słownictwo
-
afiksoid, prefiksoid, sufiksoid
1.03.20241.03.2024Szanowni Państwo,
co oznaczają terminy afiksoid, prefiksoid, sufiksoid? Różne publikacje językoznawcze zdają się używać tych terminów na różne sposoby i zastanawia mnie, czy istnieje jakaś spójna ich definicja.
Pozdrawiam serdecznie
-
Litera ó
29.02.202429.02.2024Dzień dobry, mam dwa zapytania odnośnie wymiany w następujących słowach, czy dobrze to interpretuje?
Koszykówka — w przyrostku „-ówka” używamy „ó” również wymienne na „o” (piłka) koszykowa.
Kraków — krakowski, krakowskie ,„ó” wymienne na „o”.
Dziękuję
-
dziesiątoroczny
28.02.202428.02.2024Witam.
Czy użycie w poniższym zdaniu słowa „dziesiątoroczny” można uznać za prawidłowe?
„Poszedłem na dziesiątoroczny zjazd absolwentów liceum”.
W sensie: „Poszedłem na dziesiąte doroczne spotkanie absolwentów liceum”.
Słowo to zaczerpnąłem ze Słownika Języka Polskiego wydanego przez Maurycego Orgelbranda w Wilnie w 1861 roku: https://cutt.ly/gwX8oWC8
Pozdrawiam, Indragor.
-
Poprawność zdania
28.02.202428.02.2024Jak poprawnie powinno brzmieć zdanie: „Pani razem z Rodzicami postarali się” czy „Pani z Rodzicami się postarali”?
-
siebie
27.02.202427.02.2024Szanowni Państwo!
Interesuje mnie użycie dużej litery w zdaniu: „Istnieje tylko jedna ostateczna władza – miłujący Bóg, tak jak może On wyrażać Siebie w naszym grupowym sumieniu” – chodzi oczywiście o „Siebie”. Czy nie jest prawdą, że „siebie” jest odmianą „ja”, podobnie jak „moim”, czy „mnie”? Nawet w Dekalogu napisano: „Nie będziesz miał bogów cudzych przede mną”, a nie „przede Mną”.
Z poważaniem — Dociekliwy
-
klaster
26.02.202426.02.2024Chciałbym użyć słowa klaster dla określenia zespołu grzybów — skupiska o przestrzennej formie. Intuicyjnie takie określenie bardzo mi pasuje, ale nie pokrywa się ze znaczeniem tego słowa w słowniku PWN. Czy język jest na tyle elastyczny, że mogę wybiec poza opisany schemat?
-
Spójnik czy
24.02.202424.02.2024Witam,
Bardzo często w ramach spójnika spotyka się czy. Czy zatem jest to poprawne? Mnie osobiście drażni, uważam, że w takich przypadkach powinno się stosować lub/i, np. spotkałam na stronie internetowej: „Skontaktuj się przez e-mail, telefon czy social media” — czy czy jest tu użyte poprawnie? Nigdzie nie znalazłam jednoznacznej odpowiedzi, proszę więc o radę.
Pozdrawiam
Małgorzata
-
Kalka, replika, półkalka, kalka częściowa, hybryda itp.
21.02.202421.02.2024Dzień dobry,
zastanawia mnie ostatnio, czym właściwie w polskiej terminologii etymologicznej są „półkalki” czy też „kalki częściowe”. Spotykałam ten termin przede wszystkim jako określenie słowa lub zwrotu zbudowanego na wzór wyrażenia obcojęzycznego, częściowo z elementów rodzimych, a częściowo z elementów obcych (np. u Borysia 'wieloryb' jako półkalka średnio-wysoko-niemieckiego 'walvisch'). Jednak sporadycznie zdają się one być używane w zgoła innym znaczeniu, którego pewna już jestem mniej (np. w elektronicznym WSJP 'gadzinówka' jako częściowa kalka z niemieckiego 'Reptilienfond'.) Jak zatem powinno się stosować te terminy?
Pozdrawiam serdecznie i z góry dziękuję.
-
niźli, odejma Norwid
19.02.202419.02.2024Szanowni Państwo, czy mogą Państwo wyjaśnić znaczenie słów „niźli” i „odejma” we fragmencie „Fortepianu Szopena”?
„I byłeś, jako owa postać, którą
Z marmurów łona,
Niźli je kuto,
Odejma dłóto
Genjuszu, wiecznego Pigmaljona!”.
Z góry uprzejmie dziękuję!
Krzysztof
-
płakliwy
18.02.202418.02.2024Pozdrawiam, czy użyte przez W. Reymonta w Chłopach słowo „płakliwy”, oznacza po prostu „płaczliwy”? Czy to jest słowo gwarowe, czy też staropolskie, tzn. kiedyś normalnie będące w użyciu? Czy pisarz je stworzył na potrzeby powieści? Bardzo dziękuję za odpowiedź.
-
żadne z nas
17.02.202417.02.2024Jestem w grupie, w której są zarówno kobiety, jak i mężczyźni. Chyba nie mogę powiedzieć: „żaden z nas”, bo kobiety się obrażą. Nie mogę też powiedzieć: „żadna z nas”, bo mężczyźni się obrażą. Jak to powiedzieć?
Ktoś mi podsunął, że „żadne z nas”.
Ale żadne jest przecież w rodzaju nijakim, czy na pewno w polskim mieszana grupa przechodzi w rodzaj nijaki? Mógłbym powiedzieć: „żadne z dzieci”, ale to dlatego, że "dziecko" jest rodzaju nijakiego, tymczasem przy „żadne z nas” chyba ani kobieta, ani mężczyzna nie utożsamiliby się z rodzajem nijakim.
-
prapremiera i premiera
16.02.202416.02.2024Szanowni Państwo, chciałbym zapytać o różnicę między słowami premiera i prapremiera. Słownik języka polskiego nie daje mi odpowiedzi na to pytanie, bo oba te słowa oznaczają pierwsze publiczne pokazanie utworu, filmu. Jaka jest zatem różnica między nimi? Z uszanowaniem stały czytelnik
-
Nie jako spójnik
15.02.202415.02.2024Szanowna Poradnio!
Proszę o podanie poprawnej pisowni wyrażenia mąż(?)nie(?)mąż, dama(?)nie(?)dama. Dane z różnych poradni i blogów językowych są rozbieżne. Czy na ortografię ma wpływ znaczenie? Mam na myśli, że może chodzić o niepewność, czy to jest mąż, czy nie, ale może też chodzić o cechę (na wzór biało-czerwona), że np. osoba wygląda jak dama, ale zachowuje się jak (np.) kuchta; że ubiera się po męsku (mąż), ale zachowuje jak kobieta.
-
bowiem to
14.02.202414.02.2024Człowiek prostym słowem potrafi opisać większość, bowiem to mniejszość pozostaje zagadką czekającą na odkrycie, którym ciężarem dla większości jest ignorancja lecz dla mniejszości barierą codziennego życia. Czy w przypadku „bowiem to” powinna występować inna forma: ta mniejszość? Proszę o odpowiedź.
Pozdrawiam.
-
a tym samym
12.02.202412.02.2024Szanowni Państwo,
moje pytanie dotyczy przecinka albo jego braku w zdaniu:
"Taki rodzaj działań może, choć nie musi, osłabiać zaangażowanie w pracę(,) a tym samym jej skuteczność."
Czy przed "a tym samym" należy postawić przecinek? Czy "a tym samym jej skuteczność" należy traktować jako dopowiedzenie/wtrącenie? Czy istnieje jakaś ogólna zasada dotycząca przecinka przed sformułowaniem "a tym samym"?
Z nadzieją na odpowiedź
Czytelnik Poradni
-
Neologizm nadzwaniać się
11.02.202411.02.2024Szanowni Państwo. Czy mogę – w kontekście kolejnych telefonów do instytucji typu szkoła (nie za częstych) używać sformowania „nie nadzwaniam się” lub „nie chciał bym się nadzwanaić”. Czy od razu jestem przekreślony? W takim razie prosił bym o poradę jakim (nie opisowym) określeniem to zastąpić.
-
ktoś wysadził/wysadza w powietrze coś/kogoś
9.02.20249.02.2024Czy określenie „Wysadzić w powietrze”, np. budynek jest poprawne? Czy nie jest to pleonazm, skoro z kontekstu i definicji wynika, że nie jest możliwe wysadzenie np. w wodę czy ziemię?
-
Tajemniczy frazeologizm/idiom?
8.02.20248.02.2024Nazywam się Svitlana, jestem obcokrajowcem, lecz bardzo fascynuje mnie język polski.Pytanie dotyczy wyrazu frazeologicznego, a może to idiom (?), zatem co właściwie oznacza wyraz — w dobrej pralni nie krochmali się chusteczek?
Możliwe, że częściowa pisownia tego wyrazu jest niepoprawna, ale nie znalazłam żadnej wzmianki o tym wyrazie oprócz audio książki Agaty Christie "Zabójstwo Rogera Acroyda". Będę wdzięczna za wszelkie wskazówki.
Z wyrazami szacunku czytelniczka Poradni językowej.
-
terier bostoński
7.02.20247.02.2024Mamy boston teriera czy bostona teriera itd.? Bardzo dziękuję.
-
profesor zwyczajny i profesor nadzwyczajny
7.02.20247.02.2024Szanowni Państwo, chciałbym się dowiedzieć, dlaczego profesora zwyczajnego określa się mianem zwyczajny, a doktora habilitowanego — nadzwyczajnym. Sądząc po nazwach, ten drugi powinien stać wyżej w hierarchii od pierwszego, bo nadzwyczajny znaczy więcej niż zwyczajny, a przecież w rzeczywistości jest chyba odwrotnie. Z uszanowaniem stały czytelnik Poradni