styl

  • Zasady grzeczności językowej

    20.03.2023
    20.03.2023

    Szanowni Państwo,

    czy konstrukcje w rodzaju "Czcigodny książę pozwoli, że się z nim rozstanę?" ("Hamlet" w przekładzie Stanisława Barańczaka) lub "Pozwoli pan że mu pomogę" (Zbigniew Herbert) są poprawne w dzisiejszej polszczyźnie?


    Z wyrazami szacunku

    Piotr Michałowski

  • Zwroty adresatywne w korespondencji służbowej

    19.03.2023
    19.03.2023

    Dzień dobry,

    od dawna zastanawiam się nad formą „Kochani/Drodzy” – rozumiem, ze to jakaś forma grzecznościowa, ale wydaje mi się nad wyraz przesłodzona. Czemu ludzie zwracają się do ogółu per „kochani” – skąd się wziął taki zwyczaj – czemu „kochani”??? W mojej pracy ludzie nadużywają tego „kochani” (ilekroć piszą komunikat do grupy tak właśnie zaczynają) lub stosują formy tj. „Robaczki” i inne zwroty mające nadać tonu jakiejś zażyłości, sympatii.

  • Nadużywanie zaimków ten, ta, to

    19.03.2023
    19.03.2023

    Szanowni Państwo,

    zastanawia mnie tendencja, jaką ostatnio zauważam w języku. Chodzi o nadmierne używanie zaimków wskazujących (ten/ta/to w różnych przypadkach nawet kilkakrotnie w jednym zdaniu). Można ją zaobserwować nie tylko w języku potocznym mówionym, ale także pisanym, a czasem nawet w wypowiedziach oficjalnych. Wcześniej tego aż tak nie odczuwałam. Skąd bierze się podobna skłonność? Starałam się znaleźć jakiekolwiek źródła mówiące na ten temat, jednak zakończyło się to fiaskiem.

  • klient, przedsiębiorca, podatnik

    17.03.2023
    17.03.2023

    W administracji coraz częściej używa się sformułowań „klient” „przedsiębiorca” zamiast słowa „podatnik”. Z tego też wynika moje pytanie, czy właściwe jest wyrażenie razem „klienci i przedsiębiorcy” jako zamiennik sformułowania „podatnicy”, czy powinno stosować się je osobno?

    Z wyrazami szacunku

    Adrian Bujak

  • medyk

    4.03.2023
    4.03.2023

    Szanowni Państwo,

    czy słowo „medycy" (liczba mnoga od „medyk") jest stosowna by zwrócić się do grupy lekarzy i lekarek? Czy wobec coraz powszechniejszego używania feminatywów, lepiej zaadresować słuchaczy obu płci jako „medycy i medyczki"? Będę wdzięczny za poradę.

  • Apostrofa

    16.02.2023
    16.02.2023

    Czy fragment „Nim twe szczęście cię minie” („Trzeba marzyć” Jonasz Kofta) jest apostrofą?

  • jako że

    11.02.2023
    11.02.2023

    Dzień dobry,

    mam takie zdanie: „Udał się do swego miasta, jako że wiedział, że spotka tam przyjaciół”. Jest w nim wyróżnione słowo jako jako archaizm i trzeba znaleźć jego współczesny odpowiednik.

  • Feminatywy po raz n-ty

    6.02.2023
    6.02.2023

    Dzień dobry,

    chciałbym zapytać, czy nazewnictwo niektórych zawodów wykonywanych przez kobiety, szczególnie odnoszących się do branży medycznej, takich jak chirurżka czy psychiatrka są zgodne ze słownikiem języka polskiego i dopuszczalne do stosowania, np. w oficjalnych pismach czy artykułach?

    Ponadto, jeżeli tak, to idąc tym tokiem myślenia, jak nazwać kobietę, która pełni zawód tokarza lub drukarza?

    Pozdrawiam

  • Wulgaryzm poka cyca

    5.02.2023
    5.02.2023

    Dzień dobry, powód mojego pytania może wydać się bardzo błahy, dlatego nie będę go tutaj podawał. Irytuje mnie rozmowa z osobami, które nie podają na swoje racje żadnego uzasadnienia. Spór rozchodzi się o wyrażenie „poka cyca”, które według różnych osób jest wulgarne lub nie. Sprawdziłem, że słowo „cyc” lub „cycek” to pospolite określenia na piersi kobiety, zapisane w Słowniku Języka Polskiego, dlatego też chciałbym poprosić Państwa o rozwiązanie tej rozterki. Z góry dziękuję za odpowiedź.

  • Aparat edytorski w służbie czytelności tekstu

    14.01.2023
    14.01.2023

    Witam,

    czy dopuszczalny jest zapis poniższych tekstów?

    „Starsza pani znowu krzyczy, żebym stąd poszła, nie słyszysz, odejdź!”;

    „Ale, mówi, skoro jestem jej wnuczką – wsuwa szpilkę w kok – może zrobić dla mnie wyjątek. Może nauczyć mnie paru rzeczy, ale tylko jeśli naprawdę tego chcę. Po raz kolejny wyciąga rękę. Chcę, odpowiadam.”;

    „Grajek nalega, żebym zatańczyła, na co czekasz, mała, zatańcz dla biednego Milána, gryfem wskazuje na zdjęcie między strunami.”

    Dziękuję i pozdrawiam


  • By czy żeby?

    2.01.2023
    2.01.2023

    Dzień dobry,

    zauważyłam, że w pracy często na pytania: „Czy dokumenty dotarły?” odpowiadam: „Nie widzę by dokumenty dotarły”. Zaczęłam mieć wątpliwości czy zdanie to jest poprawne. Kolega sugerował abym zamieniła „by”" na „żeby”. Czy takie użycie „by” jest poprawne?

  • pękać – pęknąć w języku potocznym

    27.12.2022
    27.12.2022

    Czy „pęknąć” może znaczyć «ulec pokusie»?

  • jeźdźczyni

    11.12.2022
    11.12.2022

    Czy kobietę, która jeździ konno, można określić mianem jeźdźczyni?

  • po dziś dzień a w dniu dzisiejszym

    10.12.2022
    10.12.2022

    Czym różni się wyrażenie „po dziś dzień” od wyrażenia „w dniu dzisiejszym”, czy to pierwsze jest poprawne a drugie uznaje się za zło konieczne języka urzędowego?

  • Zdania pytajne

    12.10.2022
    12.10.2022

    Szanowni Państwo,

    chciałabym zapytać, czy zapisane poniżej wypowiedzenia są zdaniami pytającymi:

    Może pojedziemy dzisiaj na zakupy?

    Może przewidziano znaleźne?

    Wszystko dobrze?

    Znasz tę dziewczynkę?

    Zastanawiam się, czy może jednak powyższe wypowiedzenia są zdaniami oznajmującymi w formie pytającej.

    Z góry dziękuję za odpowiedź

    Gabriela

  • „Tak!” dla precyzji i poprawności

    5.10.2022
    5.10.2022

    Dzień dobry, zamierzam nadać przygotowywanej książce tytuł „Tak dla fotografii. Tak dla sztuki”. Mam jednak wątpliwość. Czy nie pachnie to rusycyzmen. Może lepiej byłoby „Tak fotografii. Tak sztuce”. Dziękuję za konsultację.

    Zenon

  • Nabędę drogą kupna

    20.09.2022
    20.09.2022

    W ostatnim czasie, na rożnego rodzaju serwisach społecznościowych spotykam się ze zwrotem „nabędę drogą kupna…”. Chciałbym się zapytać czy ten zwrot jest poprawny i jaki w ogóle ma sens pisanie go zamiast zwykłego „kupię”? Dla mnie taki zwrot brzmi jakby był pisany bardzo na siłę, po to żeby wypowiedz wyglądała mądrzej, dostojniej albo bardziej formalnie, a tym czasem, według mnie, jest zupełnie odwrotnie.

    Pozdrawiam

  • Udzielać daru

    27.07.2022
    27.07.2022

    Dzień dobry!

    czy zwrot 'udzielać daru' jest niepoprawny? Na pewnym forum rozgorzała dyskusja o to, czy daru można udzielać. Słownik poprawnej polszczyzny PWN nie odnotowuje, że to błędne zestawienie, w języku kościelnym sformułowanie to się pojawia zarówno w tekstach świeckich, jak i w Modlitwie do Ducha Świętego. Czy zatem Duch Święty nie ma prawa udzielać daru proszącym?

    Pozdrawiam

  • Polszczyzna przedwojennego Lwowa

    12.07.2022
    12.07.2022

    Dzień dobry,

    czy istnieją jeszcze społeczności lub choćby pojedynczy ludzie posługujący się gwarą lwowską (czy może raczej odmianą języka polskiego w jakiś sposób kontynuującą tę przedwojenną gwarę)? Czy powstają współcześnie jakieś teksty w tej gwarze? Czy można stwierdzić jednoznacznie, że jest ona martwa?

  • należeć się – przysługiwać

    1.05.2022
    1.05.2022

    Chciałabym dowiedzieć się jaka jest i czy jest różnica między „należy się” a „przysługuje”. Nurtuje mnie czy jeśli mówimy np. o sytuacji, w której pracownik przepracował rok i posiada on prawo do urlopu, możemy powiedzieć, że urlop „mu się należy” czy „przysługuje”? Czy w tym kontekście słowa mają takie samo znaczenie? Czy każde z nich możemy zastosować według upodobania, czy któreś jest preferowane i dlaczego?

Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego