dialektologia

Znajdziesz tu informacje o słowach, których nie usłyszysz w języku ogólnym, ale które są znane w określonych miejscach w Polsce. Przede wszystkim poznasz ich znaczenia. Dowiesz się, w której części kraju są lub były używane. Poznasz ich bogactwo i różnorodność.

  • Na zarnach sie mełło bez wojne
    22.01.2010
    22.01.2010
    Witam,
    spotykam się czasem z użyciem słowa bez w znaczeniu 'przez' (np. „Nie spałem bez całą noc”). Czy to regionalizm? Skąd pochodzi i czy jest bardzo rozpowszechniony? Czy jest dopuszczalny?
    Dziękuję za odpowiedź.
  • tamój
    21.01.2010
    21.01.2010
    W książce Krzysztofa Daukszewicza pt. Izy rajder jest tekst pt. „A pszczółki już tamuj nie było” (można go również znaleźć w Internecie, wpisując w wyszukiwarkę ten tytuł). Czym jest słowo tamuj i czy przypadkiem nie powinno być pisane przez ó?
  • Jak dla nich sie podobała!
    27.10.2009
    27.10.2009
    Od dłuższego czasu mieszkam w Stanach. Zetknęłam sie tu z wieloma osobami z Białegostoku i okolic. Zauważyłam, że wiele z nich używa słowa dla w dziwny i irytujący sposób: często słyszałam powiedzieć coś / dać coś DLA kogoś (zamiast komuś), nawet zmierzyć temperaturę DLA dziecka. Czy jest to jakiś regionalizm, rusycyzm, czy po prostu niedbalość językowa?
    Dziekuję za odpowiedz. Pozdrawiam,
    Anetta Wronska
  • kierpec czy kierpeć?
    6.10.2009
    6.10.2009
    Kierpeć (pisany przez ć, jako oboczność dla formy kierpec) jest w Małym słowniku języka polskiego M. Arcta oraz w Słowniku języka polskiego S. Skorupki. Jednak inni słownikarze, od Brücknera przez Doroszewskiego aż po Dubisza, formy tej nie wspominają. Czy zatem te dwa wspomniane na wstępie źródła odnotowały formę rzadką, czy też przytrafił im się błąd?
  • Pekaesy ido na Kielce
    30.09.2009
    30.09.2009
    W mojej miejscowości, położonej w bliskim sąsiedztwie Krakowa, słyszę nagminnie wypowiedzi typu: „Jadę na Kraków”, „Czekam na bus na Kraków”. Wydaje mi się to niepoprawne. Dlaczego tak wielu ludzi używa słowa na zamiast do w tym kontekście? Czy to przykład regionalizmu czy niedbalstwa językowego?
    Dziękuję za odpowiedź!
  • brzok
    11.09.2009
    11.09.2009
    Witam serdecznie,
    bardzo proszę o pomoc w wyjaśnieniu znaczenia słowa brzok (bądź brząk) – nie jestem pewna pisowni, ponieważ znam je tylko ze słyszenia. Dodam, że zostało użyte w okolicy Nowego Sącza, cała wypowiedź brzmiała: „Tyś to jest brzok, robisz, robisz i nic”. Pytałam autora słów o znaczenie, ale nie potrafił mi wyjaśnić.
    Z góry dziękuję i pozdrawiam,
    Justyna
  • drabę, dziabę, kłamę
    30.06.2009
    30.06.2009
    Mieszkam od niedawna w Sosnowcu (Zagłębie Dąbrowskie) i ze zdumieniem słyszę, jak powszechna w mowie jest forma 1. osoby liczby pojedynczej czasowników typu: kąpać, grzebać, wykopać w takiej postaci: wykąpę, wygrzebę, wykopę – zamiast: wykapię, wygrzebię, wykopię. Nie spotkałam się z tym nigdzie indziej, a bywałam w różnych regionach kraju. Czy jest to znany regionalizm, czy może przypadkowo masowo powielany błąd językowy, jeśli o takim zjawisku można w ogóle mówić?
    Pozdrawiam.
  • szklaki
    19.06.2009
    19.06.2009
    Szanowni Państwo!
    Ostatnio w rozmowie ze znajomymi, pochodzącymi w większości z południa Polski, użyłam słowa szklaki na określenie landrynek. Pochodzę z Pomorza i tam takie określenie jest powszechnie używane. Dla moich znajomych z Krakowa i okolic to określenie było czymś zupełnie niezrozumiałym. Chciałabym zapytać, czy istnieją inne formy regionalne na określenie landrynek? Czy słowa szklaki używa się w jeszcze jakichś regionach Polski, poza Pomorzem?
  • Wilniuki
    10.06.2009
    10.06.2009
    W sierpniu ma się odbyć w Wilnie I Światowy Zlot Wilniuków. Od dawna używane jest gwarowe określenie Polaków na Wileńszczyźnie – a nawet na całej Liwie – jako Wilniuki, rzadziej Wilniucy. Nazwy wilnianie i Wilnianie dotyczą nie tylko Polaków. W miesięczniku Magazyn Wileński prowadzę rubrykę językową. Byłabym bardzo wdzięczna, gdybym mogła „podeprzeć się” autorytetem Poradni.
    Dziękuję.
    Łucja
  • Pgoda idzie pod jedną świnią
    4.06.2009
    4.06.2009
    Witam,
    w jednej z powieści Jana Piepki (kaszubski pisarz) spotkałam się z określeniem Pogoda idzie pod jedną świnią. Zstanawima się, skąd autor mógł zaczerpnąć taki zwrot. Dziękuję za odpowiedź.
    Pozdrawiam,
    Kamila Schachtschneider
  • złodziejosa okulosa
    29.04.2009
    29.04.2009
    Dzień dobry,
    w moim domu (Małopolska) w prima aprilis po udanym okłamaniu osoby mówi się złodziejosa okulosa. Ciekawi mnie, co to znaczy i skąd wzięło się takie powiedzenie.
    Dziękuję.
  • Ani tak ci nie wierzę
    29.04.2009
    29.04.2009
    Moja znajoma konsekwentnie używa spójnika ani jak i, np. w takich konstrukcjach: ani tak ci nie wierzę (w znaczeniu 'i tak nie wierzę'), chociaż ani tak nie wiem, jak to będzie (w znaczeniu 'chociaż i tak nie wiem jak to będzie'). To tylko dwa przykłady z ostatnich dni. No i mam problem, bo na moje ucho polonisty i informatyka to jest błąd językowy (nie udało mi się odnaleźć podobnych użyć w słownikach i korpusie), ale być może jest to jakiś regionalizm, o którym, jako człek miastowy, nie mam zielonego pojęcia?
  • świeżonka i podobne nazwy
    24.03.2009
    24.03.2009
    Witam!
    Spotkałem się z kilkoma słowami określającymi potrawę ze świeżego świńskiego mięsa (po uboju): smażonka, świeżonka, świeżynka. Czy te nazwy zależą od regionu, są jeszcze jakieś inne określenia?
    Pozdrawiam.
  • zbić kotlety
    4.02.2009
    4.02.2009
    Proszę o ocenę wyrażenia zbicie kotletów. Kilka osób (spoza Małopolski) bardzo zdziwiła taka forma, a z drugiej strony poszukiwania w Internecie dają całkiem sporo trafień.
  • inna melodia na wsi niż w mieście
    20.01.2009
    20.01.2009
    Szanowna Redakcjo!
    Dlaczego w pobliskim mieście mówi się wyraźnie inaczej niż na wsi? A mam na myśli przede wszystkim różnice w melodii i tempie wysławiania się. Uważam, że jest tak w całej Polsce.
    Piotr, Gliwice
  • ubrać ornat
    13.12.2008
    13.12.2008
    Czy w tekście liturgicznym można pisać ubrać ornat?
  • regionalne dla
    3.12.2008
    3.12.2008
    Witam,
    pochodzę z Suwałk, gdzie bardzo często mówi się słowo dla. Wyrażenie na przykład „Daj to Maćkowi” zastępowane jest przez „Daj to dla Maćka”. Chciałbym zapytać, czy można uznać to za regionalizm. Mieszkańcy owych okolic są poniekąd po takich zwyczajach językowych rozpoznawani.
    Uprzejmie dziękuję za odpowiedź.
  • pochwa na osełkę
    26.11.2008
    26.11.2008
    Szanowni Państwo!
    Od pewnego czasu interesuję się kolekcjonowaniem dawnych sprzętów codziennego użytku. Wśród nich natrafiłam na taki oto przedmiot: duży róg bydlęcy z metalowym haczykiem do zawieszania. Rozmawiając z dziadkami, dowiedziałam się, że przedmiot ten służył kosiarzowi do przechowywania lub moczenia w wodzie osełki, którą następnie ostrzono kosę. Czy Państwo potrafiliby odnaleźć gdzieś informację o nazwie tego przedmiotu? Za pomoc z góry serdecznie dziękuję.
    Pozdrawiam.
  • zapis tekstów gwarowych
    9.10.2008
    9.10.2008
    Czy w tekście stylizowanym na mowę górali należy ch zamieniać na h? Taką ortografię można znaleźć u Tetmajera (Na skalnym Podhalu), gdzie są brzuhy, hłopy, Hohołów, ciho, phał, rahować, hmury… Czy dotyczy to każdego ch? (Przykładowo Chełmża i Tarchomin w takim tekście byłyby Hełmżą i Tarhominem?).
    Jeszcze bardziej tajemnicze jest rozróżnianie przez Tetmajera narratorskiego Dunajca od cytowanego Dónajca, podczas gdy generalnie u zachowuje – jakie jest tego wytłumaczenie?
  • chriszcz
    7.10.2008
    7.10.2008
    W południowo-wschodniej Polsce spotkałem się z wyrazem chriszcz na określenie chrabąszcza. Próbowałem znaleźć coś na ten temat w Korpusie i w Google, ale bez powodzenia. Czy redakcja Poradni może coś więcej o tym wyrazie powiedzieć?
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego
 
✕

Zapraszamy do udziału w plebiscycie

MŁODZIEŻOWE SŁOWO ROKU 2022!

Pobierz e-book i bądź na bieżąco!

WYRAŻAJ SIĘ... PO POLSKU!

Nie przegap swoich promocji i zniżek!
Zagłosuj
Administratorem danych osobowych jest Wydawnictwo Naukowe PWN S.A. z siedzibą w Warszawie (02-460), ul. Gottlieba Daimlera 2. Więcej informacji na temat przetwarzania danych osobowych, w tym o przysługujących Państwu Prawach, znajdą Państwo w Polityce Prywatności.

WEŹ UDZIAŁ W AKCJI "MŁODZIEŻOWE SŁOWO ROKU 2022"!