Jeśli nie wiesz, z jakiego języka pochodzi dane słowo, jakie było jego pierwotne znaczenie, czy lub jak zmieniło się jego znaczenie w naszym języku, dlaczego ma taką postać - tu dowiesz się wszystkiego o słowach, które pochodzą z innych języków, a zadomowiły się w polszczyźnie.
etymologia
-
Opatrzny i opaczny29.02.2016Szanowni Państwo,
jestem ciekaw etymologii słów opatrzność, opatrzny, opatrywać (chodzi o 'patrzenie na coś ze szczególną troską'?) i opak (z wyrażenia na opak), wspak (skąd cząstka -pak, znacząca jakby 'coś odwrotnego, niż należy'?).
Z wyrazami szacunku
Czytelnik
-
Sprawiedliwość a prawo28.02.2016Szanowni Państwo,
bardzo interesuje mnie pochodzenie słowa sprawiedliwość, jego historyczny rozwój oraz powiązanie znaczeniowe ze słowem prawo.
Będę ogromnie wdzięczna, jeśli zechcą podzielić się Państwo wiedzą na ten temat.
Pozdrawiam
-
Włókno się wlecze10.02.2016Interesuje mnie nie znaczenie, ale pochodzenie słowa włókno – skąd się ono „wywlokło”.
Jak opisać źródłosłów włókno i włóczyć się (‘snuć’) – które z tych słów było pierwsze?
Dziękuje za możliwie jak najszerszą odpowiedź.
Pozdrawiam
Maria Kondrad
-
Popyt, podaż 2.02.2016Zastanawia mnie pochodzenie dwóch słów: popyt oraz podaż. Szykuję pewien projekt zaliczeniowy i niezwykle istotne dla mnie jest, aby dowiedzieć się, skąd pochodzą te dziwnie (przynajmniej dla mnie) brzmiące słowa.
Z góry dziękuję i pozdrawiam.
-
Ladacznica a ladaco 24.01.2016Dzień dobry Państwu!
Pytanie o treści nieszczególnie wyszukanej, jednak spowodowało konflikt między mną a moim rozmówcą. Czy słowo ladacznica ma coś wspólnego ze słowem ladaco? Moim zdaniem tak – kobiety określanej takim mianem raczej nie darzy się estymą, a ladaco oznaczało ‘byle jaki, marny’ lub, o osobie właśnie, ‘człowiek lichy, bezwartościowy’. Czy słusznie doszukuję się pokrewieństwa tych dwu słów?
Łączę wyrazy szacunku, przepraszając za banalność swojego pytania.
AK
-
Ekipa, lider, problem23.01.2016Chciałabym się dowiedzieć, jaka jest etymologia słów: ekipa, lider oraz problem.
-
Rzyć, żyć 29.12.2015Proszę o informację o etymologii słowa rzyć. Czy ma ono coś wspólnego z czasownikiem żyć albo z rzeczownikiem życie?
-
nefryt, jadeit 23.12.2015Dlaczego nazwa ważnego w chińskiej mitologii kamienia 玉 w innych językach tłumaczona jest jako jadeit, a w polskim jako nefryt (por. Nefrytowy Cesarz)? To dwa różne minerały. Czy mając na uwadze polską tradycję nazewniczą można tłumaczyć angielski tytuł gry Jade Empire (inspirowanej chińskimi legendami) jako Nefrytowe Cesarstwo czy też musi być ono jadeitowe? Czy drugi człon można zapisać wielką literą, skoro chodzi o nazwę krainy (jak np. Państwo Środka)?
Pozdrawiam
Dariusz
-
Laska, las, laser 19.12.2015Czy wyrazy laska, laser należą do rodziny wyrazu las?
-
Wespół z darmozjadem 17.12.2015Mam pytanie odnośnie słowa chyba że WESPÓŁ z przesłanką. Znalazłam tak napisane słowo w zdaniu. Dlaczego WESPÓŁ??? Zaciekawiło mnie również słowo DARMOZJAD. Skąd wzięło się takie słowo????
-
gołoledź6.12.2015Szanowni Państwo,
zastanawiała mnie ostatnio etymologia słowa gołoledź. Niestety nie mam dostępu do odpowiedniego słownika. Zaciekawiło mnie ono o tyle, że sprawia wrażenie dość starego i „polskiego” (nie widać w nim obcych naleciałości), a przy tym niełatwo na pierwszy rzut oka ustalić, w jaki sposób powstało. Wygląda na złożenie, ale może to mylne wrażenie?
Z wyrazami szacunku
Czytelnik -
Szop pracz 18.11.2015Skąd wzięła się polska nazwa zwierzęcia znanego jako szop (np. szop pracz)? Z tego, co udało mi się wyszperać w Internecie, jedyne języki europejskie poza naszym, w których to stworzenie jest nazywane podobnie, to dolnołużycki i górnołużycki (šup). Poza tym w indiańskim języku czoktaw (będącym lingua franca na pocz. XIX w. w pdn.-wsch. części USA) jest nazywane shaui. Czyżby badacz, który wprowadził polską nazwę szopa, mógł sugerować się jego nazwą w tym lub pokrewnym mu języku indiańskim?
-
rżnąć a dorznąć10.11.2015W poradni pojawiło się już pytanie: Dlaczego rżnąć (np. drewno) ale podrzynać (gałąź, na której się siedzi)?, na którą odpowiedź dr Długosz-Kurczabowej brzmiała: „Do dawnych form rznąć, dorznąć, zarznąć, wyrznąć… utworzono wtórne odpowiedniki częstotliwe rzynać, dorzynać, zarzynać, wyrzynać… (analogicznie do umotywowanych par typu zacząć – zaczynać)”.
W związku z tym zastanowiło mnie jednak, jak brzmiała wymowa. Wynika to z tego, że czytając podrzynać jako [pod-żynać], mielibyśmy oboczność ż-rz, biorąc pod uwagę rżnąć. Wydaje mi się zatem, że pierwotne odczytanie podrzynać brzmiałoby [podr-zynać], i rznąc [r-znąć], tak jak marznąć.
W czasach szkolnych miałem podobny problem, gdy czytaliśmy Reja, gdzie znajdujemy słowo barzo, które w oczywisty sposób jest naszym współczesnym bardzo, a więc odczytanie powinno brzmieć raczej [bar-zo] niż [bażo], które to strasznie mnie wówczas raziło.
Czy takie rozumowanie jest prawidłowe? Czy jest to powiązane z czeskim ř, które ponoć wymawia się podobnie? Odchodząc trochę od powyższego – czy czasowniki rżnąć i żąć są pokrewne, czy to przypadkowa zbieżność?
Z poważaniem
Marek Kielar -
Omrzel6.11.2015Jaka jest etymologia rzeczownika omrzel? Mam tu na myśli nazwę pewnego chrząszcza, omrzela piaskowego. Niestety żaden z dostępnych mi słowników etymologicznych nie odnotował takiego hasła.
-
wrzeć i przywrzeć20.10.2015Szanowni Państwo,
czy czasowniki wrzeć z jednej strony oraz przywrzeć są etymologicznie spokrewnione?
Dziękuję za pomoc
Łukasz -
kuku na muniu9.06.2015Szanowni Państwo,
chciałbym prosić o wyjaśnienie pisowni wyrażenia kuku na muniu. Niedawno spotkałem się z etymologicznymi rozważaniami, według których zastosowane kuku pełni funkcję neologizmu dziecięcego, utworzonego od staropolskiego kukać, natomiast muniu znaczy 'mózg'. Konstrukcja oznaczałaby 'skaleczenie na mózgu'.
Czy dawniej zapisywano mózg przez u, czy muniu powstało przez uznanie charakterystycznej dla zdrobnień końcówki -uniu?
Z poważaniem
Czytelnik -
Pimpek i Pimpuś30.05.2015Dzień dobry.
Od jakiegoś czasu męczy mnie pewna zagwozdka. Otóż, według myśli analogicznej, jeżeli skrótem od imienia Kajetan jest Kajtek, a od wyrazu browar – browarek, to od czego skrótem jest imię/wyraz pimpek?
Z poważaniem
Natalia -
Civitas Schinesghe29.05.2015Szanowni Państwo,
Civitas Schinesghe to nazwa zawarta w dokumencie Dagome iudex, określająca zasięg granic państwa Mieszka I, a zatem odnosząca się do Państwa Gnieźnieńskiego. Jaka jest etymologia wyrazu Schinesghe? Jak należy go wymawiać i jak go przetranskrybować, używając wyłącznie polskich znaków? [Szinesge], [Szinezge], a może [Szineske]?
Wreszcie – jak słowo to ma się do łacińskiego wyrazu Gnesna? Dlaczego w tekście pisanym łaciną ( w Dagome iudex) nie użyto własnie określenia łac.? -
można było, można będzie – można jest?21.05.2015Szanowni Państwo,
pewien problem nie daje mi spokoju. Dlaczego w języku polskim, używając w czasie teraźniejszym predykatywów typu: trzeba, można, wolno, pomijamy czasownik jest, podczas gdy w czasach przeszłym i przyszłym czasownik w formie osobowej jest obligatoryjny, np. można było, trzeba będzie itd. Czy ma to swoje uzasadnienie? Czy forma złożona w czasie teraźniejszym istniała dawniej? Jeśli tak, dlaczego zanikła? Z tego, co wiem, np. w języku czeskim występuje do dziś.
Z pozdrowieniami
KG -
ortografia a historia języka13.05.2015Dzień dobry,
dlaczego w językach słowiańskich podobne słowa mają różną ortografię? Np. skoro po rosyjsku pułkownik to połkownik, to dlaczego w tym słowie piszemy u zwykłe? Dlaczego mamy puchar przez u zwykłe i ch, a Czesi maja pohár przez samo h? Albo dlaczego polski chuligan jest przez ch, a inni huligani są przez samo h?
Pozdrawiam
Zdzisław K.