etymologia

Jeśli nie wiesz, z jakiego języka pochodzi dane słowo, jakie było jego pierwotne znaczenie, czy lub jak zmieniło się jego znaczenie w naszym języku, dlaczego ma taką postać - tu dowiesz się wszystkiego o słowach, które pochodzą z innych języków, a zadomowiły się w polszczyźnie.

  • nabożeństwo
    11.03.2006
    11.03.2006
    Szanowni Państwo,
    pragnę spytać o etymologię słowa nabożeństwo. Domyślam się, że jest ono związane bezpośrednio z przymiotnikiem nabożny.
    Bardzo dziękuję,
    Adam G.
  • pauperyzacja
    8.03.2006
    8.03.2006
    Jak jest etymologia słowa pauperyzacja?
  • ryćkać
    23.02.2006
    23.02.2006
    Jaka jest etymologia słowa ryćkać? Rozpowszechnił je wierszyk Andrzeja Waligórskiego, ale wydaje mi się, że wyraz jest gwarowy – być może góralski?
    Dziękuję za pomoc i pozdrawiam,
    Marta Bartnicka.
  • o knysaniu i rzeczach pokrewnych
    22.02.2006
    22.02.2006
    Knysać się to po staropolsku 'włóczyć się'. A jaki będzie rzeczownik od tego czasownika, obecnie włóczęga, a po staropolsku? Podobnie włóczęgostwo dzisiaj, a po staropolsku? Pytam w kontekście Państwa opowiedzi na pytanie o knysz.
    Wiesław Knyszyński
  • popapraniec
    8.02.2006
    8.02.2006
    W pewnej dyskusji kolega użył słowa popapraniec, określając pewną osobę. Tłumacząc później, powiedział, że słowo pochodzi ze średniowiecza i nie jest obraźliwe. Mam odmienne zdanie na ten temat. Proszę o poradę dotyczącą pochodzenia i znaczenia słowa popapraniec.
  • nasamprzód i ladaco
    6.02.2006
    6.02.2006
    Jaka jest etymologia wyrazów: nasamprzód i ladaco?
  • broń
    3.01.2006
    3.01.2006
    Witam!
    Jaka jest etymologia słowa broń? Powszechnie wiadomo, że bronią człowiek się broni. Jednak zdarza się, iż człowiek bronią atakuje. Dlaczego więc mamy broń, a nie np. ataknik, czy może lepiej napadnik? Może mieliśmy kiedyś wyraz mający opisać broń ofensywną, ale zaginął podczas naszej historii? Jaką rolę odgrywa w tym wszystkim obrona? Gdybyśmy rozdzielili ten wyraz w taki sposób: o-brona, to zabrzmi to mało wojennie.
    Pozdrawiam i z góry dziękuję za odpowiedź,
    Marcin Wasłowicz
  • szabas, szabat, sabat
    2.01.2006
    2.01.2006
    Zawsze byłem pewien, że szabas i szabat to określenia na święto żydowskie, natomiast sabat to zlot czarownic. Tymczasem NSPP w haśle sabat odsyła do hasła szabat. Czy zatem słowo sabat może być również użyte w znaczeniu święta żydowskiego i owo święto ma aż trzy nazwy (szabas, szabat, sabat)?
  • cwel
    12.12.2005
    12.12.2005
    Przepraszam za nieco niesmaczne pytanie. Wiele razy słyszałem, że słowo cwel pochodzi z języka niemieckiego. W żadnych słownikach nie udało mi się jednak dnaleźć słowa zwell lub też zwel, które rzekomo (jak stwierdzono w pewnym tygodniku) miało być obraźliwym określeniem homoseksualisty. Może wzięło się od słowa schwul, które rzeczywiście jest obraźliwym określeniem mężczyzny o odmiennej orientacji seksualnej, a może cwel ma zupełnie inną etymologię? Jeśli tak, to jaką?
  • Andrzejki i jasełka
    2.12.2005
    2.12.2005
    Andrzejki i jasełka. Bez liczby poj. W dop. andrzejek i jasełek. Tak mówi słownik. Więc bez rodzaju? Skąd się wzięła nazwa jasełka? Andrzejki od dnia św. Andrzeja – ale dlaczego w obu przypadkach nazwa jest liczbą mnogą? Przepraszam, że kilka pytań, ale wokół jednego tematu…
  • Dlaczego ciekawymi, a nie ciekawemi?
    21.11.2005
    21.11.2005
    Interesuje mnie, skąd się wzięła zamiana dawnej końcówki -emi w odmianie przymiotników, np. ciekawemi, innemi, na dzisiejszą końcówkę -ymi, np. ciekawymi, innymi, i jak się nazywa taki zabieg?
  • szczyt, wierzch i czubek
    14.11.2005
    14.11.2005
    Witam! Chciałabym się dowiedzieć, jaka jest etymologia słów szczyt, wierzch i czubek. Czy one miały ze sobą coś wspólnego? Dziękuję!
  • Czy skrzypce skrzypią?
    14.11.2005
    14.11.2005
    Szanowni Państwo,
    chciałabym dowiedzieć się, jaka jest etymologia słowa skrzypce? Czy jest to onomatopeja od czasownika skrzypieć? Większość słów z terminologii muzycznej utrzymało swoją łacińską formę, więc dlaczego nie skrzypce?
    Pozdrawiam.
  • Jurek i Jerzy
    5.10.2005
    5.10.2005
    Pytanie jest cytatem z Brzechwy, ale problem intryguje mnie na poważnie: „Skąd wiadomo, że Jurek to Jerzy?”. Istnieje zdrobnienie Jerzyk, skąd więc Jurek, Jureczek bardziej rozpowszechnione?
  • centuria i centaur
    29.09.2005
    29.09.2005
    Centuria liczy 100 osób, po angielsku century to 100 lat, ale centuria roślina to inaczej tysiącznik. Co więcej, słownik Doroszewskiego podaje w haśle centuria I (roślina) etymologię opartą o… centaura, który nijak mi się nie kojarzy ani z setką, ani z tysiącem. Czy istnieją związki między tymi wyrazami? Jeśli tak, to jakie?
  • niemy
    20.09.2005
    20.09.2005
    Wyraz Niemcy oznaczał kiedyś u Słowian 'ludy, które nie mówią, są nieme'. Czy w słowie niemy można dopatrywać się znaczenia nie jeden z nas (nie my)?
  • niewiasta i białogłowa
    7.09.2005
    7.09.2005
    Witam!
    Byłbym wdzięczny za wyjaśnienie mi etymologii dwóch słów, którymi określało się niegdyś kobietę: niewiasta i białogłowa.
  • bieżyć
    28.06.2005
    28.06.2005
    Witam,
    pytanie dotyczy użycia słowa bierzy, występuje ono w XVI w. pieśni Adama Czachrowskiego. Fragment: „Pod świetnymi chorągwiami,/ Głośny trąbą i bębnami,/ Bierzy pochylony lasem,/ Dla sławy, dla zysku czasem”. Skąd taka pisownia w staropolszczyźnie? Podobno dawniej pisano też np. „Przybieżeli do Betlejem pasterze” przez ż. Jak to jest?
  • dżdż i nienacek
    7.06.2005
    7.06.2005
    Witam serdecznie!
    Jest kilka słów, które, w moim wyczuciu, zachowują się zupełnie pozaregulaminowo w polszczyźnie. Pozwolę sobie poprosić o kilka słów na temat dwóch z nich.
    1. dżdż. Zachowała się forma rzeczownikowa (w związku frazeologicznym jak kania dżdżu), ale tylko dopełniacza. Co się stało z mianownikiem i w jaki sposób doszło do przejścia z dżdż (o ile tak mianownik wyglądał) na deszcz?
    2. znienacka. Kim/czym jest ów tajemniczy nienacek?
    Dziękuję i pozdrawiam,
    Jarek Hirny
  • w try miga
    30.05.2005
    30.05.2005
    Witam serdecznie. Moje pytanie dotyczy określenia w try miga. Chciałabym się dowiedzieć, jakie jest źródło pochodzenia tego zwrotu, skąd się wywodzi, jaka jest jego historia. Z góry dziękuję za odpowiedź.
    Pozdrawiam.
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego