słownictwo
-
bezczelny
12.10.202312.10.2023Szanowni Państwo,
w nawiązaniu do pytania, które pojawiło się już na stronie: „... Mieć czelność to mieć śmiałość coś zrobić (...). Dlaczego mówimy więc, że ten sąsiad jest bezczelny, czyli bez czelności, skoro właśnie tę czelność miał?”, chciałam również poprosić o odpowiedź. Sam początek wyrazu bez sugeruje brak czegoś (czelności w tym wypadku), a jednak „ma się” czelność. Skąd ten kontrast? Czy może „bez” w „bezczelny” nie ma znaczenia braku i ma zupełnie inne pochodzenie? Pozdrawiam
-
posiadać czy mieć
10.10.202310.10.2023Dzień dobry. Mam problem z opisem osoby... Czy poprawne pozostają sformułowania:
1. Ona posiada czternaście lat.
2. On posiada niebieskie oczy.
3. Oni posiadają pozytywne cechy.
Z góry dziękuję za rozwianie moich wątpliwości.
Pozdrawiam serdecznie
-
bezpośredni
10.10.202310.10.2023Dzień dobry!
Jak to jest z tą "bezpośredniością"?
Czy nazywając „bezpośrednim” połączenie np. kolejowe z punktu A do B, można jednocześnie zatrzymywać pociąg na stacjach pomiędzy punktami A i B? Czy „bezpośredni” lot z Warszawy do Los Angeles może lądować jeszcze po drodze w Berlinie, następnie Amsterdamie, Dallas itd? Czy jeśli poproszę znajomego, aby pożyczone ode mnie pieniądze oddał mi „bezpośrednio”, to czy należy przez to rozumieć, że może on je przekazać swojej żonie, która następnie przekaże je mojej żonie, która to przekaże je mi?
Bardzo dziękuję,
Marcin Koniarski
-
toteż, ale bo też
9.10.20239.10.2023Czy boteż w znaczeniu wzmocnionego, wynikowego bo można pisać łącznie na podobieństwo "toteż"? Wiem, że użył takiej pisowni Boy-Żeleński; google odsyła też do innych przykładów, które oceniam jako poprawne (inskrypcja nagrobkowa z 1800 r.).
-
bestseller
9.10.20239.10.2023Dzień dobry, czy „bestseller” odnosi się tylko do książek lub płyt? Czy można też powiedzieć, że jakiś inny produkt jest „bestsellerem”, np. telewizor, lodówka, samochód itp.? Jeśli nie można użyć tego słowa w odniesieniu do innych produktów, to jakiego słowa należałoby użyć w takim kontekście?
-
pełnoskalowy
8.10.20238.10.2023Szanowni Państwo,
od 24 lutego 2022 r. bardzo często w przestrzeni publicznej pojawia się słowo „pełnoskalowy” (w kontekście ataku Rosji na Ukrainę). Od tego czasu mnie samemu zdarzyło się go nawet użyć kilka razy. Jednakże po tym, jak ktoś zwrócił mi uwagę, że tego słowa nie zna żaden słownik, zaczęło mnie zastanawiać, czy istniało ono przed inwazją? Czy jest poprawne i dopuszczalne? Czy być może jest to jakaś kalka z języka angielskiego? Za odpowiedź serdecznie dziękuję.
Z wyrazami szacunku
BW
-
influencer
7.10.20237.10.2023Czy influencer to mowa potoczna czy już prawie standardowy polski?
-
gruzd
5.10.20235.10.2023Jakie jest pochodzenie słowa „gruzd”, gwarowej nazwy mleczaja biela?
-
sieć neuronowa albo sieć neuronalna
4.10.20234.10.2023Jak powinno się pisać: sieć neuronowa czy sieć neuronalna? W użyciu widzę obie formy, ale wydaje mi się, że bardziej "po polsku" jest "neuronowa". "Neuronalna" wygląda mi na coś w rodzaju niechlujnego tłumaczenia angielskiego "neuronal". A może obie formy są poprawne?
-
milicjant u Korczaka
3.10.20233.10.2023Szanowni Państwo,
zauważyłem, że Janusz Korczak w swoich powieściach używa często na określenie policjanta wyrazu "milicjant", np. "Zawołam milicjanta i każę pana aresztować, że pan awantury w tramwaju wyrabia" ("Kiedy znów będę mały"), "milicjant wręczył Dżekowi wezwanie z komisariatu" ("Bankructwo małego Dżeka"). Czy rzeczywiście już przed wojną oba te wyrazy mogły być w zamiennym użyciu?
-
Pisownia przezwisk i ksywek oraz tzw. czułych słówek
3.10.20233.10.2023Dzień dobry,
bardzo proszę o pomoc w rozstrzygnięciu sporu. Autorka książki umieszcza nazwy/ksywki określające osoby, typu: ptaszyna, ptyś, misiu. Pytanie, czy takie „ptaszyny” powinny być pisane wielką czy małą literą?
Z góry dziękuję za pomoc.
Dobrego dnia!
-
swara, swar, swary
1.10.20231.10.2023Dzień dobry,
pytanie dotyczy wyrazu „swary”, który dzisiaj w słownikach odnotowywany jest tylko w formie liczby mnogiej. W Słowniku języka polskiego pod redakcją W. Doroszewskiego wyraz ten notowany był jeszcze w formie liczby pojedynczej: „swara”. Czy możemy twierdzić, że współcześnie forma liczby pojedynczej wyszła z użycia (i czy jej użycie w tekście będzie błędem)?
-
oczujnikować
30.09.202330.09.2023Czy słowo „oczujnikować” (zainstalować na maszynie czujniki) jest poprawne? W języku polskim występują słowa takie jak: oświetlić, obramować, zaczopować, zaczipować. Będę wdzięczny za odpowiedź.
-
ojkofobia i ksenofilia
30.09.202330.09.2023Dzień dobry, jak nazwać postawę, kiedy jakaś osoba promuje obcych, a dyskredytuje swoich? Chodzi o specyficzne przeciwieństwo faszyzmu, ale w tym sensie, że ktoś jest skłonny pomagać przedstawicielom innej grupy („obcemu ostatnią koszulę odda”), a odmawia tego prawa przedstawicielom swojej własnej grupy. Konkretny przykład: ktoś uważa, że obcokrajowcy w Polsce powinni mieć zapewniony dostęp do świadczeń socjalnych, ale Polacy wyjeżdżający za granicę powinni radzić sobie sami i nie powinni mieć zapewnionego dostępu do świadczeń socjalnych w obcym kraju.
Bardzo dziękuję za pomoc.
-
skutecznie uniemożliwić
29.09.202329.09.2023Czy wyrażenie „skutecznie uniemożliwić” jest poprawne?
-
litraż i metraż, ale gramatura
26.09.202326.09.2023Dzień dobry,
ostatnio, w odniesieniu do wagi produktu, użyłem słowa „gramaż” — w analogii do „litraż”, „metraż”. Zostałem słusznie poprawiony, bo odpowiednie byłoby słowo „gramatura”. Zastanawia mnie skąd taka różnica w formach, okazuje się, że nie znalazłem w żadnym słowniku słowa „gramaż”.
-
Nazwisko Piłsudski
26.09.202326.09.2023Nazwisko „Piłsudski” wymawiane jest powszechnie jako „Piułsucki”. Chodzi mi o początek wyrazu, bo ostatnia sylaba to, zapewne, jakaś pozostałość ze starej pisowni nazwiska rodowego, ale też jestem ciekaw czy tak było. Dlaczego „P i u ł”? Czy to świadome/nieświadome unikanie niestosownego skojarzenia, gdy mowa o Józefie Piłsudskim? I jeszcze jedno. Nie znalazłem na tym portalu wcześniejszego wyjaśnienia tej sprawy. Nikt się tym nie interesował wcześniej?
-
Rodzina wyrazów
25.09.202325.09.2023Dzień dobry,
niektóre ćwiczenia i materiały dla uczniów szkół podstawowych przewidują, że do rodziny wyrazu „wiatr” poza „wiatrołapem” należą też: „wiać”, „zawiać”, „przewiać” itp. Czy słusznie?
-
Nazwa organu Starostwa Powiatowego w Pucku
24.09.202322.09.2023Szanowni Państwo,
jestem mieszkańcem powiatu puckiego w województwie pomorskim. Jednym z organów Starostwa Powiatowego w Pucku jest: Zarząd Drogowy dla Powiatu Puckiego i Wejherowskiego. Czy właściwe i dopuszczalne jest użycie w tej nazwie słowa „Powiatu”? Czy prawidłowe powinno być tutaj użycie słowa „Powiatów”? Powiat pucki i wejherowski w Polsce nie istnieje.
Z poważaniem
-
koniądz
23.09.202323.09.2023Chciałabym dowiedzieć się, jakie jest pochodzenie wyrazu „koniądz”, obecnego w co starszych słownikach (i tekstach) i oznaczającego bodajże skandynawskiego wodza. Czytałam w niektórych miejscach, że ma to być jakieś starodawne zapożyczenie z języków germańskich, skąd pochodzić ma słowo ksiądz, ale np. "Poradnik Językowy" 2/1950 sugeruje, że jest to wytwór Stefana Żeromskiego. I faktycznie najstarszy utwór, gdzie ten wyraz udało mi się znaleźć, to „Powieść o udałym Walgierzu” Żeromskiego. Czy jest to faktycznie jego twór, a w tym czy innym przypadku na jaki wyraz możemy wskazać jako źródłosłów? Szwedzkie „konung”?