słowotwórstwo

Znajdują się tu szczegółowe informacje o budowie wyrazów i sposobach ich tworzenia. Można tu poznać neologizmy i dowiedzieć się, jakie są powody ich powstawania.

  • potencjalna możliwość

    11.03.2024
    11.03.2024

    Czy poprawne są zwroty takie jak „potencjalnie możliwe”, „potencjalna możliwość”? Czy to nie jest masło maślane?

  • Przymiotnik od rzeczownika rada

    9.03.2024
    9.03.2024

    Szanowni Państwo

    Chciałem jeszcze dopytać w sprawie przymiotnika „radziecki”. W udzielonej, wartościowej odpowiedzi przez eksperta Adama Wolańskiego, zabrakło mi zakończenia tematu. Mianowicie: jak dzisiaj, w XXI wieku, brzmi przymiotnik od rzeczownika „rada", który nie będzie historyzmem?

    Uprzejmie dziękuję ekspertom Poradni Językowej PWN za użyteczne podpowiedzi i wyjaśnienia.

    Grzegorz Olszewski

  • Mieszkaniec wsi Bielkówko

    21.02.2024
    21.02.2024

    Szanowni Państwo!

    Czy mieszkaniec Bielkówka to „bielkówszczanin” czy „bielkówkowianin”, czy też może jeszcze inaczej?

    Łączę wyrazy szacunku.

    Anna

  • Kalka, replika, półkalka, kalka częściowa, hybryda itp.

    21.02.2024
    21.02.2024

    Dzień dobry,

    zastanawia mnie ostatnio, czym właściwie w polskiej terminologii etymologicznej są „półkalki” czy też „kalki częściowe”. Spotykałam ten termin przede wszystkim jako określenie słowa lub zwrotu zbudowanego na wzór wyrażenia obcojęzycznego, częściowo z elementów rodzimych, a częściowo z elementów obcych (np. u Borysia 'wieloryb' jako półkalka średnio-wysoko-niemieckiego 'walvisch'). Jednak sporadycznie zdają się one być używane w zgoła innym znaczeniu, którego pewna już jestem mniej (np. w elektronicznym WSJP 'gadzinówka' jako częściowa kalka z niemieckiego 'Reptilienfond'.) Jak zatem powinno się stosować te terminy?

    Pozdrawiam serdecznie i z góry dziękuję.

  • terier bostoński

    7.02.2024
    7.02.2024

    Mamy boston teriera czy bostona teriera itd.? Bardzo dziękuję.

  • Grecja – grecki, ale: Szwecja – szwedzki

    4.02.2024
    4.02.2024

    Dlaczego od tak podobnych do siebie nazw krajów "Grecja" i "Szwecja" tworzymy w odmienny sposób przymiotniki? Z jednej strony "szwedzki" z "dz", a z drugiej "grecki" z "c".

    Pozdrawiam serdecznie,

    Tomasz Mazurek

  • Czy słonina ma coś wspólnego ze słoniem?

    4.02.2024
    4.02.2024

    Szanowni Państwo,

    zwracam się z następującym pytaniem: Dlaczego słonina to nie mięso ze słonia, tak jak konina jest mięsem z konia? Skąd wywodzi się słowo słonina? Czy ma związek z solą?

    Z wyrazami szacunku,

    Anna

  • Kobieta ksiądz i kobieta wódz

    3.02.2024
    26.01.2024

    Szanowni Państwo,

    jak by Państwo stworzyli feminatywy od takich słów jak ksiądz albo wódz?

    Pozdrawiam

  • Określenie człon w słownikowych definicjach strukturalnych

    28.01.2024
    28.01.2024

    Szanowni Państwo,

    w SJP PWN pierwsze wyrazy definicji haseł „czerwono-” i „bio-” zaczynają się od słów „pierwszy człon...”. Wydawało mi się do niedawna, że pierwsze człony ogółem liczą się jako przedrostki, jednak spotkałam się z opinią, że przedrostkiem jest jedynie drugi z nich (nie ma bowiem podstawy słowotwórczej w polszczyźnie), pierwszy zaś jest tematem słowotwórczym (od podstawy „czerwony”). Jak to właściwie jest z tą klasyfikacją -- czy jedno i drugie możemy zaliczyć do przedrostków?

    Z góry dziękuję za odpowiedź.

  • dezindustrializacja

    9.01.2024
    9.01.2024

    Proces odprzemysłowienia to inaczej proces deindustrializacji czy dezindustrializacji? Które określenie jest poprawne?

  • Mieszkaniec Żuław

    8.01.2024
    8.01.2024

    Dzień dobry, jak poprawnie nazwać mieszkańca Żuław: Żuławianin czy Żuławiak?

    Pozdrawiam

    Agnieszka

  • bąbelek

    5.01.2024
    5.01.2024

    Skąd wzięło się stwierdzenie bąbelek używane w stosunku do dziecka?

  • województwo brzeskokujawskie

    3.01.2024
    3.01.2024

    Szanowni Państwo,

    jak zapisywać nazwę województwa z okresu przedrozbiorowego: brzeskokujawskie czy brzesko-kujawskie? Nazwa pochodzi od Brześcia Kujawskiego.

    Z wyrazami szacunku

  • Dawne nazwy pierwiastków chemicznych

    2.01.2024
    2.01.2024

    W dawnych nazwach pierwiastków czasami występowała cząstka "„-ród”, np kwas + -o- + -ród -> kwasoród (tlen); woda + -o- + -ród -> wodoród (wodór); saletra + -o- + -ród -> saletroród (siarka) [przyp. red. azot]. Czy cząstka „-ród” jest tematem słowotwórczym wyrazów złożonych czy przyrostkiem, i jak to rozpoznać?

  • Tworzenie przymiotników od nazw stanów USA

    31.12.2023
    31.12.2023

    Jakie są zasady tworzenia, bądź nietworzenia przymiotników od nazw stanów w USA? Dlaczego np. jest arizoński lub montański, a nie ma newadzkiego (nevadzkiego)? I co z nazwami stanów Ohio, Idaho itd. Czy jest jakaś zasada, czy traktujemy to w jakiś sposób „zdroworozsądkowo” i od stanu Massachusetts nawet nie próbujemy?

  • Terminologia matematyczna

    30.12.2023
    30.12.2023

    Szanowni Państwo,

    zastanawia mnie od jakiegoś czasu problem tłumaczenia dwóch terminów na polski z angielskiego. Pierwszym jest „extremal combinatorics”. Po polsku widziałem to głównie jako „kombinatorykę ekstremalną”, co jest bardzo przyjemnym określeniem, ale gdy się nad tym chwilę zastanowię, to chyba niestety powinna być „kombinatoryka ekstremowa”. Czy tak jest rzeczywiście i czy można by to nagiąć?

    Drugim jest „categorification”. Jest słowo „kategoryfikacja”, ale nie podoba mi się skojarzenie ze słowem 'klasyfikacja', które jest trochę nietrafione. Czy poprawny jest neologizm 'ukategoryjnienie', przez analogię do 'uzwarcenia' („compactification”)?

    Pozdrawiam

    M. Mehl

  • interagować

    29.12.2023
    29.12.2023

    Dzień dobry, spotkałam się w paru publikacjach z czasownikiem "interagować" (w znaczeniu „A interaguje z B” = „A i B wzajemnie na siebie oddziałują”). Czy taki czasownik jest poprawnie utworzony? Interesuje mnie również pochodzenie; w słownikach łacińskich nie znajduję „interagō”, od którego polski wyraz mógłby powstać.

  • Obywatelstwo Bośni i Hercegowiny

    28.12.2023
    28.12.2023

    Dzień dobry, w jaki sposób poprawnie nazwać obywatelstwo obywatela Bośni i Hercegowiny, czy będzie to obywatelstwo: bośniacko-hercegowińskie? Na wzór: Polska – obywatelstwo polskie, Niemcy – obywatelstwo niemieckie, itd.

  • wspak i niepowaga

    22.12.2023
    22.12.2023

    Szanowni Państwo,

    mam dwa pytania, ale oba dotyczą neologizmów:

    1. czy wyraz „wspak” może być traktowany jako rzeczownik określający słowo lub liczbę zapisaną wspak, np. „zaryw jest wspakiem słowa wyraz”. Dodam, że wśród krzyżówkowiczów i skrablistów takie traktowanie wspaku jest przyjęte.

    2. czy poprawne jest użycie słowa „niepowaga”, którego brak w słownikach, ale które pojawia się w tekstach, nawet nie byle kogo, bo np. pisarza Adolfa Rudnickiego https://nfjp.pl/lemma/niepowaga

    Z poważaniem

    mp

  • technik laboratoryjny czy technik laborant

    20.12.2023
    20.12.2023

    Dzień dobry!

    Moje pytanie odnosi się do nazwy stanowiska. Czy prawidłową nazwą osoby, wykonującej obowiązki laboratoryjne będzie technik laboratoryjny czy technik laborant, oraz czy nazwy stanowisk powinno zapisywać się w tekście wielką czy małą literą?

    Z góry serdecznie dziękuję za odpowiedź

    Aleksandra

Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego