składnia

Znajdziesz tu różnorodne informacje o budowie zdania, o wymaganiach jego składników, o szyku wyrazów w zdaniu, o właściwych formach orzeczenia i jego miejscu w zdaniu, o skrótach składniowych, o zapożyczonych konstrukcjach.

  • dysk twardy
    25.03.2012
    25.03.2012
    Szanowni Państwo!
    Bardzo proszę o odpowiedź, która forma jest prawidłowa: twardy dysk czy dysk twardy?
    Z góry dziękuję i serdecznie pozdrawiam
    Joanna Cierkońska
  • koń i żyrafa
    24.03.2012
    24.03.2012
    Które ze zdań jest poprawne?
    1) Koń i żyrafa, nie wiedząc co robić, siadły koło niego i próbowały go pocieszyć.
    2) Koń i żyrafa, nie wiedząc co robić, siedli koło niego i próbowali go pocieszyć.
  • posmarować rogala
    20.03.2012
    20.03.2012
    Dzień dobry!
    Które z tych zdań są poprawne:
    1. Posmarowała masłem czerstwego rogala / czerstwy rogal.
    2. Wyjął z kieszeni mandarynkowego samsunga / mandarynkowy samsung.
    3. Siorbała kolejnego red bulla / kolejny red bull.

    Ja bym wybrała wersje z biernikiem, z którym łączą się te czasowniki, ale chyba w języku mówionym częściej wybierany jest dopełniacz.
  • choćby tylko zachwycić się czymś
    19.03.2012
    19.03.2012
    Dzień dobry!
    Mam dwa pytania do Państwa:
    1. Czy poprawnie jest zachwycać się nad czymś, czy raczej zachwycamy się czymś?
    2. Czy wyrażenie choćby i tylko jest poprawne, czy jest to niepoprawne skrzyżowanie dwóch wyrażeń: choćby tylko oraz choćby i?
    Dziękuję z góry za rozwianie wątpliwości
    Magdalena SJ
  • ryzykować – co najmniej trzeci raz
    3.03.2012
    3.03.2012
    Które zdanie jest poprawne? „Zośka – jeden z bohaterów książki Kamienie na Szaniec ryzykuje swoim życiem, aby uwolnić Rudego” czy „Zośka – jeden z bohaterów książki Kamienie na Szaniec ryzykuje swoje życie, aby uwolnić Rudego”?
  • czyżby
    1.03.2012
    1.03.2012
    Czy poprawnie jest sformułowane zdanie: „Czyżby znów w tym samym czasie do siebie pisaliśmy?”. Moim zdaniem – nie i mam następujące propozycje: „Czy znów w tym samym czasie do siebie pisaliśmy?” lub „Czyżbyśmy znów w tym samym czasie do siebie pisali”?
    Czy mam rację? Proszę o odpowiedź.
    Pozdrawiam – Anna I.
  • miasto Warszawa raz jeszcze
    29.02.2012
    29.02.2012
    Władze mojego miasta w dokumentach urzędowych, ale i w wypowiedziach, używają formy Prezydent Miasta Legionowo. Czy obie formy: Prezydent Miasta Legionowa i Prezydent Miasta Legionowo są poprawne? Wśród znajomych polonistów zdania są podzielone. W powszechnym użyciu jest np. forma Prezydent Miasta Warszawy lub Prezydent Miasta Poznania, ale już Wójt Gminy Jabłonna. Czy może użycie przydawki rzeczownej lub dopełniaczowej zależy od wielkości albo rangi miejscowości?
  • tylko jeśli?
    27.02.2012
    27.02.2012
    Szanowni Państwo!
    Czy poprawne jest wyrażenie tylko, jeśli? „Akt delegowany przyjęty na podstawie art. … wchodzi w życie tylko, jeśli Parlament nie wyraził sprzeciwu w terminie […]”. Czy w tym przypadku nie należałoby użyć wyrażenia wyłącznie wówczas, gdy?
    Z pozdrowieniami
  • skrzat Edward
    25.02.2012
    25.02.2012
    Szanowni Państwo!
    Spieram się z tłumaczką o poprawność zdań: „Co ogrodowy skrzat Edward robi nocą” i „Co skrzat ogrodowy o imieniu Edward robi nocą?”. Będę wdzięczna za pomoc i wyjaśnienie problemu.
    Z poważaniem
    Patrycja Bukowska
  • zapominać
    23.02.2012
    23.02.2012
    Pewien mój znajomy napisał następujące zdanie: „Ludzie w pociągach często zapominają bagaż, ubrania”. Nie ukrywam, że powyższe zdanie jakoś dziwnie mi brzmiało i w pierwszym odruchu zaproponowałam swoje wersje: „Ludzie w pociągach często zapominają bagażu, ubrań”, „Ludzie w pociągach często zapominają o bagażu, o ubraniach”, „Ludzie często zapominają wziąć z pociągu bagaż, ubrania”. Które z tych zdań jest poprawne?
    Anna Ilczuk
  • część
    22.02.2012
    22.02.2012
    „Część osób zapisała się do grupy” czy „Część osób zapisało się do grupy//? Wybór poprawnej formy zależy od słowa cześć czy osób?
  • niegodny nosić – co czy czego?
    19.02.2012
    19.02.2012
    Które wyrażenie jest poprawne: niegodny nosić miana człowieka czy niegodny nosić miano człowieka?
  • rzucić piłkę czy piłką?
    17.02.2012
    17.02.2012
    Moja wątpliwość dotyczy czasownika rzucać, a dokładniej kwestii, z którym łaczy się przypadkiem. Czy poprawne jest wyrażenie rzucać piłkę, czy też rzucać piłką?
  • moro
    17.02.2012
    17.02.2012
    W gazecie natknąłem się na takie zdanie: „Policja zorganizowała dzieciom zawody w ubieraniu moro na czas”. Ponieważ, jak mi wiadomo (m.in. czytałem Państwa porady nr 6196 i 6822), we wzorcowej polszczyźnie ubranie się wkłada, a nie ubiera lub zakłada, powstaje pytanie: jak to poprawnie sformułować? Zawody we wkładaniu moro na czas? Zawody w ubieraniu się w moro na czas? Każda z tych możliwości wydaje mi się dziwnie „koślawa”…
  • typy, rzędy i gromady
    16.02.2012
    16.02.2012
    Szanowni Państwo,
    chciałam uprzejmie spytać, która forma jest poprawna: „Człowiek należy do typu strunowców” czy „Człowiek należy do typu strunowce”?
    Z wyrazami uszanowania
    Maria
  • opowiadanie
    13.02.2012
    13.02.2012
    Witam.
    Staram się napisać opowiadanie, ale nie wiem, jakiego czasu należy używać w konkretnych fragmentach. Całość piszę w czasie przeszłym i w osobie pierwszej. Mam np. fragment:
    Brat opowiedział mi kolejną śmieszną historyjkę ze szkoły. Roześmialiśmy się tak bardzo, że rozbolały nas brzuchy. Zawsze uwielbiam/łam sposób, w jaki opisuje/ywał takie sytuacje.

    Która forma jest poprawnie? I czy ostatnie zdanie powinno być zapisane w nowym akapicie, jeśli byłoby w czasie teraźniejszym?
    Pozdrawiam
    RR
  • niedawno temu
    12.02.2012
    12.02.2012
    Wielu przedstawicieli starszego pokolenia konsekwentnie posługuje się wyrażeniem niedawno temu zamiast dominującego współcześnie niedawno (por. np. zdanie W. Szymborskiej z odczytu noblowskiego: „A jeszcze tak niedawno temu, w pierwszych dziesięcioleciach naszego wieku, poeci lubili szokować wymyślnym strojem i ekscentrycznym zachowaniem”). Czy Państwa zdaniem wspomniany zwyczaj językowy wart jest podtrzymania?
  • jak by nie było
    9.02.2012
    9.02.2012
    Szanowni Państwo,
    takie konstrukcje jak jak by nie było, gdzie by nie poszedł itd. są błędne. Jak jednak wygląda kwestia poprawności poniższych zdań?
    1. Zapytał, czy nie podwieźć go do domu.
    2. Czy to nie jest przypadkiem Basia?
    3. Zastanawiał się, czy nie przerwać tego projektu.

    Łączę pozdrowienia i dziękuję za odpowiedź.
  • nóż typu finka
    8.02.2012
    8.02.2012
    Narzędzia medyczne nazywane są często eponimicznie np. cewnik Foleya. Spotyka się też nazwy, gdzie człon odimienny jest poprzedzony słowem typu, np. aplikator typu Fletcher(a). Czy poprawną jest forma aplikator typu Fletchera, czy – aplikator typu Fletcher (analogicznie do nóż typu finka)? Wydaje mi się, że poprawną jest forma z dopełniaczem, bo jest to narzędzie typu skonstruowanego przez Fletchera, a nie narzędzie przypominające Fletchera, osobę wszak, nie przedmiot.
  • Rzeko, która płyniesz!
    6.02.2012
    6.02.2012
    Witam!
    Chciałabym dowiedzieć się, jak poprawnie odmieniać czasownik, który ma określać czynność wykonywaną przez osobę, do której zwracamy się (za pomocą wołacza). Chodzi mi o wypowiedzenie typu „Rzeko, która płyniesz!”. Czy poprawne jest użycie tutaj formy drugiej osoby, czy bardziej prawidłowe byłoby „…która płynie”? Czy w tym przypadku wyraz która można zastąpić słowem co („Rzeko, co płyniesz / płynie!”)?
    Z góry dziękuję za odpowiedź,
    K. Piątkowska
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego