wyrazy obce

Znajdziesz tu informacje o pisowni, wymowie, znaczeniu lub pochodzeniu słów, które zostały zapożyczone do polszczyzny. Dowiesz się, czy dane słowo weszło już do naszego języka, albo dlaczego wejść do niego nie może. Poznasz kalki językowe i sposoby zapożyczeń.

  • autentykacja
    14.02.2013
    14.02.2013
    Szanowni Państwo!
    W środowisku informatycznym upowszechniło się, nie tak dawno temu, słowo autentykacja, które budzi we mnie najgorsze instynkty. Zazwyczaj użyte jest ono zamiast uwierzytelniać, rzadziej autoryzować. Niestety często sam używający tego słowa nie widzi różnicy pomiędzy trzema przytoczonymi przeze mnie słowami. Jednakże kiedyś podobnie starałem się zwracać uwagę na użycie unikalny (wtedy 'dający się uniknąć') zamiast unikatowy, a później forma unikalny została zaakceptowana przez RJP, zaś ja zostałem ze słowem przestarzałym. Czy istnieje ryzyko, że z autentykacją będzie podobnie?
    Łączę wyrazy szacunku,
    Krzysztof Kołodziejczyk
  • wiodący
    10.02.2013
    10.02.2013
    Szanowni Państwo,
    ostatnio bardzo często spotykam się z wyrazem wiodący (jako przymiotnikiem, nie jako imiesłowem), co zaczyna mnie trochę drażnić. Mimo że SPP kwalifikuje go jako niepoprawny, przymiotnik ten staje się coraz bardziej modny. Czy Państwa ocena tego wyrazu też jest tak kategoryczna, czy raczej nie uważają Państwo jego użycia za szczególnie duże wykroczenie językowe? Z czego, Państwa zdaniem, wynika atrakcyjność wiodącego?
    Łączę wyrazy szacunku
    Dominik
  • klatkaż?
    9.02.2013
    9.02.2013
    Chciałbym zapytać o kwestię poprawności słowa klatkaż (w znaczeniu 'ilość klatek na sekundę', np. w kamerze). Odruchowo klasyfikowałem to słowo do grupy takich wyrazów jak metraż albo tonaż, ale mój znajomy zwrócił uwagę na fakt, że te ostatnie słowa pochodzą z języka francuskiego, czego o klatkażu powiedzieć nie można. Czy w takim razie można uznać to słowo za poprawne?
  • Urodziłem się…
    29.01.2013
    29.01.2013
    Dzień dobry,
    zastanawiam się, jaka jest różnica w użyciu wyrażeń: „Urodziłem się…” a „Zostałem urodzony…”, czy jedno można zastąpić drugim? W końcu jedno i drugie wyrażenie ma charakter raczej bierny. Zwrócę jeszcze uwagę, że Anglicy w typowych sytuacjach powiedzą w tłumaczeniu na polski „Zostałem urodzony…”.
    Dziękuję za odpowiedź, pozdrawiam.
  • sankhja
    22.01.2013
    22.01.2013
    Dzień dobry,
    Zajmuję się indyjską filozoficzną szkołą sankhja (na stronie Uniwersalnego słownika języka polskiego jest hasło sankhja). Proszę o radę dotyczącą tworzenia przymiotnika od słowa sankhja oraz wyrazu oznaczającego zwolennika sankhji. Do tej pory we wszystkich swoich publikacjach używałam terminów sankhjaniczny i sankhjanista, ale po dłuższym zastanowieniu się wydaje mi się, że formy sankhjiczny i sankhjista są bardziej zgodne z zasadami języka polskiego.
    Pozdrawiam
  • budżetowe tablety
    11.01.2013
    11.01.2013
    Budżetowy, to znaczy jaki? Od jakiegoś czasu dużą karierę robi przymiotnik budżetowy, czyli tani. Czy to określenie jest poprawne? Wydaje mi się, że skoro są określenia: niskobudżetowy/wysokobudżetowy, to budżetowy powinien znaczyć: 'wymagający jakiegoś wkładu finansowego', bez sprecyzowania, czy dużego, czy małego. Czy to nowy wyraz, czy po prostu ja się z nim wcześniej nie spotkałam? Cały czas czytam o budżetowych telefonach, budżetowych tabletach itp.
    Pozdrawiam
    Marta
  • meme czy mem?
    3.01.2013
    3.01.2013
    W nomenklaturze internetowej istnieją nazwy takie, jak mem, meme internetowe oraz meme internetowy. Mamy memy jako „catchphrase’y”, meme internetowe jako nazwę zbioru oraz meme internetowy jako nazwę jednostki w tym zbiorze. Moją wątpliwość budzi gramatyczność tych wyrażeń. Intuicja podpowiada, że słowo meme odnosi się do zbiorowości, a wyrażenie meme internetowy zaburza związek zgody. Czy mogę go używać przy tworzeniu pracy magisterskiej jako nazwy własnej, opisującej pewne zjawisko?
  • organizer
    30.12.2012
    30.12.2012
    Drodzy Państwo!
    Zakupiłam podręcznik powtórkowy dla uczniów przygotowujących się do testów na koniec nauki w gimnazjum. Bardzo dobry skądinąd skrypt z języka polskiego, firmowany przez Wyd. Szkolne PWN, opatrzono tytułem Organizer gimnazjalny. Organizer wydaje mi się szczególnie rażący w kontekście podręcznika języka ojczystego. Co Państwo o tym sądzą? Proszę też o podpowiedź, jak „toto” wymawiać… Z angielska?! Fonetycznie?!
    Teresa Węgrzyn
  • podzasada?
    28.12.2012
    28.12.2012
    Moje pytanie jest związane z próbą przetłumaczenia na język polski słowa sub-principle. Czy istnieje w języku polskim wyraz sub-zasada bądź pod zasada (pod reguła). Które wyrażenie jest poprawne?
    Z góry dziękuję za pomoc!
  • Jak pisać wyrazy obce?
    16.12.2012
    16.12.2012
    Ogólnie, wyrazy obcego pochodzenia pisane są kursywą, ale co robić z nazwami gatunków literackich i filmowych, tj. horrorem, fantasy czy thrillerem, które spowszedniały?
  • allegro ma non troppo
    16.12.2012
    16.12.2012
    W najnowszym wydaniu WSO PWN termin muzyczny allegro ma non troppo został zapisany bez przecinka, mimo że we wcześniejszych wydaniach rzeczony przecinek występował (allegro, ma non troppo). Proszę o wyjaśnienie, z jakiego powodu został on usunięty.
    Dziękuję za odpowiedzi na wszystkie zadane przeze mnie pytania.
  • Cutter number
    4.12.2012
    4.12.2012
    Szanowni Państwo,
    chciałabym spolszczyć termin Cutter number, oznaczający część sygnatury książki w bibliotece (http://www.merriam-webster.com/dictionary/cutter%20number). W mowie potocznej katerujemy książki, nadajemy katery, robimy katery, wkrótce pewnie dojdzie do kateryzacji i skateryzowania. Wszyscy jednak jak ognia unikają napisania tych słów. Czy dopuszczalne jest wylansowanie terminu numer katerowski? Czy poprzestać jednak na numerze Cuttera?
    Z góry dziękuję
    msf
  • fan fiction
    19.11.2012
    19.11.2012
    Szanowna Redakcjo,
    moje pytanie dotyczy poprawnego zapisu terminu fanfiction. Na anglojęzycznych portalach pojawia się i ta forma, i pisana rozłącznie fan fiction. Czy powinniśmy zapisywać te dwa człony oddzielnie, analogicznie do science fiction? Czy skracając ten wyraz, powinniśmy zostać przy angielskim fanfic, wybrać bardziej polsko brzmiący fanfik, czy może zdecydować się na jeszcze inną wersję – fanfick? Z góry dziękuję za odpowiedź.
    Z poważaniem
    Felicyta
  • megalomania, ale megaloman
    14.11.2012
    14.11.2012
    Dlaczego mówimy megaloman, piroman, narkoman itp., skoro osoba dotknięta manią to maniak? Czy nie powinniśmy mówić raczej o megalomaniaku? Czy język polski zawsze był w tym miejscu niekonsekwentny?
  • staroszkolny?
    25.10.2012
    25.10.2012
    Szanowna Poradnio!
    Jestem bardzo ciekawa opinii Państwa na temat słowa staroszkolny, które wprawdzie w słowniku nie występuje, ale jest dość popularne w branży gier komputerowych czy nawet w mediach. Powstało niewątpliwie jako polski odpowiednik angielskiego oldschool, a oznacza grę/film w starym stylu. Czy – zważywszy na jego coraz częstsze używanie – można zaakceptować je w języku polskim? Zakładam, że pisownia powinna być łączna na wzór słów staromodny czy starozakonny.
    Anna
  • jeszcze o upgrade'ach
    18.10.2012
    18.10.2012
    Szanowny Panie Profesorze!
    Dziękuję za odpowiedź dotyczącą wyrazu upgrade [16.10.2012 – Red.]. Zmartwienia przysparza mi jednak nie używanie tego i podobnych terminów w terminologii komputerowej, lecz w mowie potocznej, np.: „Cóż, mój raj przedstawia się wspanialej niż moja bieżącość, jednak różnice są drugorzędne. […] Są to upgrade’y istotne i smakowite, ale tylko upgrade’y, niezmieniające istoty rzeczy […]” (Ignacy Karpowicz, [w:] Bluszcz nr 4 (43) / kwiecień 2012).
    Z poważaniem
    Felicyta
  • anglicyzmy w terminologii komputerowej
    16.10.2012
    16.10.2012
    Szanowni Państwo!
    Od jakiegoś czasu spotykam się w polszczyźnie z terminem upgrade i tworzoną od niego spolszczoną wersją czasownika. Bardzo mnie to (coraz częstsze i trwalsze) przenikanie do naszego języka terminów anglojęzycznych w ich niezmienionej w dodatku formie razi; tym bardziej że wspomniany wyraz spotykam w języku potocznym, nie zaś w żargonie komputerowym. Czy można to zjawisko wytłumaczyć? Czy coś poza lenistwem takie działanie usprawiedliwia?
    Z góry dziękuję za odpowiedź
    Felicyta
  • cross-dressing
    8.10.2012
    8.10.2012
    Jak Państwa zdaniem jest najlepiej zapisywać w polskich tekstach słowa cross(-)dressing i cross(-)dressingowy: łącznie, z dywizem czy rozdzielnie? Czy w przypadku derywatu, kiedy temat jest obcy, a formant rodzimy, można zastosować wyróżnienie kursywą?
  • sylabus i syllabus
    7.10.2012
    7.10.2012
    Niektórzy odradzają pisownię allo- i skłaniają się ku uproszczonej postaci (alofon, alopatia). Także WSO daje przewagę wyrazom na alo-. Czy kierując się wspomnianą tendencją, można uznać formę sylabus za lepszą od tej z podwojonym l?
  • premiera nowego premiera
    4.10.2012
    4.10.2012
    Dziś wszystko ma premierę, nawet to, co gdy trafia na rynek, już tam zostaje: auta, buty, artykuły… A można tak:
    Dziś oficjalnie udostępniono…, Dziś na rynek (półki sklepowe itp.) trafił…, Od dziś są dostępne…, Odkąd się pojawił…, Dziś BMW wprowadza…, Nowe BMW już za… (jeszcze w…, o miesiąc później, zapowiedziane na…), Dziś pierwszy pokaz…, X9 po raz pierwszy pokazano na…, X9 – nowość opóźniona.

    Czy Państwa zdaniem [premiera] to tylko zubożenie języka, czy także błąd?
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego