistrza i Małgorzatę” Michała, dziś wydaje książkę o Michaile. Niemniej na mój osąd forma Michał jest częstsza, co dodatkowo mogę podeprzeć wyliczeniami z mojej półki: 14 książek Michała (albo o Michale), i tylko jedna Michaiła.
    Wspomniałem na początku o zasadach polszczenia imienia – pisownia Michał mogłaby nie być z nimi sprzeczna, jeśliby zaliczyć Bułhakowa do grona wybranych przypadków, jedną z zasad jest bowiem szczególne traktowanie wybranych osób. Może źródła poprawnościowe również powinny Bułhakowa do nich zaliczyć?
    J.B.
  • Ariadna
    11.03.2002
    11.03.2002
    Bardzo prozaiczne pytania: czy imię Ariadna ma w języku polskim jakiekolwiek ogólnie przyjęte zdrobnienie? Pozdrawiam.
  • Historica
    11.03.2002
    11.03.2002
    Pod adresem www.historica.pl znajduje się portal historyczny „Historica” (nazwa wymawiana przez większość użytkowników jako „Historyka"). Jaki powinien być dopełniacz nazwy: Historicy, Historiki, a może – choć to dziwnie wygląda – Historyki? Z góry dziękuję za odpowiedź i pozdrawiam.

  • Bartek

    8.03.2002
    8.03.2002

    Chciałabym nadać swojemu synowi imię Bartek, chciałam się dowiedzieć od jakiego imienia pochodzi to zdrobnienie – od Bartłomieja czy Bartosza?

    Z góry dziękuję.

  • IMB i BMW
    8.03.2002
    8.03.2002
    Dlaczego jest BMW (marka samochodów i firma) i bmw (samochód marki BMW), ale IBM (firma) i IBM (produkt firmy IBM)? (zródło: „Słownik nazw własnych” J. Grzeni).
    Dziękuję i pozdrawiam,
    Jerzy Buczek
  • Brozi
    1.03.2002
    1.03.2002
    Jak odmieniać nazwisko Brozi? Problem dotyczy polskiego uczonego. W mianowniku: Krzysztof Jarosław Brozi. A w dopełniaczu? „Wybór tekstów pod redakcją Krzysztofa Jarosłąwa Broz…”?
    Za pomoc dziękuję z ukłonami wdzięczności,
    Grażyna Wilk
  • Rembrandt van Rijn
    25.02.2002
    25.02.2002
    Obraz Rembrandta van Rijn czy van Rijna?
  • Anioł Pański
    25.02.2002
    25.02.2002
    durante l'Angelus
    Takie wyrażenie znajduje się w książce włoskiej, którą tłumaczę. Przetłumaczyłem (unikając problemu): podczas modlitwy Anioł Pański. Ale czy Anioł Pński można odmieniać i napisać podczas Anioła Pańskiego?
    Marek Przepiórka
  • Noa
    22.02.2002
    22.02.2002
    Jak poprawnie odmieniać hiszpańskie imię żeńskie Noa?
  • Res Humanae
    22.02.2002
    22.02.2002
    Czy tytuł typu Res Humana odmienia się? A jeżeli, to jak i jakie są zasady odmiany tytułów wieloczłonowych w języku polskim?
  • nazwiska córek
    14.02.2002
    14.02.2002
    Czy córka państwa Radło będzie się nazywać Radlanka, czy Radłówna (tak jak Sikora – Sikorzanka, Skarga – Skarżanka itd.)? Jakie są zasady tworzenia nazwisk córek?
  • nazwy żon
    14.02.2002
    14.02.2002
    Czy żona pana Radło to Radlicha, czy inaczej??? To chyba trochę zapomniany sposób „określania” żony przez utworzenie odpowiedniej końcówki, ale jake są (były) zasady w jęz. polskim?
    Radłowa nie brzmi ładnie, Mariuszowa Radło już lepiej, ale jak by to brzmiało w dawnej polszczyźnie?
    Bardzo mnie to interesuje. Będę ogromnie wdzięczna za opowiedź.
  • nazwiska na -ek
    14.02.2002
    14.02.2002
    Nazwiska obce słowiańskie zakończone na -ek odmieniają się jak polskie z analogiczną końcówką (np. Havranek – Havranka, z akcentem nad a). Proszę o przykłady nazwisk obcych słowiańskich, które w odmianie zachowują e – czy sa takie?
  • nazwy instytucji i ich działów
    28.01.2002
    28.01.2002
    Uprzejmie proszę o radę, jak poprawnie napisać nazwę Dział Marketingu i jak poprawnie zapisujemy skrócone nazwy instytucji typu Ministerstwo Edukacji, Ministerstwo Obrony itp. Czy takie nazwy mają być pisane zawsze dużą literą, czy można je także pisać małą literą?
    Pozdrawiam
    Waldemar Pyszczykiewcz
  • wykaz imion
    16.01.2002
    16.01.2002
    Szanowni Państwo,
    Bardzo proszę o wyjaśnienie, czy zmiana imienia obywatela polskiego (mężczyzny) na imię Issa oraz obywatelki polskiej na imię Orchidea jest zgodna z zasadami pisowni polskiej i czy są to imiona wg językoznawców?
    Jeśli to możliwe, proszę o informację o publikacjach książkowych na temat imion używanych w Polsce.
  • jak Klingończyk z Sulibanem…
    10.10.2001
    10.10.2001
    Witam,

    Chciałem zapytać o kwestię związaną z fantastyką naukową, która sprawia spore problemy tłumaczom filmów i seriali telewizyjnych tego typu. Mianowicie – jakie są zasady tworzenia polskich odpowiedników nazw obcych gatunków (obcych = pochodzących z kosmosu)?
    Kilka przykładów.
    ang. Klingon (liczba mnoga Klingons) tłumaczone jest na kilka sposobów – jeden Klingon – dwaj Klingoni – trzech Klingonów, ale spotyka się też formę (podobno poprawną, ale brzmiącą jakby mniej zgrabnie) jeden Klingończyk – dwaj Klingończycy – trzech Klingończyków.
    Inny przykład (podobny): ang. Suliban (liczba mnoga i pojedyncza są takie same), więc jeden Suliban – dwaj Sulibani – trzech Sulibanów czy może jeden Sulibanin – dwaj Sulibani – trzech Suliban? A może jeszcze inaczej?
    I jeszcze jeden (nieco inny): ang. Ferengi (liczba mnoga i pojedyncza są takie same) to po polsku jeden Ferengi – dwaj Ferengi – trzech Ferengi (czyli nieodmiennie), czy raczej próbować to jakoś odmieniać (np. jeden Ferengi – dwaj Ferengowie – trzech Ferengich?
    Które wersje wybrać? Czy nazewnictwo tego typu wymaga stosowania końcówek -czycy, -nie lub -owie, a może jeszcze innej? Czy też można ograniczyć się do wersji krótszej (Klingoni, Sulibani)?

    Z góry dziękuję za odpowiedź,
    Piotr Pajerski
  • Kto mieszka w Suwałkach?
    27.07.2001
    27.07.2001
    Jak nazywa się mieszkaniec Suwałk i Suwalszczyzny?
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego