wyrazy obce

Znajdziesz tu informacje o pisowni, wymowie, znaczeniu lub pochodzeniu słów, które zostały zapożyczone do polszczyzny. Dowiesz się, czy dane słowo weszło już do naszego języka, albo dlaczego wejść do niego nie może. Poznasz kalki językowe i sposoby zapożyczeń.

  • wymowa łacińska
    5.03.2010
    5.03.2010
    Szanowni Państwo, nie wiem, czy odpowiadają Państwo na pytania z zakresu filologii klasycznej, ale liczę, że tak :)
    W piosence wykonywanej przez grupę brytyjską znajdują się następujące zwroty łacińskie: deus ex machina oraz amor vincit omnia. Zastanawia mnie wymowa słów machina i omnia – Brytyjczycy „wyśpiewują’’ je jako [maszina] i [omnija]. Myślę, że my powiedzielibyśmy raczej: [machina] i [omn'a]. Czy takie różnice są dopuszczalne? Czy istnieje ponadnarodowy wzorzec wymowy łaciny?
  • e-learning
    4.03.2010
    4.03.2010
    Dzień dobry,
    chciałabym zapytać o słowo (termin) e-learning. Czy w pracy naukowej (nie jest to praca z informatyki) mogę pozostawić wersję angielską, czy poprawne jest użycie wyłącznie polskich odpowiedników (edukacja elektroniczna)? Co zrobić z odmianą takiego słowa? Czy poprawny jest na przykład zwrot platforma e-learningowa? Jakimi jeszcze określeniami można je ewentualnie zastąpić?
    Z góry dziękuję za odpowiedź.
  • serendipity
    2.03.2010
    2.03.2010
    Serendypia – polska Wikipedia publikuje już to słowo. W słowniku języka polskiego jeszcze się nie znalazło, a na świecie serendipity robi olbrzymią karierę. Czy w polskiej literaturze już się gdzieś pojawiło i jeśli tak, to jak od serendypii utworzyć przysłówek i przymiotnik? A jeśli nie, to w jaki sposób należy to słowo tłumaczyć?
  • Stabat Mater Dolorosa
    23.02.2010
    23.02.2010
    Stabat Mater dolorosa to pierwsze słowa średniowiecznej sekwencji Jacopone di Todi. Określa się nimi również motyw literacki często obecny w tekstach średniowiecznych, m.in. w Lamencie świętokrzyskim. Który zapis należy zastosować, mając na myśli właśnie to drugie znaczenie: Stabat Mater dolorosa czy stabat Mater dolorosa?
  • sofistykowany software
    19.02.2010
    19.02.2010
    Szanowna redakcjo!
    W jednym z technicznych artykułów spotkałam się z wyrazem sofistykowany, natomiast w internecie znalazłam sofistykowany software i hardware, jednak nie mogę znaleźć tego przymiotnika w żadnym słowniku (czyżby pochodziło od słowa sofistyka?). Cóż więc ono znaczy i czy może być użyte w takim kontekście? Z góry dziękuję za odpowiedź.
    Pozdrawiam
    Agnieszka.
  • skala zapożyczeń
    17.02.2010
    17.02.2010
    Szanowni Państwo!
    W związku z moją pracą lektorki języka polskiego jako obcego interesuje mnie skala zjawiska zapożyczeń we współczesnej polszczyźnie (głównie z języków zachodnich, czyli z angielskiego, niemieckiego, francuskiego oraz łacińskiego). Byłabym bardzo wdzięczna za podanie szacunkowych danych (np. w tysiącach słów albo w procentach) lub wskazanie tytułów aktualnych opracowań, w których znajdę powyższe informacje.
    Z poważaniem
    Agnieszka Zawadzka
  • szoł
    13.02.2010
    13.02.2010
    Czy dopuszczalna jest spolszczona pisownia wyrazów show czy show-biznes, tzn. szoł, szołbiznes? Czy możne taki zapis odnotowuje jakiś słownik?
  • epod(a)
    10.02.2010
    10.02.2010
    Która forma jest poprawna: epod czy epoda? W opracowaniach dotyczących twórczości Horacego można odnaleźć obydwa terminy. Czy oznacza to, że epod(a) to wyraz dwurodzajowy?
  • eponim
    8.02.2010
    8.02.2010
    Czym jest eponim? Większość słowników podaje, że to WYRAZ (jak geonim czy hydronim), a także – w innym znaczeniu (które tutaj możemy pominąć) – starożytny urzędnik. Jednak w Słowniku mitów i tradycji kultury Władysława Kopalińskiego można znaleźć jeszcze jedno znaczenie: 'osoba, której imieniem coś nazwano'. Tego znaczenia nie notują PWN-owskie słowniki (Uniwersalny, Wielki wyrazów obcych, 100 tysięcy potrzebnych słów), stąd pytanie, czy jest ono uprawnione?
  • piarowski czy pijarowski?
    8.02.2010
    8.02.2010
    W nawiązaniu do odpowiedzi http://poradnia.pwn.pl/lista.php?id=10848 chciałem wspomnieć, że w Wielkim słowniku wyrazów obcych PWN można znaleźć piarowca, pisanego bez j, z podaną wymową [pi-arowiec]. Sugerowałoby to, że jednak nie pijarowski, lecz piarowski.
  • eskalacja
    8.02.2010
    8.02.2010
    Dzień dobry,
    spostrzegłem, iż wiele osób używa słowa eskalacja w kontekście przesyłania sprawy wyżej, do osób o wyższych uprawnieniach. Czy takie zastosowanie tego słowa jest poprawne?
    Pozdrawiam
  • dane billingowe
    5.02.2010
    5.02.2010
    Kupując w sklepach internetowych, często widzę sekcję dane billingowe, w której muszę podać imię, nazwisko, adres itp. Zastanawiam się, czy takie sformułowanie jest prawidłowe? Czy billing nie odnosi się tylko do wykazu rozmów telefonicznych?
  • naturalna medycyna indyjska a polska ortografia
    3.02.2010
    3.02.2010
    Witam serdecznie!
    Jak (wielką czy małą literą) zapisywać nazwy związane z naturalną medycyną indyjską – ajurwedą:
    — Ajurweda czy ajurweda?
    — Dosha czy dosha (energia)? czy ten wyraz można odmieniać?
    — Kapha, Pitta i Vata czy kapha, pitta i vata (rodzaje energii)?
    — masła Ghee, Shea czy masła ghee, shea?
    Próbowałam znaleźć odpowiedź w dostępnych mi słownikach, jednak bezskutecznie. Dlatego będę bardzo wdzięczna za odpowiedź.
  • italianica na -ccia i -ccio
    3.02.2010
    3.02.2010
    Według reguł rzeczowniki włoskie zakończone na -ccia powinny w polskim tekście mieć dopełniacz -ccii. Jednak italianiści twierdzą, że w wymowie to zakończenie brzmi bardziej jak -czcza niż -czczja. Może więc bardziej uzasadnione byłoby zakończenie -czi?
  • kontrybucja
    31.01.2010
    31.01.2010
    Chciałbym zapytać o współczesne znaczenie słowa kontrybucja. Według słownika wyrazów obcych Kopalińskiego kontrybucja to danina pieniężna nakładana przez zwycięzcę na państwo pokonane. Obecnie powszechnie używa się słowa kontrybucja w znaczeniu 'wkład, udział'. Co więcej, w użyciu funkcjonuje również czasownik kontrybuować w sensie 'przyczyniać się, mieć wkład'. Czy używanie słów kontrybucja, kontrybuować w tym drugim znaczeniu jest dopuszczalne?
  • afordancja
    19.01.2010
    19.01.2010
    Czy istnieje i jak brzmi słownikowa definicja afordancji (ang. affordance)? Jedyna, jaką znalazłem, to definicja w Wikipedii, nie znalazłem jej w słownikach języka angielskiego. Jakie są jej polskie odpowiedniki? Słowo to używane jest m.in. do opisu obiektu / hiperłącza zakończonego znakiem zachęty (np. więcej «), lub znaku graficznego, ikony, przycisku, itp. Mówi się, że jest to forma afordująca lub forma, która aforduje – czy poprawnie? Termin używany jest też w innych dziedzinach.
    — lumay
  • meteista
    11.01.2010
    11.01.2010
    Szanowni Państwo!
    Chcę zapytać o mateistów. Mate to naczynie, z którego pije się napar yerba mate. W Paragwaju osoba pijąca coś takiego, to matero (l.m. materos). A Polacy wykombinowali mateistów! Czy coś takiego jest poprawne? Gdyby tworzyć takie określenia przez analogię, to pijący kawę powinien być filiżanistą, bo określenie to jest też utworzone od nazwy naczynia.
  • efekt
    4.01.2010
    4.01.2010
    Mam pytanie związane z tematyką internetową. Jak powinien brzmieć prawidłowy polski odpowiednik angielskiego terminu Slashdot effect, oznaczającego spowolnienie działania lub całkowite zablokowanie jakiegoś serwisu internetowego spowodowane nagłym wzrostem liczby odwiedzających? Efekt Slashdota / Slashdotu / Slashdot? Nazwa pochodzi od serwisu internetowego slashdot.org zajmującego się tematyką naukowo-techniczną.
    Pozdrawiam serdecznie.
  • polskie sorabizmy
    16.12.2009
    16.12.2009
    Czy istnieją bądź istniały kiedykolwiek w języku polskim sorabizmy?
  • obce wyrazy funkcyjne
    15.12.2009
    15.12.2009
    W języku polskim wciąż przybywa słów, ale są to głównie rzeczowniki, czasowniki, przymiotniki, przysłówki, wykrzykniki. Czy w ostatnim czasie (5 lat albo 100 lat) pojawiły się w polszczyźnie nie notowane wcześniej spójniki, przyimki, zaimki? Nie potrafię skojarzyć żadnego przypadku. Czy to oznacza, że pod tym względem nasz język osiągnął już pełne nasycenie i nie należy się już spodziewać niczego nowego?
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego