Znajdziesz tu różnorodne informacje o budowie zdania, o wymaganiach jego składników, o szyku wyrazów w zdaniu, o właściwych formach orzeczenia i jego miejscu w zdaniu, o skrótach składniowych, o zapożyczonych konstrukcjach.
składnia
-
w dniu czy dnia?9.10.20129.10.2012Witam,
czy zwrot umowa zawarta dnia… jest błędem? Czy powinien brzmieć umowa zawarta w dniu…? -
mieć miejsce8.10.20128.10.2012Dzień dobry,
chciałam zapytać, czy zwrot mieć miejsce wprowadza w zdaniu stronę bierną? Np. „Wernisaż miał miejsce w galerii”? Nie miałabym wątpliwości w przypadku „Wystawa odbyła się” – strona czynna lub „Wystawa została otwarta” – strona bierna. Będę bardzo wdzięczna za odpowiedź.
Beata -
imiesłów przysłówkowy a strona bierna7.10.20127.10.2012Chciałbym się upewnić, jak daleko sięga zakaz łączenia imiesłowów przysłówkowych ze stroną bierną. Czy także zdania – nazwijmy to tak – na granicy strony biernej, takie jak to: „Parkując rower, użytkownik jest zobowiązany uiścić stosowną opłatę”, wymagają przeredagowania? Sam na wszelki wypadek unikam takich konstrukcji, ale wydaje mi się, że to byłaby przesada.
-
upatrywać – co czy czego?5.10.20125.10.2012W Słowniku poprawnej polszczyzny PWN (2004) w haśle upatrywać można przeczytać o znaczeniu 'doszukiwać się': „ktoś upatruje kogoś, coś – w kimś, w czymś: Upatrywała w nas swoich wrogów”. Nieco lepszy przykład ze starego SPP (1973): „Upatrywał w nim swego zbawcę” i z SJP pod red. W. Doroszewskiego: „(…) skłonny był upatrywać symptomy poważnej (…) choroby”. A oto przykład z USJP PWN: „W niedyspozycji żołądka upatrywał symptomów poważnej choroby”. Czy nie powinno być: „upatrywał symptomy”?
-
koszty i wydatki3.10.20123.10.2012Witam,
czy określenie oszczędność kosztów jest poprawna? Jest to kalka językowa z angielskiego cost saving. Czy nie jest tak, że oszczędza się jakieś zasoby, np. pieniądze, czas itp., a z kolei koszty można co najwyżej obniżać, redukować? -
co się da3.10.20123.10.2012Czy można uznać za poprawne wyrażenie robienie, co się da? Wątpliwość bierze się z tego, że o ile robić łączy się z biernikiem (robić co), o tyle robienie już z dopełniaczem (robienie czego). Jednak robienie, CZEGO się da brzmi chyba zbyt dziwnie.
-
dwa dopełnienia?30.09.201230.09.2012Szanowni Państwo!
W tłumaczeniu z języka angielskiego zobaczyłem: „Telewizja pokazała premiera z kochanką, jak przeżywa drugą młodość (…)”. Czy nie lepsze: „Telewizja pokazała, jak premier z kochanką przeżywa (…)”? W pierwszym zdaniu jest i dopełnienie („premiera z kochanką”) i zdanie dopełnieniowe („jak przeżywa”), a tylko na jedno jest miejsce. Czy formy te dzieli jedynie upodobanie stylistyczne lub rejestr (podejrzewałbym dopuszczalność pierwszej w mowie potocznej)?
Z wyrazami szacunku,
Jeremi Ochab -
odwrotny do czy odwrotny od?30.09.201230.09.2012W Uniwersalnym słowniku języka polskiego PWN w haśle odwrotny jest przykład (jedyny z przyimkiem): „Skutek odwrotny od zamierzonego”. Za to w Słowniku poprawnej polszczyzny PWN można przeczytać: „O. do czegoś (nie: od czegoś) a. niż coś: Skutek odwrotny do zamierzonego a. niż zamierzony (nie: od zamierzonego)”. Czy pierwsze zdanie mimo wszystko można uznać za poprawne?
-
Kto komu kogo i gdzie protegował?29.09.201229.09.2012Czy konstrukcje: o tym, które co wczoraj widziało lub gdzie warto budować jakie połączenia są równie godne polecenia jak następujące: niezależnie od tego, co kto widział, niezależnie od tego, kto gdzie usiadł. Dwie pierwsze zmieniłbym tak: o tym, co każde z nas wczoraj widziało, jakie połączenia warto budować w poszczególnych…. Jeszcze mocniej kłuje mnie w oczy zdanie: „Wtedy opozycja nie będzie już wiedziała, przeciwko komu wychodzić na którą ulicę”. Choć akurat to byłoby trudniej zmienić.
-
które… i których…29.09.201229.09.2012Czy mam rację, dopatrując się w poniższym zdaniu rażącego błędu?
[…] używając gęstszych wiązek neutrin, które łatwiej jest obserwować i mierzyć czas, w jakim się pojawiają.
Chyba należałoby napisać:
[…] używając gęstszych wiązek neutrin, bo łatwiej się je obserwuje oraz mierzy czas, w jakim się pojawiają.
ewentualnie:
[…] używając gęstszych wiązek neutrin, które łatwiej (jest) obserwować i których czas pojawienia się łatwiej (jest) (z)mierzyć.
-
Obawiam się…27.09.201227.09.2012W USJP w haśle ad acta znalazłem następujący przykład:
Istnieje obawa, aby – w związku z trudnościami – nie odłożono ad acta projektu budowy.
Intuicja i SPP PWN sugerują, że należałoby napisać:
Istnieje obawa, czy […] nie zostanie odłożony…
Istnieje obawa, że […] zostanie odłożony…
Podobne wątpliwości budzi konstrukcja:
Obawiam się, (czy) aby nie zrobił tego przede mną.
zamiast:
Obawiam się, że zrobił to (mógł to zrobić) przede mną.
Obawiam się, czy nie zrobił tego przede mną. -
Brak jest…26.09.201226.09.2012Dzień dobry.
Panie Profesorze, zwracamy się z uprzejmą prośbą o wyjaśnienie poprawności stwierdzenia brak jest. Jest to połączenie wyrazów często używanych w pismach urzędowych zaprzeczających istnieniu czegoś, np. „Brak jest w aktach pisma z dnia…” lub „Brak jest w archiwum akt osobowych…”.
Pozdrawiamy serdecznie i oczekujemy na odpowiedź,
Anna Kopala, Magdalena Krasna, Marta Przewłocka i Mariusz „bez nazwiska” :-) -
miejsce okolicznika w zdaniu18.09.201218.09.2012Szanowny Panie,
Interesuje mnie umiejscowienie okolicznika czasu w zdaniu. Czy tak jak w przypadku okolicznika częstotliwości starać się umiejscawiać go tuż przed orzeczeniem? Które z poniższych zdań jest (bardziej) poprawne?
Ujawnili, na jakie konsole trafi gra w dalszej przyszłości.
Ujawnili, na jakie konsole w dalszej przyszłości trafi gra.
Kłaniam się,
RM -
miejsce skrótu w zdaniu14.09.201214.09.2012Szanowny Panie Profesorze!
1. Czy zdania można rozpoczynać lub kończyć skrótem?
2. W nagłówku naszych urzędowych dokumentów znajduje się tabela, zawierająca m.in. komórkę o treści Nr egzemplarza…. Czy jest to poprawny zapis (ze względu na rozpoczynanie go skrótem)? Czy bardziej właściwym byłoby użycie określenia Egzemplarz nr…?
Z wyrazami szacunku -
warianty strony biernej11.09.201211.09.2012Dzień dobry,
mam pytanie odnośnie rożnicy w tworzeniu konstrukcji biernej przy użyciu słów: być/zostać + imiesłów. Jaka jest np. różnica w zdaniach „Mur został zbudowany z cegły”, „Mur jest zbudowany z cegły”? Albo w zdaniach „Rada zostanie powołana przez burmistrza”, „Rada będzie powołana przez burmistrza”? Kiedy i dlaczego bardziej uzasadnione jest wybranie jednej z tych konstrukcji? -
wybór orzeczenia przy tzw. podmiocie szeregowym11.09.201211.09.2012Dzień dobry,
w najnowszym wydaniu internetowego tygodnika trafiłam na zdanie: „Tak, wszyscy licealiści, gimnazjaliści i inne formy życiowe powitali utęsknione mury szkolne”. Mam pytanie odnośnie czasownika powitać. Powinien być on odmieniony w takiej formie, jaka jest w cytowanym zdaniu, czy też jako powitały? -
wybrać i mianować9.09.20129.09.2012Szanowni Państwo,
wątpliwości moje budzą wszelkie wybory i ich wyniki. Czy zwycięzca został przez wszystkich wybrany na prezydenta, czy prezydentem? Czy posłowie wybrali Iksa na prezesa NBP, czy prezesem? Moim zdaniem na, ale w mediach nagminnie wręcz używa się formy narzędnika. A jak jest z mianowaniem? Czy Iks został mianowany dyrektorem, czy na dyrektora? -
awansować7.09.20127.09.2012Szanowna Poradnio,
czy awansujemy kogoś na stopień (np. porucznika), czy do stopnia? A jeśli ktoś awansuje dzięki nam? Według przykładów podanych w ISJP można otrzymać awans na podporucznika i samemu awansować z prostego marynarza do stopnia porucznika.
Łączę wyrazy szacunku
B.B. -
przedłużyć książkę7.09.20127.09.2012W bibliotekach często można usłyszeć prośbę o przedłużenie książek? Mnie to połączenie słowne zawsze bawiło – a co Państwo o nim sądzą? Bądź co bądź, jest to najkrótszy sposób wyrażenia odnośnej intencji, z pewnością krótszy niż np. „Chciałbym przedłużyć termin zwrotu książek”, czy można go więc zaakceptować?
-
żółty ser czy ser żółty?4.09.20124.09.2012Żółty ser, biały ser – ser żółty, ser biały. Czy są to formy równouprawnione? Z domu wyniosłem szyk z przymiotnikiem na pierwszym miejscu, takie formy wydają mi się naturalniejsze, jak się jednak okazuje, pod względem frekwencji przegrywają z tymi drugimi.
