składnia

Znajdziesz tu różnorodne informacje o budowie zdania, o wymaganiach jego składników, o szyku wyrazów w zdaniu, o właściwych formach orzeczenia i jego miejscu w zdaniu, o skrótach składniowych, o zapożyczonych konstrukcjach.

  • nazwy jachtów
    20.01.2003
    20.01.2003
    Chciałabym zadać pytanie dotyczące rodzaju gramatycznego w przypadku nazw jachtów, statków itd. Czy istnieje w języku polskim reguła podobna do tej w języku angielskim czy niemieckim, że w większości przypadków nazwy te są rodzaju żeńskiego? Szczególnie chodzi mi tu o katamaran Taboo. Czy po polsku powiem Taboo płyneło, czy też Taboo płynął?
    Pozdrawiam serdecznie!
  • szereg przydawek z liczba rzeczownika
    20.01.2003
    20.01.2003
    Czy jeśli mowa o dwóch sytuacjach – najlepszej i najgorszej – poprawnym sformułowaniem jest sytuacja najlepsza i najgorsza, czy sytuacje najlepsza i najgorsza? Domyślam się, że właściwe jest drugie wyrażenie, niemniej konstrukcje pierwszego rodzaju są tak powszechne (np. w mediach), że zaczynam już mieć wątpliwości.
  • Proszę pana, proszę pani…
    20.01.2003
    20.01.2003
    Prowadzę w swojej firmie szkolenia pracowników call-center i nie zawsze znajduję sposób na wytłumaczenie, dlaczego tak, a nie inaczej. Jak stopniować kwaśny? Kwaśniejszy czy bardziej kwaśny?
    I proszę o poradę, jakim sposobem wesprzeć wyplenianie proszę panią zamiast proszę pani.
    Dziekuję bardzo,
    Maja
  • z kraju i ze świata
    17.01.2003
    17.01.2003
    Szanowni Państwo!
    Czy należy powtarzać przyimki w zdaniach: „Toczą się negocjacje z UE i z górnikami”, „Dzieło to rodziło się w bólu i w cierpieniu”? Niepowtórzenie przyimka może zmienić sens zdania, ale czy tylko w takich wypadkach należy go powtarzać?
    Z poważaniem
    Anna M.
  • liczebniki
    17.01.2003
    17.01.2003
    Jak powinno być poprawnie: wszystkie dwanaście wygląda czy wszystkie dwanaście wyglądają? (Chodzi o balony).
  • obejść czy obchodzić?
    16.01.2003
    16.01.2003
    Która forma jest poprawna w znaczeniu 'interesować'? Mamy np. takie zdanie: „Adama nic by nie obeszło / obchodziło, gdyby jego żona postanowiła zmienić zawód”.
  • orzecznik przymiotnikowy
    14.01.2003
    14.01.2003
    1) Lubię siebie takiego, jaki jestem.
    2) Lubię siebie takiego, jakim jestem.
    Które z tych zdań jest poprawne?
  • spójnik na początku zdania
    2.01.2003
    2.01.2003
    Dzień dobry!
    Czy nauczyciele mają rację, mówiąc mi, że nie wolno zaczynać zdań od spójników? Np. „Żeby nie stracić rachuby czasu, wymyślił kalendarz”. Czy jest to błędna konstrukcja?
    Pozdrawiam,
    Paweł Maryniak
  • rok dwa tysiące trzeci
    2.01.2003
    2.01.2003
    Jak należy wymawiać i odmieniać lata obecnego wieku: rok dwa tysiące trzy, dwa tysiące trzeci, dwutysięczny trzeci? Straszne w tym zamieszanie.
    Dziękuję tysiącznie (tysięcznie?).
    M.S.
  • brytyjska inwazja czy inwazja brytyjska?
    2.01.2003
    2.01.2003
    Od dwóch dni sprzeczamy się ze znajomymi, czy można powiedzieć brytyjska inwazja, czy jednak -– zgodnie z zasadą, że przydawka klasyfikująca stoi po wyrazie określanym – powinno się mówić inwazja brytyjska. Czy w tym przypadku brytyjska jest przydawką klasyfikującą?
    Będę wdzięczna za wyjaśnienia.
  • wszyscy czy nikt?
    24.12.2002
    24.12.2002
    Czy można powiedzieć: „Wszyscy nie płacą podatków”, czy też poprawne jest „Nikt nie płaci podatków”? Jakie zasady tu obowiązują i gdzie je można znaleźć?
    Pozdrawiam.
  • sprawca czynności w konstrukcji biernej
    23.12.2002
    23.12.2002
    Czy czasownik spowodować w wersji imiesłowowej (czyli spowodowany) zawsze musi być związany z konstrukcją bezprzyimkową typu: kalectwo spowodowane wypadkiem? Czy nie można uznać za poprawną także konstrukcji z przyimkiem, np.: wypadek spowodowany przez samochód, zagrożenie mechaniczne spowodowane przez określone części?
    Dziękuję i pozdrawiam (przy okazji życząc wesołych świąt)
    Andrzej Górecki
  • różności składniowe
    23.12.2002
    23.12.2002
    Dzień dobry,
    mam problem natury językowej. Jeżdżąc autobusami, często widzę niepokojące plansze: „Proszę nie zanieczyszczać pojazd”, „Ustąp mi miejsce”, co, przyznaję, kłuje mnie w oczy. Użyłabym tu dopełniacza, ale może jestem niechlujna. Poza tym zapomnieć hasło czy zapomnieć hasła?
    Byłabym niezmiernie wdzięczna za odpowiedź, choć zdaję sobie sprawę, że jest Pan bardzo zajętą osobą.
    Z wyrazami szacunku, dziękując z góry
    Ala Baster
  • opus
    23.12.2002
    23.12.2002
    Ostatnio ze zdumieniem stwierdziłem, że rzeczownik opus mimo odmiany charakterystycznej dla rzeczowników rodzaju męskiego sam jest rodzaju nijakiego, co determinuje (na przykład) nienaturalne dla mnie konstrukcje w rodzaju np. opus dziesiąte. Jestem ciekaw, dlaczego tak jest i jakie inne rzeczowniki wykazują podobne „anomalie”.
    Serdecznie pozdrawiam,
    Radek Gontarek
  • przypadek czy wypadek?
    23.12.2002
    23.12.2002
    W wypadku / w przypadku: kiedy należy używać jednej formy, a kiedy drugiej? Czy są jakieś zasadnicze różnice między nimi? Czy można tu użyć kryterium potoczności – w wypadku jest potoczne, a w przypadku nie?
    Pozdrawiam
  • manekin
    19.12.2002
    19.12.2002
    Dzień dobry,
    Tym razem chciałam zapytać o poprawność użycia zwrotu nałożyć coś na manekina. Jest to wbrew zasadzie, ale dość często spotykane. Czy można tę formę uznać za poprawną, ale mniej staranną, czy jest ona zdecydownie nieprawidłowa?
    Pozdrawiam,
    Monika Miszewska
  • przecznica
    18.12.2002
    18.12.2002
    (1) „Ulica Szewska jest przecznicą Kowalskiej”. (2) „Ulica Szewska jest przecznicą od Kowalskiej”. Które z tych zdań jest poprawne?
  • dopełniacz partytywny
    17.12.2002
    17.12.2002
    Sznowna Redakcjo,
    Chciałabym zapytać się o czasownik dodać. Która forma będzie poprawna: dodawać sól czy soli, cukier czy cukru itp.? Dodam, że chodzi o przepisy kucharskie, w których wcześniej umieszcza się konkretne ilości danych składników. Czy w takiej sytuacji formą poprawną będzie biernik? Czy jeżeli waga składnika nie jest podana, należy uzywać dopełniacza? A może raczej trzeba tu zastosować zasadę konsekwencji, czyli przyjąć jedną z możliwości.
    Bardzo proszę o odpowiedź.

    Z wyrazami szacunku
    Agnieszka Pietrzykowska
  • akwen
    11.12.2002
    11.12.2002
    Szanowni Państwo,
    Współpracująca z nami firma chce zmienić zamieszczoną na naszej stronie internetowej informację, mamy jednak wątpliwości co do poprawności jednego zdania. Dotychczas brzmiało ono: „Turnus w szkole windsurfingu w najlepszym akwenie szkoleniowym w Europie – w Zatoce Puckiej”. Firma chce zmienić je na: „Turnus w szkole windsurfingu na najlepszym akwenie szkoleniowym w Europie – na Zatoce Puckiej”. Która (jeśli w ogóle) wersja jest poprawna?
  • orzecznik
    6.12.2002
    6.12.2002
    Mam kłopot ze zdaniami typu: „Wszystko wydaje się oczywiste” czy też „Wszystko wydaje sie oczywistym”. Który wariant jest poprawny?
    Dziękuję za odpowiedź.
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego