nazwy własne

W tym miejscu znajdziesz wszystko, co chcesz lub powinieneś wiedzieć o nazwach własnych. Dowiesz się, które z nich piszemy małą literą, od których powstały przymiotniki a od których nie, czy od nazwy każdej miejscowości można utworzyć nazwę jej mieszkańca. Poznasz rozstrzygnięcia problemów związanych z nazwiskami i ich odmianą. A jeśli jakiejś odpowiedzi nie znajdziesz, możesz zadać pytanie naszym ekspertom.

  • Wspólnota Europejska czy wspólnota europejska?
    17.05.2004
    17.05.2004
    Szanowni Państwo,
    Chciałabym się upewnić, czy Wspólnoty Europejskie (oraz Wspólnota Europejska) zawsze należy zapisywać od wielkiej litery? Rozumiem, że dlatego, iż jest to nazwa własna?
    Aleksandra Bednarska
  • nazwiska polskie na -o
    11.05.2004
    11.05.2004
    Znalazłam wyjaśnienie dotyczące nazwiska Orzeszko. Spieramy się ze znajomymi o poprawną odmianę. Np. jesteśmy u państwa Orzeszków? Czy może u państwa Orzeszko. Idę do Pana/pani Orzeszko czy Orzeszki? Proszę o pomoc.
  • skrótowce a wersaliki
    10.05.2004
    10.05.2004
    Szanowni Państwo,
    Chciałabym zapytać, czy zapis wersalikami takich instytucji, jak PHARE, SAPARD, COREPER, jest odpowiedniejszy niż zapis zwyczajny: Phare itd. Czy istnieje jakaś zasada regulująca taki zapis?
    Aleksandra Bednarska
  • pisownia nazw ulic
    21.04.2004
    21.04.2004
    Jak napisać nazwę ulicy – ul. S. A. Poniatowskiego czy inaczej? Ul. S. Żeromskiego? – czy tak jest dobrze? Al. Ks. kard. S. Wyszyńskiego? Kard. małą czy wielką literą? Ul. W. Reymonta czy Wł.? Proszę o odpowiedź.
    Z pozdrowieniami.
    Krystyna Łuczycka – radna miasta Człuchowa
  • przymiotnik od Brooklyn
    21.04.2004
    21.04.2004
    Jak brzmi przymiotnik od rzeczownika Brooklyn – brukliński czy brooklyński? W Internecie znajdujemy obie formy.
  • do Spisza czy Spiszu?
    7.04.2004
    7.04.2004
    Jak brzmi dopełniacz nazwy Spisz? Słowniki (nazw własnych, poprawnej polszczyzny, ortograficzny) wskazują formę: Spiszu. Ale inaczej rzecz się przedstawia w niektórych publikacjach poświęconych temu regionowi, np. „Wspomnienia i relacje z historii Spisza i Podhala” (z katalogu BN).
    Proszę o radę.
  • Marchijczycy
    7.04.2004
    7.04.2004
    Skoro w poradzie dotyczącej pisowni nazw marchii zaleca się małą literę (np. marchia brandenburska), to z tego wynika, że mieszkańców danej marchii należy również pisać małą literą (marchijczycy). Historycy nagminnie używają w obu wypadkach wielkiej litery – czy można to potraktować jako uzus i nie kłócić się z nimi? :)
    Pozdrawiam
  • konstantynopolitaneczka
    7.04.2004
    7.04.2004
    Kiedyś usłyszałam, pewne słowo: konstatyneopolitaneczka – co ono znaczy? Dziś to słowo powtórzyłam i zaczęłam się zastanawiać, czy poprawnie. Proszę mi dać odpowiedź.

  • Łemki i Bojki

    23.03.2004
    23.03.2004

    W Słowniku nazw własnych Jana Grzeni jest w haśle Bojkowie dopisek „rzadziej: Bojki”. W haśle Łemkowie nie ma analogicznej formy. Czy Łemki to forma dopuszczalna? W Poradni było już pytanie o żeńską formę od Łemko (Łemkini). Czy żeńska forma od Bojko to Bojkini?

  • polszczenie obcych nazw miast
    17.03.2004
    17.03.2004
    Mam problem z pisownią niektórych zagranicznych nazw miast, szczególnie arabskich. Np. czy powinno się pisać Hurghada, czy Hurgada; Sharm el-Sheikh, czy Szarm el-Szejk albo Szarm el-Szeich; Istambuł, czy Stambuł; Iraklion czy Heraklion? Nazwy te występują w różnych polskich publikacjach we wszystkich tych formach. Która z nich jest najbardziej poprawna i czy są jakieś reguły na to, kiedy nazwa miasta ulega spolszczeniu, a kiedy już nie?
  • mieszkańcy Dirigentu i Norbanku
    17.03.2004
    17.03.2004
    Witam.
    Akcja książki, którą redaguję, częściowo się dzieje na dwóch planetach. Jedna nazywa się Dirigent, a druga Norbank. Jak poprawnie nazwać mieszkańców owych planet? A jak będą brzmieć przymiotniki utworzone od nazw planet?
    Pozdrawiam Bogna
  • Maia czy Maja?
    17.03.2004
    17.03.2004
    W filmie Pasja rolę Maryi zagrała Maia Morgenstern. Czy jej imię można dostosować do polskiego zwyczaju ortograficznego i zapisać w mianowniku, bierniku i narzędniku przez j, czyli Maja, Maję, Mają?
    Pozdrawiam i dziękuję za odpowiedź.
  • inicjały imion
    17.03.2004
    17.03.2004
    Szanowni Państwo!
    Bardzo proszę o pomoc w wyjaśnieniu pisowni inicjałów imion obcych typu Anne-Marie, Jean-Paul. Czy pisze się je np. A.-M., J.-P., czy też A-M., J-P?
    Z góry dziękuję i pozdrawiam.
    Lucyna Lipowska
  • przymiotnik od Zimbabwe
    4.03.2004
    4.03.2004
    Szanowni Państwo,
    Czy przymiotnik od Zimbabwe bedzie brzmiał zimbabwański?
    Z góry dziekuje za pomoc.
    Joanna
  • Ipel
    27.02.2004
    27.02.2004
    Szanowni Państwo,
    mam problem z odmianą nazwy jednej ze słowackich rzek – Ipel, nie potrafię bowiem ustalić jej rodzaju gramatycznego. Proszę o radę.
  • legia cudzoziemska czy Legia Cudzoziemska?
    27.02.2004
    27.02.2004
    Według Nowego słownika ortograficznego pod redakcją E. Polańskiego legia cudzoziemska piszemy małymi literami, podczas gdy w Leksykonie PWN i w Słowniku nazw własnych Grzeni występuje pisownia Legia Cudzoziemska. Podobnie sprawa wygląda z wermachtem. W ortograficznym i u Grzeni jest podana pisownia wariantywna, a w leksykonie tylko Wehrmacht. Skąd się wzięły rozbieżności w publikacjach tego samego wydawnictwa?
    Agata Gogołkiewicz
  • cudzysłów w nazwach własnych
    27.02.2004
    27.02.2004
    Szanowni Państwo, w jakich sytuacjach powinniśmy używać cudzysłowu w konstrukcjach typu: rezerwat przyrody „Skolczanka”, zamek „Lipowiec”, a kiedy nie jest potrzebny? Czy można go pominąć, żeby uniknąć późniejszej ewentualnej niekonsekwencji?
    Pozdrawiam i dziękuję,
    E. Lekan
  • Jan Kowalska, Piotr Biała?
    13.02.2004
    13.02.2004
    Ostatnimi czasy mnoży się (o dziwo – w miarę legalnie!) używanie przez kobiety nazwisk w formie męskiej, typu Zofia Biały, Anna Zimny. Moim zdaniem jest to paranoja, ale ciekaw jestem, jak zapatrują się na to językoznawcy, jak również na… prawdopodobną sytuację odwrotną (wszak mąż zgodnie z prawem może przyjąć nazwisko żony!): Jan Kowalska, Piotr Biała itp.
    Pozdrawiam serdecznie!

  • Orzeszkowa – Orzeszek, Orzeszko, Orzeszka?

    13.02.2004
    13.02.2004

    Jak językoznawcy odnoszą się do publicznego podawania nazwisk znanych osób w formie typu: Ewa Szelburg-Zarębina, Eliza Orzeszkowa? Przecież nie sposób dociec (nawet po wnikliwym wertowaniu encyklopedii) formy mianownikowej: Eliza Orzeszek? – Orzeszko? – Orzeszka? Ewa Zaręba? – Zaręb? Chyba tak być nie powinno…

  • Malinowski, z domu Kowalski?
    13.02.2004
    13.02.2004
    Mężczyzna o nazwisku Kowalski zawarł związek małżeński z kobietą o nazwisku Malinowska. Przyjąwszy nazwisko żony, nazywa się teraz Malinowski. Czy nazwisko Kowalski należy określać jego nazwiskiem rodowym (jeśli nie – jakie to nazwisko)? Czy mężczyzna ten może używać zwrotu: „Jestem Malinowski, z domu Kowalski” (jeśli nie – jak ma wyrazić te samą treść)? Pisząc pismo urzędowe, chciałby w nagłówku zawrzeć oba nazwiska – czy ma do dyspozycji jakieś poprawne sformułowania? Jeśli tak, to jakie?
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego