pragmatyka

To skarbnica informacji o tym, których wyrazów i wyrażeń używać w określonych sytuacjach, jaki wpływ na znaczenie lub rozumienie tekstu ma sytuacja, kontekst, nadawca lub odbiorca. Dowiesz się tu: jak zwracać się do określonej osoby; kiedy stosować wielką literę w zwrotach grzecznościowych; jak pisać tytuły naukowe lub stanowiska w formach adresatywnych; czy można napisać „Witam” w e-mailu; kiedy zrozumiały jest zwrot „Jestem samochodem”.

  • profesor doktor habilitowana
    28.04.2009
    28.04.2009
    Dzień dobry!
    Czy w odniesieniu do promotora kobiety właściwa będzie forma: Praca napisana pod kierunkiem profesor doktor habilitowanej XY, czy Praca napisana pod kierunkiem profesora doktora habilitowanego XY? Uważałem za właściwą tę pierwszą postać, dlatego z zaskoczeniem przeczytałem w poradni pod hasłem biegła rewident i redaktor naczelna o wariantywności takich form (ze wskazaniem jednakże na rodzaj męski).
    Dziękuję za odpowiedź.
    Aleksander Durkiewicz, student piszący pracę.
  • Maria i Jan Kowalscy
    27.04.2009
    27.04.2009
    Witam
    Chciałam spytać, która z pisowni będzie poprawna: Maria i Jan Kowalscy czy Maria i Jan Kowalski? Zakładając, że pani Maria również nosi nazwisko Kowalska.
    Dziękuję za odpowiedź.
  • Panie władzo!
    21.04.2009
    21.04.2009
    Szanowni Państwo,
    czasami, mówiąc do policjanta, używamy żartobliwego zwrotu panie władzo. Jak należy się zwracać go grupy policjantów? Panowie władza?
  • burmistrz, ale czego?
    20.04.2009
    20.04.2009
    Witam,
    która forma będzie prawidłowa: Burmistrz Miasta Halinów czy Burmistrz Halinowa?
  • pani motorniczy
    3.04.2009
    3.04.2009
    Szanowni Państwo,
    ostatnio spotkałem się z określeniem pani motorniczy. Czy jest ono uznawane za dopuszczalne, czy jest niepolecane? Razi mnie jego użycie, naturalniejsze wydaje mi użycie formy pani motornicza. Gdy się używa pierwszej, wymienionej przeze mnie formy, niemożliwe jest odmienienie jej inaczej niż z żeńskim przymiotnikiem („Spotkałem panią motorniczy” brzmi sztucznie). Trudno mi znaleźć inne przykłady, oprócz stajenny. Co o tym myśleć?
    Łączę wyrazy szacunku,
    Piotr Kowalski
  • reklamowe „ty”
    1.04.2009
    1.04.2009
    Szanowni Państwo,
    zauważyłam, że w teksach reklamowych i na stronach internetowych używanie formy grzecznościowej Państwo należy do rzadkości. Autorzy tekstów częściej używają formy ty, np.: „Nie wiesz, komu przekazać jeden procent podatku? Wejdź na stronę…”. Czy forma Państwo stała się w tego typu tekstach formą przestarzałą?
    Z poważaniem
    Magdalena Kuckertz
  • dziewczyny i dziewczęta
    13.03.2009
    13.03.2009
    Chciałabym zapytać, czy może być równoważnik zdania ofiara grupy dziewczyn lub dziewcząt, a do tego jest zdanie: „Lena musiała przekonać się o tym na własnej skórze, ponieważ była ofiarą bandy dziewczyn z klasy 4a, i to już od kilku tygodni”.
    Aleksandra H.
  • ja i Ty
    6.03.2009
    6.03.2009
    Dzień dobry!
    Szanowni Państwo, czy grzeczność językowa polega na tym, żeby do drugiej osoby zwracać się np. Ty, Tobie, przy jednoczesnym skromnym pisaniu o sobie np. ja, mój (chodzi mi o pisownię wielką bądź małą literą)? I czy np. takie zdanie jest dopuszczalne: „Cześć, czemu Cię wczoraj nie było, a Ja czekałem pod blokiem na Ciebie?”?
    Z góry dziękuję za odpowiedź i pozdrawiam.
  • Przedstawiamy się
    5.03.2009
    5.03.2009
    Szanowni Państwo,
    uczono mnie, że przedstawienie się oznacza podanie nazwiska (w przypadku osoby dorosłej) lub imienia (gdy dziecko przedstawia się dziecku). „Witold Ogryzek” to nie przedstawienie się, ale podanie personaliów. Przyznam, że bardzo mi się nie podoba, gdy ludzie zamiast się przedstawić i w chwilach, gdy sytuacja tego wymaga, podają personalia, jak chłopi w gminie indagowani przez pana urzędnika. Jaka jest Państwa opinia na ten temat?
    Z poważaniem – Ogryzek
  • pytaniem na pytanie
    3.03.2009
    3.03.2009
    Poproszę o wyjaśnienie, czy rzeczywiście nie należy, jak głosi obiegowa opinia, odpowiadać pytaniem na pytanie. Jeśli to prawda, to jakie są przeciwskazania dla takiej formy wypowiedzi, a kiedy można sobie na to pozwolić? Wydaje mi się, że nie jest rażącym uchybieniem językowym taki na przykład prosty dialog:
    – I co sądzisz o mojej propozycji?
    – Jakiej propozycji?

    Co zatem o odpowiadaniu pytaniem na pytanie sądzą językoznawcy?
    Pozdrawiam,
    Maciej Szymański
  • imiona zdrobniałe w sytuacjach oficjalnych
    3.03.2009
    3.03.2009
    W jakich sytuacjach dopuszczalne jest przedstawianie się bądź podpisywanie skróconą wersją imienia? Typowym przykładem jest casus Kuby Wojewódzkiego, ale domyślam się, że wśród artystów taki zwyczaj jest akceptowalny i nie jest niczym niezwykłym ani rażącym. Niekiedy jednak widzę w telewizji młodego człowieka w garniturze, rzecznika czy przedstawiciela poważnej firmy, a podpis informuje, że oto wypowiada się Darek Kowalski albo Przemek Nowak. Prawdę mówiąc, nieco mnie to śmieszy…
  • kolejność tytułów
    3.03.2009
    3.03.2009
    Szanowni Państwo,
    Nasza instytucja rozpoczyna starania o nadanie imienia niedawno zmarłej prof. Elżbiety Zawackiej. Pani profesor była jednocześnie generałem brygady i z tej działalności jest powszechnie znana. My natomiast jako Biblioteka Pedagogiczna chcielibyśmy podkreślić jej działalność dydaktyczną – posiadała również tytuł profesora. Jak będzie poprawnie?
    – gen. bryg. prof. Elżbieta Zawacka
    – prof. gen. bryg. Elżbieta Zawacka
    Z poważaniem
    I. Milewska
  • kultowy bestseller
    25.02.2009
    25.02.2009
    Szanowni Państwo!
    Słyszę (i czytam) o kultowych spodniach, kultowych butach, kultowych szczoteczkach do zębów… Czy faktycznie w Polsce zanotowano sekty, dla których obiektem kultu były, lub są, tego typu przedmioty codziennego użytku?
    Jakim cudem książka polskiego autora, której pierwsze wydanie ma się dopiero w Polsce ukazać, może być nazywana bestsellerem?
  • klasyfikacja pana Tokarskiego
    29.01.2009
    29.01.2009
    Mam pytanie dotyczące klasyfikacji czasowników pana Tokarskiego – do której grupy i dlaczego należałoby przydzielić czasownik używać.
  • Nie za uprzejmie
    25.01.2009
    25.01.2009
    Witam serdecznie,
    zwrócono mi uwagę, że napisane przeze mnie zdanie: „Chylę czoła w wyrazie uznania dla pańskiej logiki” jest niepoprawne. Byłbym wdzięczny za poprawienie zasugerowanego błędu.
    Pozdrawiam,
    Kuba Łagoda

  • pani dyrektor, ale pani księgowa

    21.01.2009
    21.01.2009

    Proszę o skorygowanie form:

    • pan dyrektor finansowy, pani dyrektor finansowy
    • pan kontroler finansowy, pani kontroler finansowy
    • pan księgowy, ale pani księgowa
    • pan asystent i pani asystentka (???)

    Czy jest jakaś prawidłowość?

    M. Lemańska

  • pięćset listów
    18.01.2009
    18.01.2009
    Oczywiście PWN to nie poradnia savoir-vivre'u, ale… Kilka razy w Waszych poradach czytałem, że Witam jako początek listu (w tym elektronicznego) to nie jest dobry pomysł, bo słowa tego winien używać gospodarz itd. Co w takim razie proponujecie w zamian, w sytuacji, gdy trzeba wysłać pięćset listów do adresatów znanych (jesteśmy na ty) i nieznanych, kobiet i mężczyzn, pojedynczych osób i firm?
  • Rev. Dom.
    14.01.2009
    14.01.2009
    Co znaczy Rev. Dom., od czego to jest skrót? Spotkałem ten zapis na kopercie, w miejscu tradycyjnego Sz. Pan. Gdzie jeszcze może być umieszczony?
    Pozdrawiam
    Grzesiek Korusiewicz
  • Jak odpowiedzieć na niegrzeczny mail?
    14.01.2009
    14.01.2009
    Szanowna Redakcjo!
    Otrzymuję często elektroniczną pocztę handlową mniej więcej takiej treści: „Czy jest…?” i tu pada nazwa towaru i, ewentualnie, prośba o inne informacje. Ani miasta, ani daty, tytułu, imienia, nazwiska, firmy, po prostu nic poza zwykle niestosownym Witam! i zdawkowym Pozdrawiam (też bez inicjałów). Nie wiem z kim mam do czynienia!
    Odpowiadając na taki imejl, jak go rozpocząć, a jak zakończyć, skoro zależy mi na wizerunku także w dziedzinie korespondencji?
    Piotr, Gliwice
  • Jak zacząć e-mail?
    5.01.2009
    5.01.2009
    Szanowna Redakcjo,
    chciałem zapytać, jakim zwrotem najlepiej rozpoczynać korespondencję elektroniczną? Powszechnie stosowany zwrot Witam przyprawia mnie (i chyba nie tylko mnie) o ciarki, a nie potrafię znaleźć odpowiedniego jego substytutu. Z oficjalnymi korespondencjami nie mam takiego problemu, ponieważ mamy zwroty Szanowna/y Pani/e. Co jednak z bardziej luźnymi korespondencjami?
    Pozdrawiam serdecznie
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego