nazwy własne

W tym miejscu znajdziesz wszystko, co chcesz lub powinieneś wiedzieć o nazwach własnych. Dowiesz się, które z nich piszemy małą literą, od których powstały przymiotniki a od których nie, czy od nazwy każdej miejscowości można utworzyć nazwę jej mieszkańca. Poznasz rozstrzygnięcia problemów związanych z nazwiskami i ich odmianą. A jeśli jakiejś odpowiedzi nie znajdziesz, możesz zadać pytanie naszym ekspertom.

  • morza
    7.03.2003
    7.03.2003
    Jaką literą należy zapisać wyraz morza w zdaniu: „Ten gatunek ryb występuje w Morzach (morzach?): Śródziemnym i Czerwonym”?
  • ul. gen. Sikorskiego czy ul. Gen. Sikorskiego?
    7.03.2003
    7.03.2003
    1. Jak jest poprawnie: ul. gen. Sikorskiego czy ul. Gen. Sikorskiego?
    2. Czy przy nazwach instytucji, np. Instytut Admirała Kawki, nazwy stopni piszemy z wielkiej litery?
    3. Czy wielką literą piszemy takie wyrażenia, jak: dowództwo floty, Sztab Wojskowy?
    4. Panie Poruczniku czy panie poruczniku w tekście dialogowym?
    Pozdrawiam
    A. Lajkowska
  • Jacques Chirac
    7.03.2003
    7.03.2003
    Czy poprawna jest następująca odmiana nazwiska Jacques Chirac: D., B.: Jacques’a Chiraca, C., N.: Jacques’em Chirakiem, Ms., W.: Jacques’u Chiracu? Czy formy Chiraka, Chiraku, powszechne w prasie, można uznać za poprawne?
    Dziękuję za odpowiedź.
  • imiona wieloczłonowe
    7.03.2003
    7.03.2003
    Interesuje mnie pisownia z łącznikiem obcych imion wieloczłonowych, np. Jean-Claude, Jean-Pierre itd. Jak zasada wchodzi tu w grę, ponieważ np. w zapisie nazwiska Jacques Louis David łącznik nie występuje, to samo jest z Jeanem Auguste’em Dominigue’em Ingres’em.
    Łączę wyrazy szacunku
    TB
  • PC World Komputer
    28.02.2003
    28.02.2003
    Proszę o poradę dotyczącą pisowni tytułów czasopism obcych, np.: PC World Komputer czy PC world komputer? Dziękuję.
  • do Tych czy Tychów?
    28.02.2003
    28.02.2003
    Tychy powracają jak bumerang. Mimo że eksperci poradni językowej wielokrotnie wypowiadali się na temat dopełniacza tej nazwy, ich odpowiedzi nie satysfakcjonują czytelnika gazety, w której pracuję. Otóż twierdzi on, że poprawna jest jedynie forma Tych, i domaga się dokładnego potwierdzenia, na podstawie jakich ustaleń i kiedy do języka ogólnego i do słowników trafiła forma Tychów. Niestety sama nie potrafię wskazać takiego dokumentu, czy też daty wprowadzenia oficjalnej poprawki (czytelnik twierdzi, że podobne zmiany są poprzedzone konkretnymi przepisami). Bardzo proszę o pomoc i jak najbardziej szczegółową odpowiedź.
    Agata Gogolkiewicz
  • odmiana nazwisk chińskich
    28.02.2003
    28.02.2003
    Proszę wyjaśnić, w jaki sposób należy odmieniać nazwiska chińskie. Czy jest to w ogóle unormowane w języku polskim? Zauważyłem w tekstach publicystycznych, że odmianie podlega wyłącznie ostatni człon nazwiska, np. poglądy Deng Xiaopinga, Jiang Zemina, Czang Kaj-szeka (a nie: Denga Xiaopinga, Jianga, Czanga). Ze względu na tę dziwną odmianę oraz sposób umieszczania tych nazwisk w encyklopediach, domyślam się, że nazwiska te nie są tworzone wg schematu europejskiego (tzn. imię nadane przez rodziców + nazwisko rodowe). Czy analogicznie należy odmieniać nazwiska o podobnej, przynajmniej z pozoru, budowie (np. japońskie, koreańskie, wietnamskie)?
    Dziękuję za odpowiedź.
    PS Ten językowy problem dotyczy ponad 1/5 ludności świata :))
  • sala balowa, sala Balowa i Sala Balowa
    28.02.2003
    28.02.2003
    Moje pytanie dotyczy pisowni słowa sala – chodzi mi o użycie małej bądź wielkiej litery: czy słowo sala jest częścią nazwy własnej, czy może jest to nazwa rodzajowa, gatunkowa? A więc: Sala Balowa, czy może: sala Balowa, czy też: sala balowa? Ten sam problem występuje przy nazwach baszt, bram itd. Należałoby chyba odróżnić salę Białą od Białej Sali?
  • Jerzy czy George?
    28.02.2003
    28.02.2003
    Czy poprawne jest używanie polskich odpowiedników imion obcokrajowców, np. Jerzy Bush, Sylwiusz Berlusconi itd.?
  • Jakub
    28.02.2003
    28.02.2003
    W Najwyższym Czasie, piśmie Janusza Korwina Mikkego, uporczywie lansowana jest pisownia imienia Jakub w formie Jakób. Być może kiedyś taka pisownia obowiązywała, być może konserwatywna partyjka poczuwa się do obowiązku konserwowania takiej pisowni, jednak jakaś bariera anarchii powinna chyba być. W posiadanych słownikach języka polskiego (Słownik poprawnej polszczyzny PWN pod red. prof. W. Doroszewskiego i Słownik ortograficzny języka polskiego PWN pod red. prof. Szymczaka) słowem nie wspomniano o żadnej oboczności. Co Państwo sądzicie o tym błędzie i czy można mówić o błędzie, czy też o oboczności bądź spodziewanej zmianie pisowni imienia Jakub?
  • Łemkowie
    25.02.2003
    25.02.2003
    Jaka jest etymologia słowa Łemkowie? Czy liczba pojedyncza to ten Łemko?
    Dziękuję za odpowiedź.
  • francuskie imiona dwuczłonowe
    21.02.2003
    21.02.2003
    Jak odmieniamy dwuczłonowe imiona francuskie typu Jean-Paul? Słownik nazw własnych nie daje odpowiedzi: jest Jean-Paula, Jean-Paulu (Belmondo), ale Jeana-Luca, Jeanem-Lukiem (Godard). Inicjały tych imion też z dywizem piszemy (J.-P. Belmondo)?
  • odmiana nazw tureckich
    21.02.2003
    21.02.2003
    Witam!
    Problem dotyczy odmiany obcych nazw miejscowych (w tym przypadku tureckich), zakończonych na spółgłoskę. Kiedy należy je odmieniać według polskiej deklinacji, a kiedy zostawiać w postaci mianownikowej? Czy w przypadku odmiany stosujemy w dopełniaczu końcówkę -a (np. zabytki Aydera), czy też -u (zabytki Ayderu)? Poniżej niektóre z wątpliwych nazw: Samsun, Ayder, Sinop, Giresun, Sumela, Erzum, Amasra, Amasya (co w przypadku odmiany dzialoby sie z y?), Gideros, Olgunlar.
    Bardzo dziękuję za pomoc.
  • nazwy komisji sejmowych
    20.02.2003
    20.02.2003
    Szanowni Państwo,
    mam pytanie, które nurtuje mnie już od pewnego czasu. Jak powinno się poprawnie pisać nazwy komisji sejmowych (jest to kwestia dość aktualna w związku ze znaną wszystkim aferą)? Niemalże powszechna praktyką jest pisanie tych nazw małymi literami np. sejmowa komisja europejska. Czy nie powinno być natomiast tak: Komisja Europejska lub sejmowa Komisja Europejska? Przecież oficjalne nazwy tych organów to właśnie Komisja Europejska, Komisja Śledcza czy Komisja Infrastruktury. Czy może się mylę?
    Pozdrawiam
    Paweł M.
  • do Maćków czy Maćkowów?
    20.02.2003
    20.02.2003
    Jedna z dzielnic Gdańska nosi nazwę Maćkowy. Jaką postać ma ta nazwa w dopełniaczu: Maćków, czy Maćkowów? W Słowniku poprawnej polszczyzny Doroszewskiego sprzed 20 lat podobna forma Rydułtowy ma w dopełniaczu formę Rydułtowów. Państwo w komputerowej wersji Słownika ortograficznego i Słownika poprawnej polszczyzny oznaczają te formę jako niepoprawną, wskazując, że poprawne formy dopełniacza to Rydułtów, a od nazwy Subkowy – Subków. Czy to efekt upraszczania i skracania form językowych?
    Pozdrawiam serdecznie
    Krzysztof Grabowski
  • Czy nieodmienianie obcych nazw miejscowych jest błędem?
    20.02.2003
    20.02.2003
    Szanowni Państwo,
    czy można nie odmieniać nazw miejscowości zagranicznych? Na przykład ostatnio często używane „relacja ze skoków narciarskich w Bad Mitterndorf”. Czy nie powinno się mówić i pisać „relacja ze skoków narciarskich w Bad Mitterndorfie”? Czy nieodmienianie nazw zagranicznych jest błędem?
    Pozdrawiam
    Maria
  • Skąd się wziął Leszek?
    17.02.2003
    17.02.2003
    Czy imię Leszek jest zdrobnieniem, a jeśli tak, to od jakiego imienia (Lech, Lechosław)?
  • Tyflis
    16.02.2003
    16.02.2003
    Szanowni Państwo,
    W Słowniku poprawnej polszczyzny znalazłem dopełniaczową formę Tyfilisu. Chciałbym się dowiedzieć, dlaczego wygląda ona właśnie tak, skoro mianownik to Tyflis. Czemu zatem nie Tyflisu?
  • Siemianowice Śląskie
    11.02.2003
    11.02.2003
    Panie doktorze,
    jestem pracownikiem muzeum w Siemianowicach Śląskich. W ostatnim czasie usiłuję dogrzebać się do źródeł nazwy miasta. Wg niemieckiej monografii mitycznym założycielem jest rybak Szyman. Inni autorzy podają Siemian, Siemion lub po prostu Szymon. Czy w dawnej polszczyźnie funkcjonowało imię Siemion lub Siemian? Przepraszam, jeśli pytanie jest zbyt szczegółowe; może istnieje słownik imion staropolskich?
    Łączę pozdrowienia – Krystian Hadasz
  • Tychy
    7.02.2003
    7.02.2003
    Witam,
    chciałabym zapytać, jaki jest właściwy dopełniacz od rzeczownika Tychy – Tych czy wszędzie ostatnio obecne Tychów?
    Z góry dziękuję,
    Renata Modzelewska
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego