pragmatyka

To skarbnica informacji o tym, których wyrazów i wyrażeń używać w określonych sytuacjach, jaki wpływ na znaczenie lub rozumienie tekstu ma sytuacja, kontekst, nadawca lub odbiorca. Dowiesz się tu: jak zwracać się do określonej osoby; kiedy stosować wielką literę w zwrotach grzecznościowych; jak pisać tytuły naukowe lub stanowiska w formach adresatywnych; czy można napisać „Witam” w e-mailu; kiedy zrozumiały jest zwrot „Jestem samochodem”.

  • Byłem wczoraj u Pana, ale go nie było
    6.10.2011
    6.10.2011
    Witam,
    jestem właśnie na etapie przypominania sobie opowiadań o Sherlocku Holmesie i spotykam się tam często ze zdaniami w stylu: „Byłem wczoraj u Pana, ale go nie było” albo „Wychodząc od Pana, widziałem jego córkę”. Czy takie zdania są poprawne? Czy może po prostu kiedyś się tak mówiło, a z czasem to ewoluowało? Dzisiaj powiedzielibyśmy pewnie: „Byłem wczoraj u Pana, ale Pana nie było” i „Wychodząc od Pana, widziałem Pana córkę”.
    Pozdrawiam,
    Bartosz Piec
  • Kiedy Pan, kiedy pan?
    2.10.2011
    2.10.2011
    Moje pytanie dotyczy stosowania form grzecznościowych w piśmie urzędowym. W pierwszym fragmancie zwracamy się do konkretnej osoby: „Odpowiadając na Pana pismo z dnia..”, w drugim przykładzie piszemy o konkretnej osobie, ale pismo skierowane jest do innego adresata: „Zwrócił się z prośbą o wyłożenie projektu do publicznego wglądu na okres 60 dni w siedzibie Urzędu Gminy oraz o pisemne poinformowanie wł. lasu Pana Jana Nowaka o wyłożeniu tego projektu”. Czy w obu przypadkach zwrot Pan powinien być pisany wielką literą?
  • wpół do dwudziestej?
    20.09.2011
    20.09.2011
    Niedawno mimochodem na pytanie „Która jest godzina?” odpowiedziałem: „Jest wpół do dwudziestej”. Moje pytanie brzmi tak: czy popełniłem błąd językowy w mojej odpowiedzi?
    Zazwyczaj wyrażenie wpół do występuje w połączeniu z tym potocznym sposobem podawania czasu, zawężonym do dwunastu liczebników odpowiadających godzinom. Czy użycie go z formalną normą podawania godzin jest błędem?
  • oficjalna dewulgaryzacja?
    17.09.2011
    17.09.2011
    Czy słowo zajebiście jest wulgaryzmem? Czytałam już odpowiedzi na to pytanie, ale coraz częściej słyszę, że doszło do oficjalnej dewulgaryzacji tego słowa.
  • Szanowny Panie Kowalski!
    17.09.2011
    17.09.2011
    Dzień dobry.
    Mam pytanie z zakresu grzeczności językowej. Powszechnie wiadomo, że zwracanie się po nazwisku nie jest eleganckie, np. Panie Kowalski. Sugeruje się raczej zwracanie poprzez Szanowny Panie. A co w razie połączenia obu tych konstrukcji, tzn. Szanowny Panie Kowalski? W ten sposób zwrócono się do mnie w korespondencji mailowej, ale forma ta nie wydała mi się ani grzeczna, ani zbytnio udana. Czy mają Państwo podobne odczucia?
  • zaimki w zwrotach do czytelnika
    13.09.2011
    13.09.2011
    Szanowni Państwo!
    Zaimki Twój, Ci, Ciebie w listach czy pamiętnikach piszemy dużą literą. Jeśli natomiast za pomocą tych zaimków zwracać się będzie autor książki-narrator do czytelnika, to również zapisujemy je wielką literą? Nagromadzenie tych zaimków we wspomnianej książce ma być dość duże.
    Pozdrawiam
    Agnieszka Adamska
  • dorodna kobieta
    30.06.2011
    30.06.2011
    Dzień dobry.
    Czy można uznać, że określenie dorodna kobieta ma negatywny wydźwięk?
  • Jak się zwracać do doktora habilitowanego?
    22.06.2011
    22.06.2011
    Czy do osoby posiadającej stopień doktora habilitowanego, która nie jest zatrudniona na stanowisku profesora (nie ma też tytułu naukowego profesora), można się zwracać: panie profesorze, czy też odpowiednią formą będzie wyłącznie panie doktorze?
  • nasz i Wasz
    17.06.2011
    17.06.2011
    Witam,
    bardzo proszę o pomoc. Nurtuje mnie niewiedza o poprawności bądź niepoprawności pewnych dwóch zdań, mianowicie” „Dlaczego warto szkolić się w Naszym Ośrodku(…)” oraz „U Nas zajęcia teoretyczne prowadzone są 3 razy w tygodniu (…)”. Czy zaimek przymiotny nasz piszemy z dużej litery, tak jak w wyżej cytowanym zdaniu?
  • najpierw kobieta czy znajomy?
    15.06.2011
    15.06.2011
    Szanowni eksperci,
    proszę o pomoc w odmianie nazwisk w bierniku l. mnogiej: Jemioło, Tabin, Olbert, Rozmus, Żero, Kiełbasa, Gurgul. Jaką należy przyjąć kolejność płci na zaproszeniach, jeśli na jednym zaproszeniu zapraszam dwie niespowinowacone ze sobą osoby odmiennej płci i bliżej znam mężczyznę niż kobietę? Czy decydującym kryterium jest zawsze kryterium grzecznościowe (wtedy kobieta), czy też mogę albo wręcz powinienem wpisać najpierw mężczyznę, gdyż jego znam bliżej?
    Pozdrawiam
    Kamil
  • ona, czyli pani Kowalska
    14.06.2011
    14.06.2011
    Rozmowa asolwenta z sekretarką szkoły. Czy można w takich sytuacjach mówić: „W jakich godzinach pani Kowalska jest w szkole, bo to właśnie ona była moją wychowawczynią”, czy może lepsze jest: „W jakich godzinach pani Kowalska jest w szkole, bo to właśnie pani Kowalska była moją wychowawczynią”? Czy pomimo odpowiednich zwrotów ten zaimek ona burzy ton pełen poszanowania, acz naturalny? Proszę o odpowiedź:)
  • problem a adresem
    31.05.2011
    31.05.2011
    Witam,
    czy adresując pismo do osoby zajmującej w danej instytucji konkretne stanowisko, należy nazwę tej instytucji odmienić? Przykładowo:
    Szanowny Pan
    Jan Kowalski
    Dyrektor
    Przedsiębiortwa Handlowo-Usługowego

    czy
    Szanowny Pan
    Jan Kowalski
    Dyrektor
    Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe?

    Pozdrawiam
    IK
  • Rosjanie, Sowieci czy „ludzie radzieccy”?
    13.05.2011
    13.05.2011
    Moje uszanowanie! Czy po polsku można nazwać jednym wyrazem obywateli byłego ZSRR? Rosjanie to nie zawsze prawda, bo może chodzić o przedstawicieli innej narodowości. Sowieci to w zasadzie deklaracja polityczna mówiącego. Czy jest jakieś trzecie wyjście?
    Pozdrawiam serdecznie
  • tu pisze, że…
    10.05.2011
    10.05.2011
    Czy jest jakakolwiek konstrukcja zdania lub kontekst wypowiedzi, w której dozwolone byłoby użycie zwrotu tu pisze (dozwolone = uzasadnione)? Na przykład dwie osoby szukają pomocy na forum (rozmawiają i są obok siebie):
    A: Forumowicz X tutaj napisał, że ten błąd można naprawić takim i takim sposobem.
    B: No dobrze, ale tu pisze także, że są inne sposoby.
    B miał na myśli tego samego forumowicza i wskazywał na teks który tamten forumowicz napisał.
  • czas zaprzeszły
    24.04.2011
    24.04.2011
    Czy jeżeli w obrębie jednego tekstu użyje się czasu zaprzeszłego, należy go konsekwentnie stosować w całym tekście wszędzie tam, gdzie występuje uprzedniość względem jakiejś czynności przeszłej?
  • zaś i bowiem
    20.04.2011
    20.04.2011
    Czy zasada dotycząca niestawiania zaś na pierwszym miejscu w zdaniu lub po przecinku nadal obowiązuje?
  • słuchacz i słuchaczka
    16.04.2011
    16.04.2011
    Czy można o kobiecie powiedzieć, że była słuchaczem, czy powinno się użyć określenia była słuchaczką? Chodzi o użycie prawidłowej formy w zdaniu np.: „Pani Anna Kowalska, urodzona dnia 22 czerwca 1990 roku w Gdańsku, była słuchaczem…”.
  • jakkolwiek, naraz i niezadługo
    26.03.2011
    26.03.2011
    Szanowni Państwo,
    czy użycie wyrazów: jakkolwiek (w znaczeniu 'chociaż'), naraz (jako 'nagle') oraz niezadługo (jako 'wkrótce') to archaizm?
  • zaimki w tekstach religijnych
    13.03.2011
    13.03.2011
    Dzień dobry,
    według zasad opublikowanych przez Radę Języka Polskiego zaimki odnoszące się do Boga można pisać małą lub wielką literą. Chciałabym się upewnić, że dotyczy to również zaimków swój, swoja, swoje.
    Z góry dziękuję za odpowiedź i pozdrawiam serdecznie!
  • tylko po nazwisku?
    1.03.2011
    1.03.2011
    Czy nie jest nietaktem i brakiem językowej grzeczności mówienie o kimś tylko po nazwisku, nawet jeśli byłyby to bardzo znane osoby? Niedawno Wiadomości zaczęły się tak: „Dochodzi do siebie, rusza ręką i robi plany na przyszłość – Kubica ma się lepiej. Samobójstwo czy morderstwo – tajemnica smierci jednego z zabójców Olewnika. Pokażemy też najnowsze zdjęcia z wypadku Kubicy”. Wydaje mi się, że przynajmniej we wstępie powinno się użyć pełnych imion i nazwisk.
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego