słownictwo

  • Pecekówka

    30.05.2022
    30.05.2022

    Moja babcia używała określenia pecekówka na panią z PCK, która przychodziła pomagać starszym. Czy można tak napisać w tekście powieści? A jeśli tak, to z cudzysłowem czy bez?

  • Położna i pielęgniarka jako mężczyźni

    28.05.2022
    28.05.2022

    Dzień dobry,

    mam pytanie dotyczące nazw zawodów „położna” i „pielęgniarka” w męskim wydaniu. Czy mężczyzn wykonujących te prace można nazwać „pielęgniarzem” i „położnikiem” ('położnik' - to raczej o lekarzach...).

    Dziękuję za rozwianie moich wątpliwości!

    Z pozdrowieniami,

    Czytelniczka

  • Odpady problematyczne czy kłopotliwe?

    28.05.2022
    28.05.2022

    Szanowni Państwo,

    chciałabym poprosić o opinię dotyczącą stosowania nazwy „odpady problematyczne” oraz „odpady kłopotliwe” (odpady oddawane do PSZOK-ów). Która jest odpowiedniejsza? Czy można ich używać zamiennie?

    Z poważaniem

    Aneta Kobus

  • Wychodzić naprzeciw problemom

    27.05.2022
    27.05.2022

    Szanowni Państwo,

    dwukrotnie spotkałem się ostatnio z użyciem zwrotu „wychodząc naprzeciw problemom (...)”. Sformułowanie „wychodzić naprzeciw” kojarzyłem raczej z dawnym zwyczajem witania gości w pół drogi i zastosowaniem w przenośnym znaczeniu 'spełniać czyjeś oczekiwania'. Czy jednak choć w części nie pokrywa się ono zakresem z innym stałym związkiem frazeologicznym "stawiać czoła"?

    Z wyrazami szacunku,

    Jacek Wojaczyński, Wrocław

  • Debata

    27.05.2022
    27.05.2022

    czy mozna debatowac z samym soba, w pojedynke ? czy do debaty konieczni sa przynajmniej dwaj rozmowcy ???

  • Kobieta ksiądz

    26.05.2022
    24.05.2022

    Dzień dobry!

    Niedawno po raz pierwszy w polskim kościele luterańskim kilka kobiet zostało księżmi. W jaki sposób o nich mówić i jak się do nich zwracać (tzn. jaka jest forma żeńska od rzeczownika "ksiądz")? Czy może mówić "pastorka" - od słowa "pastor" (jak zazwyczaj mówi się o kapłanach protestanckich)? A może po prostu "kapłanka"?

  • Factcheckingowy

    25.05.2022
    25.05.2022

    Dzień dobry, która z form jest poprawna: portal fact checkingowy czy pisane łącznie factcheckingowy? A może z myślnikiem? A jaka jest prawidłowa forma słowa fact checking? Uprzejmie proszę o odpowiedz.

  • W zasadzie

    25.05.2022
    25.05.2022

    W planie zagospodarowania przestrzennego zapisano, że budynki mają być „w zasadzie parterowe”. Urzędnik powołując się na słownik języka polskiego odczytuje to jako: właściwie, zasadniczo, w gruncie rzeczy i jego zdaniem nie pozwala to na dowolną interpretację ilości kondygnacji. W moim rozumieniu wymóg wskazujący, że budynek ma być „w zasadzie parterowy” dopuszcza jednak jakieś odstępstwo, na przykład, jak w moim przypadku, umieszczenie poddasza użytkowego nad 1/3 powierzchni parteru.

  • Ekskluzywność

    25.05.2022
    25.05.2022

    Czy ekskluzywność może znaczyć wyłączność? Czy, używając słowa w takim znaczeniu, kalkujemy angielskie exclusivity?

    Dziękuję

    D.

  • Kretes towarzyszący porażkom

    23.05.2022
    23.05.2022

    Wielu moim porażkom towarzyszy kretes. Co oznacza to słowo?

  • Odsłowniki

    19.05.2022
    19.05.2022

    Szanowni Państwo,


    mam pytanie dotyczące odsłowników.

    Do tej pory zawsze klasyfikowałam je jako rzeczowniki odczasownikowe.

    Zauważyłam jednak, że niektóre z nich występują jako niezależne formy słownikowe (np. "mieszkanie", "jedzenie" itp.).


    Czy normy dotyczące takiego przechodzenia od odsłowników do niezależnych rzeczowników są gdzieś określone, czy też jest to proces ciągły, a kwestia klasyfikacji tych form - niejednoznaczna?

    Czy znajdę gdzieś listę takich zleksykalizowanych odsłowników?

  • Muzyczka

    17.05.2022
    17.05.2022

    Czy kobieta muzyk to muzyczka? Słowo zawsze kojarzy mi się w pierwszej kolejności z niepoważnym utworem (muzyczka w telefonie), ale nie wiem, jak napisać: Anna była....

    Będę wdzięczna za wskazówki

    Dorota

  • Filmoteka

    15.05.2022
    15.05.2022

    Jak po polsku nazywa się instytucja, która przechowuje i pokazuje stare filmy (fr. cinémathèque). Kinoteka? Kinomateka?

    Dziękuję!

    D.

  • Nawiedzać

    14.05.2022
    14.05.2022

    Czy nawiedzać chorych i odwiedzać chorych znaczy to samo, czy nie?

  • Listowy a listowny

    13.05.2022
    13.05.2022

    Jaka jest różnica między przymiotnikami listowy i listowny?

    Dziękuję

    D.

  • Zdewastowany

    12.05.2022
    12.05.2022

    Czy przymiotnik zdewastowany może znaczyć 'skrajnie smutny, pogrążony w żałobie'? W słowniku nie znajduję takiego znaczenia, ale filozof, który zawsze wyraża się bardzo starannie, tak go użył. Nie wiem, czy to dopuszczalna metafora, czy kalka z angielskiego/francuskiego devastated/ devasté.

    Pozdrawiam serdecznie

    D.

  • Wdowa

    9.05.2022
    9.05.2022

    Zapytanie o poprawne użycie określenia wdowa. Czy po śmierci byłego męża, jego była żona (nadal rozwódka) może używać określenia swojego stanu cywilnego jako "wdowa"?

  • w tę i we w tę

    7.05.2022
    7.05.2022

    Szanowni Państwo,

    interesuje mnie zbitka leksemów "we w" w wyrażeniu "w tę i we w tę". Czy znane są inne zastosowania tej zbitki? Co ona oznacza, skoro (wydaje się) wystarczy jeden z przyimków dla tego samego sensu? W gwarze wielkopolskiej istnieje samodzielny (jak mi się zdaje powinien być pisany łącznie) leksem wew (- Przyńdź wew czwartek. - Wew tyn, czy wew przyszły?). Czy wzorując się na tym, nie należałoby pisać "W tę i wew tę", jako reminiscencję staropolszczyzny?

  • Sumiaste wąsy

    7.05.2022
    7.05.2022

    Dzień dobry,

    chciałbym spytać czy wyrażenie sumiasty wąs pochodzi od ryby suma, który ma wąsy, które nie są jednak sumiaste. W słowniku języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego wskazana jest definicja słowa sumiasty – taki jak u suma, w drugiej definicji wyrażenia sumiaste wąsy są opisane jako długie, bujne, gęste wąsy. Czy słowo sumiasty jest zatem homonimem czy faktycznie pochodzi od nazwy ryby?

  • W analizowanym okresie

    5.05.2022
    5.05.2022

    Czy sformułowanie w analizowanym okresie... jest poprawne językowo? Moim zdaniem nie analizuje się okresu, tylko przeprowadza analizę danych z jakiegoś wybranego okresu, okresu, wybranych lat według jakiegoś klucza.

    Moje pytanie jest inspirowane bardzo częstym używaniem tego zwrotu w tekstach naukowych lub mających takie ambicje. Z pewnymi błędami dzieje się tak jak z kłamstwem, powtarzane wielokrotnie staje się prawdą, a w przypadku wielu zwrotów pewnego rodzaju mądrostką.

Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego